Sunday 30 May 2021

Pulp Fiction - D/ Quentin Tarantino (1994)

 The 90s was possibly my favourite decade, given that I spent most of my teen years as well the first half of 20s in it. As to be expected, music from the 90s had stuck with me, and they are still among my favourite - it is possibly the 70s, naturally which could contest it. But given that I've been a reluctant movie fan, I now find myself checking out, what is arguably the single most important movie - what with the pop culture - it is clearly a modern classic. The 155 minute run time is hardly felt. The humour combined with the violence makes a ironical combination, which almost makes it  a statement about the times - that in this day ( well, 27 years back - I guess in the scale of time - it is hardly a difference - although the world has become so closely connected since ), extreme violence, and humour all can sit side by side. American writer Danny Dedillo has supposedly stated  at the beginning of the 90s, that America is the only place with funny violence!

Few things I felt about the movie, I note below, for a look back on a future date. Otherwise  this movie doesn't warrant a separate write up. Am sure that the whole world has watched this, except me.

I loved the stretched conversations between the two hit men - Vincent and Jule. Be it Jule's moment of awakening after their lucky shave,  Mia's purported foot massage, or their continued little fights - with this being my favourite:

Jules Winnfield: Oh, man, I will never forgive your ass for this shit. This is some fucked-up
repugnant shit.
Vincent Vega: Jules, did you ever hear the philosophy that once a man admits that he's wrong that he is immediately forgiven for all wrongdoings? Have you ever heard that?
Jules Winnfield: Get the fuck out my face with that shit! The motherfucker that said that shit never had to pick up itty-bitty pieces of skull on account of your dumb ass.

Vincent's lines are equally witty. He knows that his boss' wife is dangerous grounds, however flirtatious she may sound. He tells himself :

So you're gonna go out there, drink your drink, say "Goodnight, I've had a very lovely evening", go home, jerk off. And that's all you're gonna do. 

and an hour or so later, after Mia just manages to save her life, the parting line to Mia;

Now, if you'll excuse me, I'm going to go home and have a heart attack

The conversations during dinner, where the "foot message" incident is alluded to, and how Mia cuts her husband's boys as a "sewing circle" too was a fine conversation, since she initially declined the request not to get offended.

  The Butch and Marsellus vengeance ending up as it did, also took my fancy. I guess the question of honour, and Butch deciding that Marsellus doesn't deserve such a low fate, makes the viewer feel good.

Wolf, made an impression from the time he picked up Marsellus call - the coolest operator, smartly dressed, for all the cleaning -that he gets others to do.

Jimmie Dimmick: Wow, you would never think it's the same car!
The Wolf: "Okay, lets not start sucking each other's dick just yet......."

 I thought Tarantino did a decent job as Jimmie.
Capt. Koons ( Christopher Walken) too does justice to his little cameo.

Overall, it was thoroughly rewarding experience watching the movie. after "Once Upon a time in Hollywood", and now doubly convinced that I must watch the rest of the Tarantino movies.

Friday 28 May 2021

The Three Theban Plays by Sophocles - Translated by Robert Fagles; Introductions, Notes - Bernard Knox

The Three Theban plays are - Antigone, Oedipus the king, and Oedipus at Colonus, and all three were by Sophocles, and are based histories of the saga of Thebes.

Sophocles is said to have lived in 5th c. B.C, and is said to have won the annual festival of Dionysus, no lesser than 18 times. The award was given to three dramatists, annually. These plays were very important in democratic Greece, as they made use of incidents from mythical times, but yet managed to reflect the contemporary reality. The myths had the recognition of all those who viewed the plays:

"These myths were the only national memory of the remote past, of a time before the Greeks invented the alphabet, so that, shifting and changing though they might be, they had the authority, for the audience, of what we call history."
Sophocles is credited with 123 plays, of which only seven have survived. It is said in this book that the production of these plays follow that order chronologically as presented in this book, although the mythical events has the sequence of Oedipus the king, Oedipus at Colonus, and Antigone.

Sinhala tanslation of Antigone by Ariyawansa Ranaweera
 My first experience with drama of Sophocles, was watching the first staging of අද වගේ දවසක ඇන්ටිගනි (  Antigone - A day like Today), by Sri Lankan Dramatist Priyankara Rathnayake, attached to the University of Kelaniya It made such an impact, especially the acting of Prasadini Atapattu as Antigone, the play has a special place in my heart even after a period of  more than ten years of seeing it. Rathnayake used the translation of renowned Sinhala poet and translator, Ariyawansa Ranaweera for his work.

From the Sinhala Production by Rathnayake


Antigone: Antigone rebels against a law set by her uncle, the king that her brother, labelled a traitor be denied the final rights for the dead. She pays a very heavy price for this, as does the king, Creon. Creon holds that.

"And whoever places a friend
above the good of his own country, he is nothing;
I have no use for him."
Most modern interpretations bring to prominence, that the importance of  someone's personal relations are so important to that person, that political declarations ( which have the political leaders thinking behind them at times, over the constitution of the land ), play a secondary role. In Sri Lanka this was first shown in November in post-2009, after the LTTE was defeated, and the suggestion that I read into it was the denial of certain ceremonies to mark the death of the rebels, in the north ( terrorists, to us in the South). ( November is their month of remembering their "heroes", or more naturally,  the dead by their loved ones).

In the play, Antigone hardly gets any comfort from the elders, till it is too late. For most of her play, she is treated as a head strong girl. In fact there is actual text in the script, which suggests a will to counter the stubbornness of Antigone. Says, Creon:
"I am not the man, not now: she is the man
if this victory goes to her and she goes free."
To her credit, her late brother Polynices's last request was the granting of final rights, upon his death ( which was prophesied ), in Oedipus of Colonus.  That Gods behaved in mysterious ways and could bring a man down from great heights at a moment, is illustrated across all three plays. Antigone, believed that she'd be saved if she was in the right - yet, she wasn't; still Creon suffered, which was tantamount to admission of his error. Of Creon,
He is revealed as a disastrous failure, both as head of a family and head of state, an offender against heaven and a man without family or friends, without the respect of his fellow-citizens. He may well describe himself as “no one. Nothing” (1446).

And, Antigone,
she is the embodiment of the only consolation tragedy can offer—that in certain heroic natures unmerited suffering and death can be met with a greatness of soul which, because it is purely human, brings honor to us all.

The introduction to each of the plays ( from which the extracts are taken), give a sociopolitical, philosophical,  and moral insight of the play, of the times, as well as how some of these sentiments have changed over the last 2500 or so years.

Oedipus the King:  Oedipus has been treated very unfairly by fate, and for all his heroics in Thebes, for Thebes, and finds himself as the cause for a plague that hits Thebes. The play is universally regarded as a classic example of the "tragedy of fate". In the introduction of the play, Freud is quoted with his own interpretation of the destiny of Oedipus.

Oedipus Rex is what is known as a tragedy of destiny. Its tragic effect is said to lie in the contrast between the supreme will of the gods and the vain attempts of mankind to escape the evil that threatens them. The lesson which, it is said, the deeply moved spectator should learn from the tragedy is submission to the divine will and realization of his own impotence.

...

His destiny moves us only because it might have been ours—because the oracle laid the same curse upon us before our birth as upon him. It is the fate of all of us, perhaps, to direct our first sexual impulse towards our mother and our first hatred and our first murderous wish against our father. Our dreams convince us that this is so.

Besides Freud's interpretation, the terror of our unknown futures, how correct or fruitful would be our so called calculated risks and decisions, is the main focus that this play has offered to modern man.

An important point that this introduction argues upon is that, while modern poets like Yates conjure up " mystic romantic visions", for the then spectators the fatalism of the gods was but an ipso facto, and the tragedy of the human condition was the main focus. But by the last half of the 5th century, B.C., the belief in prophecy and religious tradition was under attack, with philosophers and sophists looking at things with a more critical eye.

Another interesting point that took my notice was whether Jocasta, actually knew, or at least guess who Oedipus was, and didn't want to "upset the apple cart"; for, what had happened, had happened. It suggested to me a cautious foresight of the woman, as against "fools rush in - where angels fear to tread" kind of courage of man. She scorns the prophesies of Zeus, and attempts to brush away the suspicion from mind of Oedipus, not withstanding certain scars which he would've got as a child. I looked up on the strength of this suspicion, and it appears that a minority does have it. 

The beauty, and the tragedy of the man is presented quite precisely in the introduction, as follows:

The catastrophe of the tragic hero thus becomes the catastrophe of fifth-century man; all his furious energy and intellectual daring drive him on to this terrible discovery of his fundamental ignorance—he is not the measure of all things but the thing measured and found wanting.
The argument for, and against the existence of a free will is discussed at length. Not only religious beliefs, even Marxism is evaluated in that context, in these pages. These interpretations are what I admire most about this book.

There are two obvious ways of avoiding the contradiction, both of them extreme positions and at opposite poles to each other; one might call them, to use a political metaphor, the right and the left. The right is all for order and pattern; it escapes the dilemma by dispensing with freedom altogether.... view, whether Christian with St. Augustine—that all history is God’s providential preparation of two cities, one of God, one of Satan, and that certain souls are predestined for salvation ...or materialist and atheist with Marx and Engels, denying the freedom of history to all classes but the proletariat—“Freedom,” wrote Engels, “is the recognition of necessity” - if you take either of these determinist views, you have no anatomy, no contradiction. But you have no freedom, and, unless you happen to be one of the Christian or the Marxist elect, you have no future either.
...

What we have called the left, on the other hand, is all for freedom; to the devil with pattern and order, this party is for anarchy, the human will is absolutely free and nothing is predictable; there is no pattern of order in the universe, which is merely the operation of blind chance. If you deny the possibility of prediction and the existence of order, whether as an “atomic” theorist like Democritus, or out of sheer desperation, as Jocasta does in the play—“What should a man fear? It’s all chance, / chance rules our lives” (1069-70)—you have abolished the logical contradiction. But you accept a blind, pointless, meaningless universe—the universe of the absurd.

The argument for, and against the absurd, the latter (identified from a very early stage) which came up for deep philosophical discussion from 19th century on wards, is the platform that I was searching for, when digging deep into these interpretations of the plays. 

In hind sight, one freedom was allowed Oedipus - the freedom to find, or not find the truth. Jocasta, with cautious womanly foresight discouraged him. The courage, intelligence, and the perseverance, all contribute to his downfall - qualities that make a human, great. 

Oedipus at Colonus:

Athenians didn't see this play till, 4-5 years into the passing of Sophocles, who is believed to have died in his early 90s, around 406-5 B.C.  Between the years of his passing, and the performance, Athenians went through tough times due to civil war, and the introduction suggests, seeing this play in 401 B.C., would've been "a valedictory celebration of Athens as it was in its time of greatness."

An important observation in this play is that Oedipus has recovered from his initial shock, guilt, and self rejection, and has come to terms with the cruelty of fate, as played out to him. He vehemently rejects that there was anything criminal inside him, and his defense is not contested by Creon, Theseus, or anyone else. He is still stained and considered polluted - but he's not guilty of a crime, they all agree.

But as for me alone—
say my unwilling crimes against myself
and against my own were payment from the gods
for something criminal deep inside me ... no, look hard,
you’ll find no guilt to accuse me of—I am innocent!

Oedipus, tired, beggarly, comes to Athens for his last rest, and the chorus hints that a man must concur, that he must leave, when his time comes.

Show me a man who longs to live a day beyond his time
who turns his back on a decent length of life,
I’ll show the world a man who clings to folly.
For the long, looming days lay up a thousand things
closer to pain than pleasure, and the pleasures disappear,

The play details on the bitter sentiments he has towards his two sons, his curses upon them, and his love for his daughters, who had never rejected him despite his polluted state, and rejection from Thebes.

As previously stated, the introductions for each of the plays is invaluable. Besides this, there is "A Note on the text of Sophocles", and how they came to survive. Alexandrian editions - work of scholars and poets at the libraries in Alexandria, in the new city founded by Alexander, but after his brief time, ensured that commentaries were made and manuscripts compared, to result these editions -set a standard to protect these texts. Any major corruptions, additions or omissions could've taken place between the time of Sophocles' death and the law Lycurgus ( in 330 B.C. the leading Athenian statesman, Lycurgus, proposed legislation designed to ensure that in Athens, if not elsewhere, the plays of Aeschylus, Sophocles and Euripides would be staged in correct versions.). Further notes on translations are available to explain where lies ambiguities in texts, which text was preferred where, which interpretation was selected and the reasons why. All this suggests that this is possibly the most complete work on the Three Theban plays by Sophocles.

It has been a project of sort, spanning more than two months - but a totally rewarding one - and the kind of reading exercises, I tell myself I should spend more time on, compared to certain works of fiction, am trying distance from ;  or rather been trying to distance from, over the last 1-2 years.

Rating: *****
Genre: Drama
Related Genres: Greek History / Philosophy

Thursday 27 May 2021

ආලවක නරක නෑ - වසන්ත දුග්ගන්නාරාළ

ලේඛකයන් නොවන සිංහල කලා ක්ෂේත්‍රයේ විවිධ අංශ වල දස්කම් පෑ අයවලුන් වරෙක, නවකතා, කෙටිකතා, කාව්‍ය ආදි තමන් ගේ ප්‍රමුඛතම  මාධ්‍යයෙන් පරිබාහිර අංශ තෝරා ගනී. ඒ අනුව ය, ජෝ අබේවික්‍රම, ජයලත් මනෝරත්න, හෙන්රි ජයසේන, ඩබ්ලිව්. ජයසිරි සහ බර්ට්‍රම් නිහාල්  ගේ නවකතා /කෙටිකතා ආදී නිර්මාණ වල යෙදෙන්නේ.  නවකතා හෝ කෙටිකතා රචකයන් නොවෙන කලා කරුවන්ගේ ලේඛන හැකියාවන් කියවා බැලීමට අප උනන්දු වන්නේ, ඔවුන්ගේ අන් මාධ්‍ය භාවිතාව - රඟපෑම වේවා, තිර රචනය වේවා, නාට්‍යකරණය වේවා - ගැන ඇති යම් පැහැදීමක් නිසා ය. බොහෝ විට ඔවුන්ගේ නවකතා හෝ කෙටිකතා, ඔවුන් වඩා ප්‍රසිද්ධ තලයේ නිර්මාණ තරම් සාර්ථක වන්නේ ද නැත.

ඉතින් මේ ප්‍රස්තාවනාව කීවේ දුග්ගන්නාරාළගේ කෙටිකතා සංග්‍රහය කියවීමේ අත්දැකීම් කීමටය. එක, මම දුග්ගන්නාරාළ අප රට විද්‍යුත් මාධ්‍යයට සම්බන්ධ යැයි දැන සිටියට, ඔහු "ඇත්තෙන්ම මොනා ද කලේ කියා " දන්නේ නැත ( මා රූපවාහිනිය නොබලන තරම් නිසා, වෙන්නැති ) දෙක, "අහංකාර නගරේ". "සිංහයාට බයයි" ආදි ගී ඔහු ගේ රචනා යැයි දැන උන්නට, ඔහුගේ අන් ගී නිර්මාණ ගැන දන්නෙත් නැත්තේ, මා මෑත කරලියට පැමිණි සිංහල ගායක-ගායිකාවන්ගෙ ගී ගැන දන්නේ නැති හෙයිනි. තුන, මට දුකා හොඳටම මතක හිටියේ, ඉස්සර සිරසේ කමත කරද්දීය. එය ද මා නරඹා නැත. මගේ  නැසී ගිය මාමණ්ඩිය එය පුරුද්ද්ක් ලෙස නරඹද්දී දුකා හොඳට කට ඇර සිංහලෙන් දොඩනවා මා ආසාවෙන් විනාඩියක් දෙකක් නැවතී බලා ඇත. එපමණය - නමුත්, මේ මනුස්සයාගේ කෙටි කතා කොහොමද කියා දැනගැනීමට උවමනාවක් අර පෙර කී ගී රචනා දෙකත්, ඔහුගේ කතා විලාශයත් ප්‍රමාණවත් විය.


මේ සංග්‍රහයෙන් පිටපතක් වසර දහයක් පමණ සෙවුවද හමු වූයේ මෑත දිනෙක රෝයල් ටැප්‍රෝබේන් එකෙන්‍ ය. මල්ල, ආලවක නරක නැතජීවිත සංධ්වනිය, මදුරු ප්‍රේම කාව්‍යය, නාඳුනන තුවක්කුකරු  මා රස විඳි කෙටිකතා ය. අසාර්ථක යැයි කිව හැකි කෙටි කතාවක් නැති තරම්‍ ය - එහෙත් විශිෂ්ඨ යැයි කිව හැකි නිර්මාණ ද නැත. තැනෙක දෙකක සියුම් හාස්‍යයන් කෙටි කතාව රසවත් කරයි.


"බස් එක ඉස්සරහට ඇදෙනව. මමත් තව කිහිපදෙනකුත් යන්නේ පදික වේදිකාව උඩින්. සමහර වෙලාවට ගෙවල් වල මිදුල් උඩින්, කඩ බක්කි ගාවින්. මමයි බස් එකයි අතරින් ලයිට් කණු පහුවෙයි කියල මා වෙලාවකට බයත් හිතෙනව." (  මල්ල / 18 පිටුව )

"'ගෙදර හරියෙම උයන්න කියල දෙයක් නෑ තමුසෙ ඕක ගහ ගහ ඉන්නව'
 

'ඇයි මැණිකෙ කෑමට ස රි ග ම ප ධ නි ස තියෙන්නෙ'

එහෙම කියපු දවසෙ රෑ කෑම කූඩේ උස්සපු ලොක්කට ඌරු ජුවල් ගිහිං

'කෝ යකෝ කෑම'

'ඔය තියෙන්නෙ ස රි ග ම හොද්දක් හැදුව. ප ධ නි ස තෙල් දැම්ම. පොඩ්ඩක් ඉන්නව කෝමල ස්වර ටිකක් බැදල ගේනකං'" ( ජීවිත සංධ්වනිය / 48-49 පිටු)

 මේ ජීවිත සංධ්වනියේ ප්‍රධාන කථකයා, ටොමි නම් බලු රාලෙකි.

මදුරු ප්‍රේම කාව්‍යය ගතහොත්, එහි ආඛ්‍යාන ආකාරයේ ඇත්තෙන්ම පොඩි "වෙරි" ගතියක් ඇත. රෑ බෝ වී ගෙදර එන මිනිසා 'මදුරියෙකුට' පෙම් කරන්නේ දවස පුරා ෆැක්ටේරිය වැඩ කරපු සිය ඇබේණිය ඇඟේ අමාරුවට මලා වගේ නිදි නිසාය. "ආලවක නරක නෑ" හි, ආලවක ලා ට වඩා පුණ්‍ය කටයුතු වලට නූතන මුදලාලි යක්කුන්‍ ය. පංච නින්දාවේ "කොමිනිස්" කාරයා කපා ගන්නේ තමන් ගහට නැග සිටි අත්ත ම ය. එය අප සමස්ත වාමවාදී දේශපාලනය ගැන සියුම් උපහාසයක් බඳුය. පර්ලි තම ඇඟ විකුනා පෑ බාගයකින් හම්බ කරන ගාන සොයන්නට ඇගේ සැමියාට දවසේ ම කුලියක් මලියක් කරන්න වන්නේය - ඉතින් ඔහු වෙන මොනා කරන්නද, පර්ලි ට ඉඩ දී පරාජය බාරගන්නවා ඇර ( දිවිදෙන )...

මෙවන් ජීවිතයේ හීනි පෙති දහයකි, මේ කෙටි කතා දහය. මා මෙය දින තුන හතරක් තුල කියෙව්වේ, තැනින් තැන "ඉතිරු වෙන" විනාඩි 10-15 කෑලි මගින් ය. මේ කෙටි කතා පෙති හීනි වුව, එහි රසයන් විචිත්‍රය; බොහෝ තැන් වල අනනය ලක්ෂණ ඇත.  මෙහි විඳීම් ගණනාවක් ඇති බවත්, අවස්ථාවක් ලදොද්, කියවන්න. පැයක් දෙකක් වැය කොට කියවීම බෙහෙත්  නෙල්ලි ගෙඩියක් කෑවාක් මෙන් විවිධ රසයන් ගේ එකතුවක් කෙටිකාලයක් තුල විඳීමේ අවස්ථාවක් ගෙන දෙන්නක් විය හැක. එහෙත්, මෙහි පිටපතක් සොයාගැනීම නම් පහසු නොවනු ඇති බවකි, මගේ විශ්වාසය.

ශ්‍රේණිගත කිරීම: ***1/2
කෙටිකතා
ප්‍රකාශනය: සංහිඳ (2007)

Saturday 22 May 2021

ඉවුරු... ගඟ සිඳී ගිය දා - කැත්ලීන් ජයවර්ධන

 සත්‍යකාම > තඹරවිල > මහසෙන් > අකාලයාත්‍රා
මේ මා මෙතෙක් කැත්ලීන් ගේ පොත් කිය වූ පිළිවෙලයි. ඇය පොත් ප්‍රකාශ කල පිළිවෙල හා ගැලපුවහොත්, මහසෙන් සහ අකාලයාත්‍රා වන විට, ඈ පළ කරන නවකතාවක් කුකුසකින් තොරව මිල දී ගැනීම ට ඈ මා යොමු කල තිබිණි. සිංහල සාහිත්‍යයේ දාර්ශනිකත්වයේ ලකුණ ඇය විය.  ඒ නිසා ම මෙම කෘතිය ද මිල දී ගත්තෙමි. 




(+): පළමු කොටසේ ඇගේ සුපුරුදු දක්ෂත පෙන්නුම් කරමින්, අප රට සමාජය පෙළෙන අගතීන්, පෙන්නුම් කරමින් අපූරු විග්‍රහයක යෙදෙන්නීය. එම කොටස කියවාගෙන යද්දි සිතෙන්නෙ, කැත්ලීන්ගේ තවත් අපූර් නිර්මාණයක් බවටයි. ආබාධිත සෙබෙළෙකු, අසබඩ කන්‍යාරාමයක තරුණ කන්‍යා සොයුරියක්, මැදි වියට ආසන්න නිදහස් අදහස් ඇති පූජකයෙකු සහ මැදිවියට පා තබා ඇති මෙහෙණින් වහන්සේ නමක් -
මේ අප ට පළමු කොටසේ හමුවන ප්‍රධාන චරිතයෝය. අප ට මේ සැම දෙනා ගේ පෞද්ගලික කතාන්දර හමු වේ - මෙහෙණින් වහන්සේ ගේ හැර ! ඒ අනුව අප ට අප සමාජයේ උඩු දුවා ඇති ගැටළු ගැන තියුණු ඇසකින් බැලීමට බල කරයි.

වරෙක එය වෛශ්‍යාවක් හා පූජකවරයා අතර පිළිසඳරකි ( ඇගේ නම වෙරොනිකා වීම අහඹුවක් විය නොහැක):

"'එතකොට බඹසර ආරක්ෂා කරගෙන එහෙම මැරිල යන එක ද, සදාචාරෙට හෙණගහලා ගියාදෙං කියල ජීවිතේ ජීවත් කරවන එක ද අඩුවෙම්ම පල දෙන පාපෙ වෙන්නෙ?'

'වෙරෝනිකා, ඕකට උත්තරයක් දෙන්න ඕන දෙවියන් වහන්සේමයි.' පියතුමා කීවේ නොසතුට නොමනාපය හැඟවෙන පරිදි ය."
(42 පිටුව)

වරෙක එය අපූරු අන්තර්-සාමයීක පිළිසඳරකි. එහි එම පිළීසඳර පූජක-පූජ්‍ය මට්ටමින් ඔබ්බට යා යුතු යැයි සියුම් ඇඟවීමක් ඇත්තේදයි සිතුනේ, අද වන විට බොහෝ පූජ්‍ය-පූජක කොටස් ද වේගයෙන් වෙනස් වන සමාජයේ එක්තරා මට්ටමක ට ගොදුරු බවට පත්ව ඇතැයි පෙනී යන නිසා ය.

"බොහෝ ගීතිකා අර්ථ ගැන්වී ඇත්තේ මිනිසා දුබල  හෙයින් පාපයට පෙළඹීමේ වැඩි නැඹුරුවක් ඇති නිසා ඔහුට නිරන්තරයෙන් ම පිහිට හා රැකවරණය අවශ්‍ය වන බව අවධාරණය වන සේ ය. මේ කතාවේ සියුම් ඇත්තක් නැද්දැයි මෙහෙණිය සිනාසෙමින් ප්‍රශ්න කරන විට ශර්ලි පියතුමා කියන්නේ මිනිසා පෙළන පෞද්ගලික හා සමාජීය වේදනා වැඩිහරියක් මිනිසා විසින් ම, මිනිස් සමාජය විසින් ම නිර්මාණය කරනු ලැබූ ඒවා වන බවය. එහෙයින් ඒ සාවද්‍ය, පාපිෂ්ට සමාජ රටාවට එරෙහි ව මුල් ගල් පහර එල්ල කළ යුත්තේ ද මිනිසා ම යැයි එතුමා විශ්වාස කරයි. එය දේවකාරියක් නොවේ" ( 157 පිටුව )
වරෙක ආබාධිත සෙබලා ගේ සිතේ ඇති වෙන ස්වභාවික හැඟීම් ය;

"මේ මිනිසුන්ට මා ගැන මොන අදහසක් ද ඇත්තේ? උදේ වරුවේ කන්අඩි පුපුරවන අත්පොලොසනකින් උත්කර්ෂයට නැඟූ රණවිරුවා සවස් වන විට ඔවුන්ට පොට්ට කාසියකි." (25 පිටුව)

ශාසනය සම්බන්ධා ගැටළු ගැන ද මෙහි ඇඟවෙයි.

"'ගහක අරටුව රකින්න එළය වුවමන තමයි. ඒත් ඒකෙන් නරක බැක්ටීරියාවක් අරටුවට කාන්දු වෙනව නං එළය රැහැල දාන්න මොකක් හරි ක්‍රියාමාර්ගයකුත් ගන්න වෙනවා" යි මෙහෙණිය කීවා ය.

ඒත් ඒ උත්සාහෙ යෙදුණු අයට ම තමයි ඔක්කොම ප්‍රශ්න ඇතිවෙන්නෙ, ඉතිහාසෙ අරං බැලුවත් බෞද්ධ විරෝධි ලේබලය වැදිලා තියෙන්නෙ ඒ අයට' "
( 30 පිටුව)

භික්ෂූණි ශාසනය ථෙරවාදි රටවල නොතිබීම ගැන කෙරෙනෙ සාකච්ඡාවද, මා සිත් ගත්තේ, මේ "තුවාලයට බෙහෙතක් නොදෙන" ලක්ෂණය හේතුවෙනි.
 

"...ථෙරවාදි රටවල පුරුෂයාට පැවදි උපසම්පදාව ලැබිය හැකි මුත් කාන්තාවන්ට පැවිද්ද හා උපසම්පදාව අකැප ය. ඊට හේතුව ලෙස දැක්වෙන්නේ ථෙරවාදි භික්ෂුණී ශාසනය ඓතිහාසික වශයෙන් ආරක්ෂා වී නොත්බීමයි. එක් අතකින් බලන විට මේ කතාවේ පදනම ම දේශපාලනිකයි" (97 පිටුව )

" 'ශ්‍රී ලංකාව තුළ භික්ෂූණි සසුන පිහිටුවීමට නම් උපසපන් භික්ෂූන් වහන්සේ පස්නමක් එකවිටම ස්වභාවික ලිංග විපර්යාසයකට බඳුන් වී, ස්ත්‍රීත්වය ලබා ඒ මගින් භික්ෂූණී බවට පත් වී, භික්ෂුණී සසුන පිහිටුවිය යුතු ය.'

මේ ප්‍රකාශනයේ ගැබ් වුණ උපහාසය ගැන මෙහෙණිය සිතා බැලුවා ය. එහි යටි අදහස වන්නේ එවැනි වූ ආශ්චර්‍යයකින්ම විනා භික්ෂුණි ශාසනය පිහිටුවිය නොහැකි බව ය." (125 පිටුව )

ඉතින් 178 පිට වෙනතුරු, පාඨකයා රඳවා ගැනීමට සමත්, ඇය ගේ සිතීම් කෙනිත්තන අපූරු ආඛ්‍යායනයක් ලෙස මේ නවකතාව ඉදිරියට ඇදි ගියේය.  මා සිතුවේ, කැත්ලීන් සාර්ථක තුන්වෙනි වතාවටත් පිටපිට, තමන්ගේ නවාකතාව මගෙ ඇගයීම අනුව වසරෙ හොඳම නවකතා 5 ඇතුලට ගෙන ඒමට සමත් වන්නා සේයකැ යි, කියාය.


(-): එහෙත්, අහො!!! එය වැළැක්වූයේ "කාක්කෙකි" ; නැතහොත් කැත්ලීන් විසින් දෙවෙනි කොටස මෙහෙයවීමේ ප්‍රයෝගයක් ලෙස, කාක සන්දේශයක් ගද්‍ය ස්වරූපයෙන් සිහියට නංවමින්, සදාකාලික ව වෙසෙන සමාජ දේශපාලන විචාරයේ යෙදෙන කාක්කෙකි. අප රට සමාජ දේහයේ රෝගි බව අප සැම දෙනාට ම සක්සුදක් සේ පැහැදිලිය. එය නොදැක්ක සේ සිටින්නෙකු නම් ,එය එම සමාජ රෝගි තත්ත්වය තම තාවකාලික සුඛ විහරණය හමුවේ නොදැක්කා සේ සිටින්නෝය. මේ විවේචනය පිටු 113 පුරා ඇදී යන්නේ පාඨකයා ට නවකතාව තරමක් ආයාසකාරි, ඒකාකාරිත්වයක් එකතු කරමිනි. මගේ වැටහීම නම්, ඉන් නවකතාවට අලුත් යමක් එකතු නොකල බවකි.  පහත සඳහන් ආකාරයේ දැඩි සමාජ විචාරයක් තැනෙක, දෙකක, තිබේ, 

"මොනතරං ලේසි ද බුදුහාමුදුරුවන්ගේ මැටි පිළිමවලට පූජා පවත්වන එක. මොකෝ? පිළිමෙ ඇහැ ඇරලවත් බලන එකක් යැයි? පොළොව පැලෙන බොරු කිව්වත් පිළිමෙ නිශ්චලව ඉන්නේ හිනා වෙවීම තමයි." (239 පිටුව)
නුමුදු වැඩිමනක් කොටස් සැමට පැහැදිලි දේශපාලන විචාර, සහ අනවශ්‍ය දිගු කිරීම් ය. පහත දැක්වෙන්නේ එක් නිදසුනක් පමණකි. මෙවන් කොටස් බොහෝය.

"හරස් වීදිවලට ගාල් වෙන අනේකප්‍රකාර ලොරිවල, බයිසිකල්වල, තැඹිලි කරත්තවල ඝෝසාවට මුසුවෙලා ගලා-ගලා යන්නේ යකඩ කටවල් දෙකක් එකට ම මුදාහරින පිරිත් සජ්ජායනයකුයි දේව කන්නලවුවකුයි, මේ බර-බරේ දෙවියන්ටවත් ඇහෙනවද කියලයි මට හිතුණෙ. ඊයේ ගමන් තෙහෙට්ටුව නිසාම මළා වගේ නින්ද ගිහින් තිබුනට පිටකොටුව කියන්නේ කාක්කෙටුවත් ඇහැ පියවගන්න පුළුවං ඉසව්වකැයි?" ( 236 පිටුව)
එම කොටස තුල පළමු කොටසේ නොවිසිඳුනු සමහර තැන් විසඳුන ද,  එම ආකෘතික හරඹය මුළු නවකතාවට ම විශාල මිලක් ගෙවයි. සාර්ථක නවකතාවක්, අසාර්ථකත්වයේ දොරටුව ළඟටම කැඳවයි. මට හැඟුන අයුරෙන් නම් ඇය ගේ  ආකෘතීක අත්හදා බැලීම අසාර්ථක ය. කෙටි තෙවෙනි කොටසකින්, අනාගත කතාවක් කියවුන ද,  එයින් ද ධනාත්මක ලකුණක් නොලැබේ.

නවකතාවේ පළමු කොටස තුල කැත්ලීන් යෙදූ නිර්මාණාත්මක ශ්‍රමය අපතේ ගොස් ඇතැයි සිතී, ඇගේ වෙහෙස ගැන දුකක් ඇති වුනත්, මගේ කාලය කා දැමීම ගැන සියුම් උදහසක් ද ඇති නොවුනා නොවේ. දැන් දැන්, අපි කියවන්න ට ළඟා වෙන්නෙ කියවිය යුතුම පොත්, නැතිනම්, නොකියවා නොසිටිය හැකි පොත්, යන පොත් ගොන්න ට ය. මෙවන් පොතක් කිය වූ විට හැඟී යන්නේ, එවන් තීරණයක් වහා වහා ගැනීමේ වටිනාකමයි.

ඇගයීම: ***
විදර්ශන ප්‍රකාශනයක්
2019 ප්‍රකාශ වූ නවකතා කියවීම - 10

 



Sunday 16 May 2021

එකමත් එක පිටරටක - ලියනගේ අමරකීර්ති

 වසර 2009 හෝ 2010 විය යුතුය.  පරාක්‍රම කොඩිතුවක්කු කවියා, මතක පමණින් ම කවියෙන් ම අමරකීර්තිගේ ගේ "එකමත් එක පිටරටක" කාව්‍ය සංග්‍රහය ගැන විචාරන්න ට විය. ඊට ප්‍රතිචාරයක්  අමරකීර්ති දක්වා තිබුනේ, කොඩිතුවක්කු ගේ යම් දේශපාලන ස්ථාවරයක් ( ජාතිකවාදී ?), විවේචනයට ද මතු කරලමිනි. මට මතක තරමින් කියවන්න ට ලැබුනේ අමරකීර්තිගේ පිලිතුර පමණකි; මතක විදිහට ඒ දිවයින පත්තරයෙනි. එකල වන විට අමරකීර්තිගේ පොතක් ලෙස කියවා තිබුනේ අටවක පුත්තු පමණකි ( අදටත් එය ඔහුගේ විශිෂ්ඨතම නවකතාව යැයි සිතමි )  - එයද මහජන පුස්තකාලයෙන් ලබාගත් පිටපතකිනි. පෙර කී කොඩිතුවක්කු-අමරකීර්ති සංවාදය සම්පූර්ණයෙන් කියවීමට මට අවස්ථාවක් නොලැබිණි. එහෙත් "එකමත් එක පිටරටක" කාව්‍ය සංග්‍රහය කියවීමේ දොළක් මට එදා උපන. එහි පිටපතක් මට ඒ ආසන්න කාලයේ නොලැබිණි. ලේඛකයාගෙන් ම මැසෙන්ජරය හරහා එහි පිටපතක් සොයා ගත හැකිදෝයි විමසුවේ මීට වසර 3-4 ට පමණ පෙර විය යුතුය. එහි පිටපතක් නැති බවකි ඔහු කීවේ. නොසිතූ ලෙස, මෑත දිනක එහි පිටපත් දෙකක් ලැබුනේ, එතෙර සිට පැමිණි පොත ට දැඩි සේ ලොල් මිතුරෙකු සමඟ එක් දිනක් ම මරදානේ පොත් කඩ වල රෝන්දෙ ගහපු දිනක, විජේසූරිය එකේ "ඩිස්කවුන්ට්" කොටසෙන් ය. ඉතින් දැන් ඒ කවි පොත එක් වරක් මුල සිට අගට කියවා හමාරය ( කවි පොතක් කියවා හමාරයි කීම, සුදුසු කීමක් යැයි නොසිතේ - කෙසේ හෝ ). මේ ඒ ගැන මට අවංකව  සිතුනු දෑ ය. 



මේ සංග්‍රහට අමතරව අමරකීර්ති ලියා ඇත්තේ, "හමු වේද අපේ වෙණ තත" යන සංග්‍රහයයි ( එය මීට කලකට පෙර "කියෙව්වෙමි " - නැවතත් අර නුසුදුසු වචනය! ). මට හැඟෙන්නේ, කෙටි කතාවට, නවකතාවට සහ ශාස්ත්‍රීය කෘතීන්ට කතුවරයා දෙන කාලය, කවිය ට නොදෙන බවකි. මා වැරදි වීමට පුළුවන. එහෙත් මට සිතෙන්නේ, ඔහු ගේ අවංක කාව්‍ය අදහස්, මගින් බිහිවෙන කවි පද, කාලයාගේ ඇවෑමෙන් නැවත ඔප මට්ටම් වී, අත්‍යවශ්‍ය ම - එනම් අඩුත් නැති, වැඩිත් නැති - පැදි පෙළක් ලෙස මුහුකුරා නොවැඩෙන බවකි. කවිය ගැන මෙලෝ හසරක් නොදන්නා මාගෙ මේ කීම, විවේචනයට සුදුස්සෝ එසේ කරත්වා ! එහි දොස් පෙන්වා දෙත්වා ! ඊට කම් නැත - මට එම කවි කියවද්දී දැනෙන දේය මා පැවසූවෙ.

එනුමුදු ඔහුගේ කවි වලට පාදක වූ අදහස් වල මා රස විඳි තැන් බොහෝ ඇත. මේ ඒ ගැන සටහන් කිහිපයක් වෙත යොමු වෙන අවස්ථාවයි.

ලංකාවට ඔබින කවි පංතියක් ලෙස මා "මේ නියං කාලෙ" දකිමි. කවි පංතිය පළ වී වසර 12ටත් පසු ව ත් එය තනිකරම පාහේ අදට ත් අදාළ වීම දුකට කාරණයකි.

"අපි කාගෙවත් හොඳ කියන්නේ නෑ
හොඳ ගැන බන කියනවා විතරයි
'එහෙම කොහොමද?'
ඒ හොඳ අපිට නැති බව පේනවනෙ!'

.....

අපි කාවත් පිලිගන්නෙ නෑ
දැක්ක බව නොපිලිගන්නවා විතරයි.
'අපි මොකටද සෙකන්ඩ් වෙන්නෙ'
වැස්සත් නැතුව යන්නෙ ඒකයි"

මේ කවිය ගැන ඇති දුක්මුසුම කාරණාව හරි හැටි පද පේළි සකස් වී නොතීබිමයි. කර්තෘ ප්‍රකාශනයක් ලෙස ප්‍රකාශ වී ඇති මේ සංග්‍රහයේ මෙවන් දොස් රසාස්වාදයට ඉන් යම් බලපෑමක් සිදු විය. එහෙත් මා වඩාත් කම්පනයට ලක් කල කවි පංතිය නම් මෙයයි -එය අර්ථ රසය හේතුවෙනි. ඒ ශිෂ්ඨ සම්පන්න සමාජයක් පතන අපි සැම තවම කොපමණ එයින් ඈත ද යන්න ගැන මෙ කවි පංතියෙන් ඇඟවෙන නිසා ය.

සංග්‍රහයට නම දෙන "එකමත් එක පිටරටක" කවි පංතියත් මා තුල යම් තිගැස්මක ඇති කලේය. ජාතින්ගේ වෙනස නොතේරෙන තම කුඩා පුතු, පියා ගේ මුහුණේ ලක්ෂණ කියවීම මගින්, එම "කෘතීම" වෙනස්කම් ගැන කවියාගෙන් ප්‍රශ්ණ කරයි. එය නම් අපූරු ම ආස්ථානයකි -

"කම්පියුටර් තිරය මත
මතුවෙන කරුනා රුව
'තාත්තා' යැයි කීය
මපුතු මගෙ හිසට ඉහලින්.

ඇත්තටම කරුනා මං වගෙමය
මගේ බිරිඳත් කීයෙන්
කුමටද තවත් සහතික"


"මා හද කෆීරය" මට ප්‍රශ්ණයක් ඇති කල කවි පංතියකි. දරුවාගේ විපත ගෙනෙන කම්පනය ගැන විවාදයක් නැත. එහෙත් එහි කියවෙන ගාන්ධි රූපය, කවුරුන් විසින් හෝ මගින් තබන ලද්දක් යැයි ප්‍රශ්ණ කරලීමට කවියා උත්සක වෙයි. එසේ කලේ ඔහු එවන විට යම් දේශපාලන මතවාදීව සංක්‍රාන්ති සමයක වූ නිසා ද ? අද වන් දිනෙක එවන් කවියක්, අතීත වෙබ් පිටුවක් දෙස බලා ලීවේ නම්, එම කුකුස ඇති වේවි දෝ යැයි මට සිතිණි?  ඒ අප සැම තම අදහස් මගින් වඩා ඉහළ ට යද්දී, සමහර ප්‍රශ්ණ කරලීම්, "නොතරම්" යැයි ස්ටිහිය හැකි බැවිනි.  මා එම කවි පංතියට කැමතිය- ඒ, එහි එන අවංක සැකය හේතුවෙනි.

"ටැමිල් නෙට් වෙබ් අඩවියේ අය
එතන තබුවෙද ගාන්ධිගෙ පොත
ලෝකයාගේ හිත රිදෙන ලෙස
ඔබෙ ෆොටෝ එක අරගන්න පෙර.
ඔබෙ ගෙල වෙස කරල පලඳන
අත් ම කෙලෙසක ගති ද ඒ පොත"

පොතේ ඇත්තේ "අත් ම" ලෙස නොව, "අත්ම" ලෙස ය - එය කවි රසයට බාධවකි. මෙහි එන "ගති" නම් වදන ද, මට අරුචිය.  පැදි මේරිමට, නැවත සකස් කොට, එය ලියැවිය යුතු සුදුසුම අයුරෙන් ලියවුනේ දැයි මට සිතෙන්නේ මෙවන් අවස්ථා වලය.


"අපි සහ අපි", "කන්නාඩිය සහ කන්නාඩි දෙක", "වදකාර මිත්‍රයා", "ආදරෙ, ශෝක වංගුව", "සරාගෙ දෙවෙනි ලියුම", "කොල්ලා", "'වස්තුව' මම",  "අපරාධය සහ දඬුවම"  සහ "අරුන්දතී" ආදි කවි පංති, ඊට විෂය වූ සාහිත්‍ය, සමාජ දේශපාලන ගැටුම්, ප්‍රේමය කෙරෙහි වූ ලොල්කම, වරදකාරි හැඟීම ආදි විවිධ විෂයන් ඔස්සේ මට විඳීම් පරාසයක් ගෙනාවේය.  සමහර කවි අදහස් එතරම් සාර්ථක නොවෙන අවස්තා නැත්තේ නොවේ ( "බෝ සහ කරපිංච", "පිලිතුරු ලියුම",); සමහර පබැඳුම් රසවත් අවස්තා ද නොතිබ්බා නොවේ ( "දුක්බිය", "අනගි මැනික"). එහෙත් මෙය, එක් අතකින් කවියාගේ යම් වෙසෙස් කාලයක අදහස් ගෙනහැර දැක්වෙන හෘද සාක්ෂියේ කැඩපතක් වැනිය ( එක්සත් ජනපදයේ යම් ස්ථාන වල විස්තර; ඔහු ට එතැන සිට ලංකාව පෙනුනු අයුරු ආදිය) -ඒ අතින් මෙය තරමක ඓතිහාසික කාව්‍ය සංග්‍රහයක් යැයි කිව හැක. සමස්ත වශයෙන්, මෙය කියවීමට ලැබීම භාග්‍යයක් කොට සලකන අතර, රස විඳි කවි පංති ගණන, එසේ නොවිඳි ගණනට වඩා වැඩි බව ද හැඟේ. සමස්ත ලෙස මෙම පැදි වල යම් රළු ගතියක් නැත්තෙ නොවේ; එහෙත් එය යම් තරමකින් "හමුවේද අපේ වෙණ තත" වල ද තිබූ බවකි මගේ මතකය.

කාව්‍ය
ශ්‍රේණිගත කිරීම: ***1/2
ප්‍රකාශ වූ වසර: 2009
කර්තෘ ප්‍රකාශනයකි



පසුවදන: 

( පහත කවිය, ඉහත ලිපියේ පරාක්‍රම කවියාට පිලිතුරු ලෙස අමරකීර්ති ලියූ කවියයි. එය මෙම ලිපිය මුහුණු පොතේ පළ වූ කල, අමරකීර්ති විසින් ම, අදහස් පළ කරන කොටසේ, පළ කෙලෙන්, එහි පිටපතක් තබා ගනු කැමැත්තතේ, පහත අමුණමි.)

 

Liyanage Amarakeerthi

පරාක්රම කොඩිතුවක්කුට පිළිතුරක්
(මැයි 30 දා දිවයිනට කොඩිතුවක්කු ලියූ ලිපිය හා බැඳේ)
ලියනගේ අමරකීර්ති

හිතුවෙමි ලියන්නට
පැරකුම් කිවිඳුන්ට
ලියු මගෙ කවි පොතට
විමසුමක් හරි හොඳ

අනෙකා කරන දෙය
අගයන්ට තෙත ඇතිව ළය
හැකිවුන් නැති රටක
ඔබ වදන සංගීතයකි මට

තමාමය පඬි යැයි
අනුන් මැඩියන් යැයි
හූ කියන සුචරිත
වැන්නවුන් ඇති රට

මෙයැයි වැඩිහිටිකම්
හඬ ගා කියන මෙන්
ඔබ දුන් යහවදන්
ගන්නෙමි සවන් දෝතින්

ඒත් කිවිඳූනි තුම්
මම එකඟ නැත්තෙම්
ඔබේ ජාතිකවාදෙ හා නම්
අහෝ කෝ අර පැරණි පැරකුම්!

ලංකාව නම් දිවයින
“සිංහල” නම් ගත්තවුන
හා උනගෙ බුදු බණ
රැකෙන දිවයින කියන අදහස
කරන වියසන කිවිඳ දුට මැන

ජාතිකවාදෙ නම්
විසක් අප බටහිරින් ගත්
කියන්නට මේ බැව්
අහෝ තාගෝර් කෙනෙක් වී නම්

කිවිඳ පෙන්වුව මැන
කොයිද ජාතික චින්තන
පාරිභෝගික රැළක් හැමතැන
ගිහි ගෙදර හා පන්සල

ජාතිවාදී රැළක් හැම තැන
ගිහි ගෙදර හා පන්සල
චින්තකයනගෙ ජාතික
දරුවො කොයි වෙද මිසක් බටහිර

දෙමළාට මේ රට
ඇති ප්රශ්නයේ මුල
දෙමළ වීමම මිස
අන් කුමක්දැයි කිව මැන

අපට අවැසිය කවියක්
අපටම රිදෙන කවියක්
හිතට සුවයක් විතරක්
දෙන්නෙ කවියක්
නෙමේ බොරුවක්

හෙළයා කරන පිස්සෙක්
ජාතිවාදෙට පහරක්
නොගහනා කවියක්
කවියක් නෙමේ බොරුවක්

මෙන්න දුට මැන කිවිඳුනි
අටවක පුත්තු පොතෙහි
මා කියූ කියුමක්:

කවිය යනු අවියක්
අපි අපෙම යකුන් හා
යුද වදින විදියක්
කඩුවක් කපයි අනෙකා
“සතුරා” “ද්රෝහියා” නම් ලත්

කවියක් කපන්නේ තමා
“මම” “අපි” “ජාතිය” නම් ලත්

කඩුවෙන් කපන කල එද
පියව යයි දෙනෙතක්
කවියෙන් කපන කල නම්
පිබිද එයි නව නෙතක්
කවියෙන් කැපූවත් සතුරන්
පිබිද එයි නව දෙනෙතක්



Monday 10 May 2021

කඳඅරනී - නිශ්ශංක විජේමාන්න

        විජේමාන්න, වැදි සංස්කෘතිය සහ ජීවිතය ගැන නවකතාවක් ලියූ බව ආරංචි වූ විට, ඒ ගැන යම් උනන්දුවක් ඇති වූයෙන්, එහි පිටපතක් මිල දී ගත්තෙමි. අනතුරුව, කෘතිය පිළිබඳ ව පළ වූ සමහර විචාර එය එතරම් ප්‍රශංසා නොකලේය. මා ද සිටියේ, මාගේ කාලය කැප කොට එය කියවීම කෙතෙරම් ප්‍රතිපළදායක වෙදෝයි සැකයෙනි. එහෙත් නැවත වතාවක් ශ්‍රවණ පොතක් ආශ්‍රයෙන් මේ කියවීමට ගතවන කාලය සහ ඊට ලැබෙන ප්‍රතිලාභ ගැන වූ ශංසය විසඳාගතිමි. ඉතින්,  කඳඅරනී කෙසේද යත්;                                               


දඹාන සහ පොල්ලේබැද්දේ වැදිපරපුරවල් වල ඉතිහාස කතා ද, වැද්දන් සිංහල වීම සහ, සිංහලයන් වැද්දන් වීම ( 1818 න් පසු කාලයේ ), 1818  කැරැල්ලට වැදි ජනතාවගේ දායකත්වය ආදි බොහෝ කාරණාකරණා මෙම නවාකතාවට ඇතුලත් කොට ඇත. එම භාවිතාවේ හෙළිදරවු වන කරුණු හේතුවෙන් කුකුස දනවන රසාස්වදයක් ඇති වුව ද, එය නවකතාව  නම් වූ   කලා නිර්මාණය තුල කෙතෙරම් ස්වභාවික ලෙස පවතී ද යන්න අනෙකකි. සුගන්දිකා නම් තරමක් "අමුතු" තාලේ වැදි කෙල්ලක් ආශ්‍රයෙන් කතුවරයා ඉහත කී විවිධ වූ ඉසවු ගැන අතුරු කතා රාශියක් පවසයි. සුගන්ධිකා සුවිශේෂි දැනුම් පිපාසයකින් පමණක් නොව, තමන් ලබා ගන්නා දැනුම් ශාස්ත්‍රීය ලෙස පෙළ ගස්සවන්නට, ඉන් යම්  ව්‍යුත්පන්නයන් වෙත පැමිණීමට තරම් දක්ෂය. එය කෙතෙරම් පාඨක දුරට පාඨක විශ්වාසය දිනීමට සමත් වේද යන්න අනෙකකි; එලෙසම, උසස් පෙළ මගදී අතැරපු,  උපාධිය අවසන් වසර ශිෂ්‍යාවකට සමාජ විද්‍යාව කියා දීමට සමත් එවන් දක්ෂ කෙල්ලන් නොමැත යයි කීමට, ඉක්මන් වීමට ද නොහැක. කිව හැකි එකම දෙය, පාඨකයාට කතුවරයාගේ අරමුණු පැහැදිලි වන නිසා, තරමක්  කෘතීම උපක්‍රම මගින් එම අරමුණු වෙත යාම පැහැදිලි වන බවකි.

මුහුණු පොතේ එක් විචාරකයකු පැවසූවේ, ගනනාථ ඔබේසේකරගේ යම් ලිපි ආශ්‍රයෙන් මෙම අතුරු කතා ගොඩ නැඟී ඇති බවකි - එනුමුදු එසේ විය හැක. කතුවරයා සෙලිග්මාන්, ස්පිට්ල්, ඇල්ලෙපොල, නන්දදේව විජේසේකර ගැන පැවසුවද, ඔබේසේකර නම කොතැනකවත් භාවිත කොට නැත. කඩ ඉම් පොත් ගැන පැවසෙන හෙයින්, එම සමහර විස්තර කඩ ඉම් පොත් වලින් විය හැකිය. සමහර විට නවකතාවට උක්ත කාලය ( එය මෑතක් ගැන බව හැඟේ ) ට සාපේක්ෂව මෑතක පළ වූ ගණනාත්ගේ රචනා ආදි පොත් ගැන පැවසිය නොහැකිව ඇති.  'යටත්විජිත ඉතිහාසය ලේඛන හා වැද්දා පිළිබඳ ප්‍රාථමිකතාවාදය -නුවර යුගයේ ලේඛන පිළිබඳ විසම්මුතික කියවීමක්‌', නම් වූ ලිපියක් වෙතත්, මා එය කියවා නැති හෙයින් වැඩි යමක් කිව නොහැක.

මෙහි එන වැදි සබඳතාවක් ඇති චරිත කිහිපයක් පෙන් වූ උපේක්ෂක ගුණය මා සිත් ගත්තේ ය. එය කතුවරයා කෙතෙරම් දුරට සිතා මතා මතු කලේද නොදනිමි. ඔහු සිතා මතා මතු කලේ නම්, ඒ මතු කර ඇති ආකාරය ඉතා ම මටසිළුටුය; කලාත්මකය. කතුවරයා ගේ මූලික අභිලාෂයන් කෘතියේ හැඩය අසමමිතික කරද්දි,  සුගන්ධිකා තම දරුගැබ ගැන දක්වන උපේක්ෂාව, සුදු බණ්ඩා තම නෑනන්ඩිය භාර ගැනීමට ඇති උපේක්ෂාව, සුගන්ධිකා ගැන තම පවුලේ උදවිය දක්වන උපේක්ෂාව, වැදි මූලයක් ඇති ජනතාවගේ සමස්ත චරිත ලක්ෂණයක් මගින්, යම් ලකයක් ගෙනෙන්නා සේය.

මා මෙම නවකතාව තරමක් රස වින්දේ, මෙහි එන අතුරුකතා හේතුවෙනි. වල්ලි අම්මා ගේ කතාව, කිවුලේගෙදර නොහොත් තුති බණ්ඩාර ගේ කතාව, ඕපල්ගම වැදි රජ්ජුරුවන්ගේ කතාව, හුවං කුමාරයාගේ කතාව ආදි කතා රැසකි. මේවා සියල්ල නවකතාවේ ප්‍රමුඛ ආස්ථානය, එනම් වැද්දන් වනචාරී නොදියුණු ගෝත්‍රයක ට ලඝු කිරීමේ සදොස් බව පෙන්වීමට හේතු වේ.

එහෙත් කලා කෘතියක් ලෙස මේ ආස්ථානය, සියුම් ලෙස නවකතාවක් තුලට පෑස්සීම අතින්, මම එතරම් සාර්ථකත්වයක් මෙහි නුදුටුමි. ඉංග්‍රීසියෙන් Too Contrived, යන වදන් මගින් මෙම නවකතාවේ මූලික දෝෂය පෙන්නුම් කල හැකි වුවද,  ඊට කෘතීම ක්‍රම මගින් නවකතාව ගොඩනගා ඇතැයි කීම, කෙතෙරම් යෝග්‍ය ද යන්න, මට ගැටළුවකි. අමිත් නම් නූතන රණවිරුවෙකු, බාහිර ලොව බැබලෙද්දි, ඔහු ගේ යම් බැබලීමකට හේතු වූ ස්ත්‍රීන් අමතක කර දැමීමත්, ඒ තුලින් අතිතයේ සිදු වූ දේ හා වර්තමානයේ සිදුවීම් අතර යම් ගැලපීමකුත් කර තිබේ.  මේ මතුපිට කතාව පෙර කී ආස්ථානය ට ම සේවය කරන්නා වූ මෙවලමක් පමණක් බවත් පැහැදිලිය. 

ප්‍රකාශනය: විදර්ශන
ශ්‍රේණිය : ***
2020 ප්‍රකාශ වූ නවකතා කියවීම - 1


Monday 3 May 2021

ගෙදර'වට සිතියම - ලියනගේ අමරකීර්ති

 ගෙදර'වට සිතියම කතුවරයා ගේ අටවෙනි කෙටිකතා සංග්‍රහයයි; මා කියවූ පස්වැන්නයි. පහත දැක්වෙන්නේ ඒ කෙටි කතා ගැනත්, සමස්ත සංග්‍රය ගැනත් මාගේ රසවිඳීම අනුව මතු වූ ආ පෞද්ගලික අදහස් ය.

 

තරමක් දුරට අඩහඳයාගේ ලොවට අප ගෙන යාමට සමත්, අසූව දශකයේ වැල්ලව ආශ්‍රිත ගම් පෙදෙසේ අව්‍යාජ ගැමි පරිසරය, එහි චරිත අප ඉදිරියේ මවා පාන්නේ, ගාමිණි නම් ආරෝපිත නම් රැගත් චිත්‍රපටි පිස්සා, කේන්ද්‍ර කොට ගත් ආඛ්‍යායනයක් ලෙසට ය. කලකට පෙර සිනමා හල් වලින් චිත්‍රපටි බලා ලත් වින්දනය, එය රූපවාහිනි තිරයට මාරු වීමේදී අප ට අහිමි වූ වින්දනීය නිදහස් ( කොටු දැමීම ආදිය)  අතර අපූරු ගැලපීමකි, මෙම කෙටි කතාවකි මෙය. සැලකිය යුත්තේ, අසූව දශකයේ තම තරුණ විය ගත කල, දැන් හැට විය ඉක්මවා ඇති, නවීන ලොවට පා තැබීමට යම් යම් අපහසුතා ඇති වූ පුද්ගලයන්  යන කුලකය වෙත අවධානය යොමු කරලිමට මෙම කෙටි කතාව සමත් විමය. අද ජීවත් වන යොවුනන් ට සහ යොවුන් වියේ අග බාගයේ වෙසෙන්නන් ට, එදා ට නොතිබූ අවස්ථා අද හමු වී තිබිය හැක. Netflix වේවා, DVD/CD  වේවා, Spotify වේවා රසාස්වාදය ඊළඟ තලයට ඇවිත් ඇති බව සැබවි. එහෙත් 1970 දශකයේ අග සහ, 1980 දශකයේ මුල, සිනමා හල්, කැසට් පිස් සහ රෙදෙව්ව ආශ්‍රයෙන් තම කලා රසාස්වාදය පෝෂණය කල ගත් පරම්පරාව ට යම් කිසි අසාධාරණයක් සිදු නොවේදෝ යන සැකය අප තුල ඇති වන්නේ, 1983-1990 පමණ වන කාලය තුල අප රට තිබු දේශපාලන වියවුල, අප රට ජනතාවගේ වසර හතක් පමණ සොරා ගත් හෙයිනි. ( සිහින අහසක කතාවක්



මානුෂික මෙහෙයුම හා සම්බන්ධ වූ හමුදා සොල්දාදුවෙකුත්, ඇගේ බිරිඳත් මුල් කොට ගත් සින්දු කෑලි කෙටිකතාව, 2007 සිට දශකයක පමණ කාලයක අප රටේ සිදු වූ දේශපාලන වෙනස්කම්, රණ විරුවා  තැකීමේ සිදු වූ වෙනස්කම ආදිය පසුබිම් කරගත්තද, මූලික වශයෙන් බිරිඳක් සැමියෙකුගෙන් බලාපොරොත්තු වන ආදරය පිළිබඳ කතාන්දරයකි. කෙටිකතාවේ අවසානය තරමක් අපැහැදිලි වුවද, ආදරයක තව දවසක් ගැන සියුම් බලාපොරොත්තුවක් ඉතුරුකරමින් අවසන් වෙයි. කතාන්දරයක් ලෙස පාඨකයා බැඳ තැබීමට සමත් වුවත්, එහි දේශපාලන පසුබිම කෙටිකතාවට හා කොට ඇති අයුරු ගැන එතරම් පැහැදීමක් මා තුල ඇති වූයේ නැත.   කතුවරයා අප රට සමස්ත දේශපාලන ප්‍රවණතා තම නිර්මාණ වලට ගැබ් කර ගැනීමට දරණ උත්සාහය තුල යම් cliché, හෙවත් තරමක සුලභ උපක්‍රමයක් භාවිත වන්නේ දෝ යැයි සිතිණි.


මෙහි එන තෙවෙනි කෙටිකතාව (පෙම් කතාවක අතරමැද ) මා සිත් ගත්තේ, 'නිලුකි' තමන් පොදු ප්‍රවණතාවකට විරුද්ධව යන බවට තමන්ට ම ඒත්තු ගන්වමින් ජීවත් වන බවට කරන පාපොච්චාරණය හා ඊට අනුගතව තම ප්‍රේම වෘතාන්තය හැඩ ගැස්වන අයුරු නිසාය. එහෙත් 'නිලුකි' ගේ ලියුමේ තැනෙක දෙකක, කියැවෙන කියුම්, අනවශ්‍ය ලෙස ඍජු වන අයුරෙන් කෙටිකතාවට සියුම් හෝ ලාභයක් වන්නේ ද යන්න නම් සැක සහිතය.


( මේ උදෘතය සලකන්න); කතුවරයා තමන් කර මතට ගෙන ඇති සමාජ ශෝධනයක ප්‍රයත්නයක් හේතුවෙන් දෝ වරින් වර මෙවන් cliché ( ක්ලීෂේ - ඊට සුදුසු සිංහල වචනයක් සොයාගත නොහැකි විය ) කොටස් තම නිර්මාණ වලට ගෙන ඒමෙන්, එහි කලාත්මක අගයට හානියක් ම සිදුවන බවකි, අපගේ අදහස.



 

 

 

විශ්‍රාම වියැති, සිතින් අසිරිමත් අයෙකුගේ මනස් චාරිකාවක් අලලා ලියැවී ඇති "අසිරිමත් මිනිසෙකුගේ වීර චාරිකාව", කෙටිකතාව ද මා රස වින්දේය. එහි මුල් කොටස විශ්වාසනීයත්වය අභියෝගයට ලක්වෙන අයුරෙන් තිබුන ද, කෙටිකතාව සමස්තය තුල එය නැවුම් මෙන්ම සාර්ථක ප්‍රයෝගයක් ලෙස හැඟෙයි.

අප රට දැනෙට "ක්‍රියාත්මක" වන 'බුද්ධාගම' මට බොහෝ විට පිළිකුලක් ගෙන දෙයි. ව්‍යාපාරික මනසකින් ක්‍රියාත්මක වන, ප්‍රසිද්ධියට කැමති චීවරධාරීන් හා, එයට ගැලපෙන අනුගාමිකයින් අප රට සමස්ත ලෙස ගෙන යන තැන කුමක්ද යන්න ගැටළුවක් මෙන්ම, එක් ජාතියක් ලෙස එකමුතු වීමට ඇති ප්‍රධාන බාධාවකි. සමහර අන් ලබ්ධීයික කොටස් වල අන්තවාදී ක්‍රියාවන් වලට මධ්‍යස්ථව නීතීය ක්‍රියාත්මක කරලීමේ දී වුව, යම් සැකයකට පාත්‍ර වීමට අර පෙර කී කොටස් වල කියාපිළිවෙල හේතු වේ. සියළු බෝ ගස්, බෝධීන් වහන්සේ බවට පත් වීමේ ප්‍රවණතාව හේතුවෙන්, මීළඟ ගැටළුව කොතැනක මතු වේ දැයි හිතා ගත නොහැක. ඇත්තෙන්ම මේ වන විට අප රට බොහෝ  ගස් ගැන සැලකීම ද දේශපාලන අභිමතයන් මත සිදු වන බව පෙනී යයි. යම් සමාජ දේශපාලන කාරණාවක් මතු වූ විට, ඒ පිළිබඳ ව කවුරුන් ඇත්ත කියන්නේ ද, කවුරුන් බොරු කියන්නේ ද යන්න නොව, කවුරුන් වඩා ලොකු බොරුව කියන්නේ ද යන්න තේරුම් ගැනීම අප රට සාමාන්‍ය වැසියන් මුහුණ දී ඇති ගැටළුවකි.  මෙම සංග්‍රහයේ එන කෙටි කතා අතරින් 'ගෙදර'වට සිතියම' මා සිත් ගත්තේ, මෙවන් වටපිටාවකය.

"බොරු කරපු දෙන්නෙක්" කෙටි කතාවේ, ලොකුම බොරුව කර ඇත්තේ ඒ අහිංසක තරුණ වියේ සිටි, කාන්තා රූපයට ආශක්ත වන කොලුවන් දෙදෙනා නොවෙන බව පෙන්වීම අපූරු පෙරළීමක් වුව, කුමක් හෝ හේතුවකින්, 'හනි' (Honey)  සඳුනිගේ ම 'හනි' නොවෙන බවට ඉවක් පාඨකයාට ඇති වන්නේ, කියවන්නිය අමරකීර්ති ගේ බොහෝ නිර්මාණ කියවා ඇත්තේ නම් ය.

ශිෂ්ඨත්වය නම් වූ කෘතීම සීමාවක් හේතුවෙන් ලිංගිකත්වය නම් වන ස්වභාවික උවමනාවක සීමාවන්, සහ ජීවිතය වෙනස් වන විට යම් දේ ස්වභාවිකව ම වෙනස් වන අයුරු ද කියවෙන අපූරු කෙටිකතාවකි, 'කිරිකජු'. වෑන් රියේ දී නිලන්ති විසින් රමණී ට දෙන්න ට යැයි කියූ 'කිරි කජු' ලියුම් කවරය මගින් අපූරු පණිවුඩයක් දී තිබිණ. 'ඔය දේ සිදු වේවි' යැයි පාඨකයාට මුල සිට හිතුන ද, එය රමණී ට කියූ අයුරු හා, එම අලුත් ප්‍රායෝගිකත්වයේ වැඩ පිළිවෙල ට සියළු දෙනා 'කැමති' වූ අයුරෙහි යම් අපූරත්වයක් දිටිමි.

"ඇත්තටම වෙලා තියෙන්නෙ කොළඹ ඉඳලා බදුල්ලට යන කෝච්චිය බදුල්ලටම යාම විතරක් නෙමේ, ඒ කෝච්චි පාරෙ පීලි දෙකත් එකිනෙක අතර එකම පරතරයක් පවත්තගෙන බදුල්ලට යාම, කෝච්චිය හින්ද පීලි දෙක යනවා. පීලි දෙක හින්ද කෝච්චිය යනවා. බඹාට කොටන්න තැනක් නෑ. කෝච්චිය බදුල්ලට නොයා කෝච්චි පාරක්වත් නැති පැත්තකට, පේරාදෙණියෙන් හැරිලා කුලියාපිටියට වගේ, ගියා කිව්වොත් ඔන්න බඹා යම් කෙටීමක් කොටලා තියෙනව කියල කියන්න පුළුවන්." (173 පිටුව )

පීල්ලේම යන ජීවිත වලට කලක් ගත වන විට පීල්ලෙන් පිට ජීවත් වන්නෙකු ව මහත් චමත්කාරයකින් පෙනෙන බව මා ද අත්දැකීමෙන් දනිමි. ඒ නිසා ම මා මෙය මහත් රස විඳි කෙටිකතාවකි.('ආගාධය හරහා තුනී දැල')

කෙටි කතා අටෙන්,
ආගාධය හරහා තුනී දැල,  කිරිකජු, ගෙදර'වට සිතියම, සිහින අහසක කතාවක් යන කෙටිකතා මහත් රස වින්දයක් ගෙන ආවේය. අසිරිමත් මිනිසෙකුගේ වීර චාරිකාව හි ද නැවුම් බවක් තිබිණ.  පෙම් කතාවක අතරමැද, ද යම් වින්දනයක් ගෙනාවේ එහි අවසන කතා නායිකාව සිදු වූ සිදු වීම් තුලින් යම් අපූරත්වයක්  ගොඩ නැගීමට දැරූ ප්‍රයත්නය නිසා ය. සින්දු කෑලි සහ බොරු කරපු දෙන්නෙක් රස විඳි මුත්, ඒවා හි යම් පෙර කී cliche අවස්ථා සහ කලින් බලාපොරොත්තු විය හැකි ආකාරයේ නැම්මක් තිබීම, එම රස වින්දයට යම් පළුද්දක් නොගෙනාවා නොවේ.

තව දෙයක් කිය යුතුය. මෙහි පිටපතක් මිල දී ගෙන තිබුන ද, පසුගිය සිකුරුදා ට පෙර තිබූ කියවීමේ කාල අඩුව හේතුවෙන් මින් වැඩි කොටසක් කියෙව්වේ, ගමනේ දී ශ්‍රවණය හරහා ය. තැනක් දෙකක් සහ, එක් කෙටි කතාවක අර්ධයක් පමණක් මා සතු පිටපතෙන් කියෙව්වෙමි. යම් මිලකට හෝ සිංහල කෙටි කතා හෝ නවකතා, ශ්‍රවණගොණු ලෙස ලබා දෙන්නේ නම්, ඒවා කියවීමේ නැඹුරුව වැඩිවිය හැකි බවකි මගේ අදහස. නැතිනම් යම් ප්‍රකාශකයෙකුට, මුල් පිටපත් 500 මිල දී ගැනීමේදී, ශ්‍රවණ ගොණුව ට මුර පදයක් ඒ සමඟ ලබා දිය හැකිය. මා මෙය යෝජනා කරන්නේ, සිංහල ප්‍රබන්ධ සාහිත්‍ය නම් කුඩා වෙළඳපොළ ආරක්ෂා කරගෙන, විකල්ප කියවීමේ ක්‍රම ඇති කරලීමේ වැදගත් කම මතුකරලීමට ය. 

ප්‍රකාශක - විදර්ශන
ශ්‍රේණි ගත කිරීම - ****
2020 ප්‍රකාශ වූ කෙටිකතා සංග්‍රහයන් කියවීම - 1