මාර්ටින් වික්‍රමසිංහයන්ගේ තුන් ඈදුතු නවකතාව ( ගම්පෙරළිය - කලියුගය - යුගාන්තය )

ගම්පෙරළිය (1944 )  *****

මෙවතාවේ ගම්පෙරළිය කියවූයේ, වඩා නාඹර වයසක නො දුටු, නොසලකා හැරි, නැතහොත් ගෝචර නොවූ මානයන් අසුලා ගැනීමේ උවමනාවෙනි. මේ උවමානව අවම වශයෙන් වසර කිහිපයක සිට තිබුන ද, වත්මනෙහි ලොව පැතිර පවතින වසංගත තත්ත්වය ඊට වඩා සුදුසු කාල වේලාවක් සපයා දී ඇති සෙයකි.

නවකතාව ලියැවී ඇත්තේ  1944 දී වුව, නවකතාවාට උක්ත කාලය 1901 න් ඇරඹෙන දශකයේ මුල් භාගයයි.

කරුණාවන්ත කතක් වූ මාතර හාමිනේ ට, ඔවුන්ගේ අශ්ව කරත්තය හරහා අශ්වයාට සිදු වන හිංසනය ගෝචර නොවුණි (53 පිටුව ). කරත්තයක් ඇදීමට ගොනෙකු භාවිත කරලීම හිංසනයක් නොවුනද, උගේ පන නිරුද්ධ වන ලෙස මසට ගැනීම පාපයකි. ඒ අවිහිංසකත්වයේ සියුම් අවස්තාවනට සාමාන්‍ය ජනමතය දියුණු නොවීම හේතුවෙනි. කිමද මේ තවම ක්‍රීඩාවට සතුන් දඩයම කෙරුණු යුගයක් වීමත්, රට පාලනය කල සුද්දන් ගේ අසුන් භාවිතය සුලභ නිසා විය යුතුය.

තිස්ස යකැදුරන්ට බැණවදින්නේ 'සිංහල වත් නොදන්නා මෝඩ රැළ' (84 පිටුව), කියමිනි. ඒ එම ශිල්පය මලබාරයෙන් පැමිණි නිසා විය යුතුය. කට්ටඩියන් හරි හරියට තම යාතිකා සඳහා ද්‍රවිඩ වචන භාවිත කරන්නෝය ( බිත්තරයට, 'මුට්ටෙ' ආදි වචන භාවිත කරමින් ).

91 වෙනි පිටුවේ, පියල්ගේ සීයා එළවළු කද රැගෙන වෙළඳාමේ ගිය අයෙක් බව, පියල් ට එතරම් නොදැනුනු බව පවසේ. එය කතුවරයා  දක්ෂ ලෙස යුග අතර වෙනස පෙන්වන අවස්තාවකි. මාතර හාමීනේ ට එය අද-ඊයේ වගේ කාරණාවක් වීමත්, දුව එම සීයාගේ මුණුබුරාට නොදීමට තරම් හේතුවක් වද්දී, පියල් ගෙ ලොවින් එම කාරණාව බැහැර වී ඇත.

පියල්, බාලදාස, තම පවුලේ අයවළුන් සමඟ පරගොඩ ගොසින් ආ පසු නන්දා ගේ සිතුවිලි පිරීක්සන ලේඛකයා එම අදහස් ප්‍රකාශ කරලීමට භාවිත කරන වචන ද සැලකිල්ලට ගත යුතු යැයි විශ්වාස කරමි.

"මේවර පියල්ගේ ස්වරූපය ඇගේ සිතට නැංගේ මෙතෙක් ඇගේ සිතට නොනැඟුණු සිතුවිලි ද රැගෙනය. යටි සිතෙහි සැඟවී තුබුණු අවලම්-හැඟීම්, ඇගේ ජාගර චිත්තයට පිවිසීමට, කාමරයෙහි වූ දැඩි අඳුර ද අනුබලයක් නොවේ යැයි කිව හැකි නොවේ." (165 පිටුව )

යෞවනියක් ව සිටියදී පියල්ගෙන් ලියුම් භාරගත් නන්දා නොවේ, පරගොඩ යන්නේ. පුරුෂයෙකු හා පවුල් කෑ, ඒත් කලක සිට ගමින් පිට ට වෙළඳාම උදෙසා පිටවීම හේතුවෙන් තනියෙන් වෙසෙන නන්දාවකි. එවිට ඇගේ ජීවිතය සහ වෙසෙසින් කාමය පිළිබඳ අත්දැකීම් පුළුල් ය. අප ලේඛකයා මෙම තත්ත්වය ප්‍රකාශ කරලීමට භාවිත කරනුයේ "අවලම්" යන වචනයයි. ඉන් ගම්‍ය වන්නේ සදාකල් අපාය උරුම කරනාකාරයේ පහත් හැසිරීමකට තුඩුදෙන (ශාපලත් ) තත්ත්වයකි. කාමරයේ අඳුරත් සමඟ මේ හැඟීම මුසු කරලීම මගින්, වික්‍රමසිංහයන්ටත් නොදැනීම එම යුගයේ දී, සිතින් හෝ අන් පුරුෂයෙකු - අන් ස්ත්‍රියක් ගැන සිතීම පිළිබඳ අදහස මතු වේ යැයි සිතමි.

එනුමුදු ඊට පිටුවකට දෙකකට පසුව මෙහි සැබෑ ස්වරූපය දැකීමට ද හේ සමත් ය

"කුල සිරිත් රැකීමට ඔවුන්ට රුකුල් දෙන ඒ පරිසරය සෑදෙන්නෙ ගමෙහි කුඩා බව, අඩු ජනගහණය, කුල ගර්වය, ගැමියන්ගේ නූගත්කම, අවිනීතභාවය, අවිචාර බුද්ධිය, ළාමක විශ්වාසයන්ට වහල් වූ ඔවුන්ගේ දැඩි සිත, ඉන්ද්‍රියන් පිනවීමට තුඩු දෙන දේ බහුල නොවීම යන ආදියෙහි සංකලානයෙන් මිස ගැමියන්ගේ අපූර්ව ආධ්‍යාත්මික ශක්තියකින් නොවේ." (167 පිටුව )

  ලේඛකයාටද හොරා, රාගය, කාමුක අදහස් සිතට පැමිණීම එළිදරව් කරලීමට 'අවලම්' යන වදන භාවිතාව තුලින් ඔහු තුල වූ, යම් වඩා පුළුල් අදහස් පවා, යුගයේ සමස්ත සමාජ මතයනට යටත් ව හෙළි ව ඇතැයි සිතමි.

තව එක් කියවීමකින් මෙම දෙවෙනි වර කියවීම  ගැන අදහස් දැක්වීම අවසන් කරමි.

"ගමෙහි මැද පන්තියෙහි වූ උගත් තරුණයෙකු බිරිඳක් පැතිය යුත්තේ ධනයෙන් පිරිහුණු උසස් කුල ගෙයකින් පමණි. ධනයෙන් ද කුලයෙන් ද යන දෙකින් එකසේ උසස් පවුලකින් නොවේ. ධනයෙන් පිරිහුණු කුල ගෙවල තරුණියන්, කුල ගර්වය නිසා මැද පන්තියේ ගැමියන් නොතකන කල, ඒ ගැමියන් තුළ ඊර්ෂ්‍යාවක් හටගැනීම පුදුමයක් ද? " (229 පිටුව)

 මේ තුලින්, තරඟකාරීත්වයේ ක්ෂුද්‍ර අවස්තාවක් නිරූපනය නොවන්නේ ද?  කුලවතුන් ට පිළිගැනීම ඇත්තේ ඊට ධනබලය ද එකතු වූ විට පමණි. ධනබලය පිරිහෙත්ම, ඔවුන් කුලයෙන් හෝ පවුල් පසු බිමින් තරමක් හීන අයෙකුට අත්වැලක් වීම බලාපොරොත්තු වන්නේ, අන් පවුලකට සමාජයේ ඉහළ නැගීමට අත්වැලක් විම ත් සමඟය. එය අප්‍රකාශිත සමාජ සාධාරණත්වයක් සේය.

කලියුගය (1957) *****

පියල් හා නන්දා, කොළඹ පදිංචියට ගිය මුත්, ඔවුනගේ  සමහර පැරණි අදහස් - වෙසෙසින් නන්දා ගේ පෙර පරම්පරාව මතින් වර්තමනිකයින් මැනීමේ පුරුද්ද - කිසිදා වෙනස් නොවේ. ඉන් ඔවුනගේ දරුවන ද අක් මුල් වලින් උදුරා දැමුණු පරපුරක් වන්නෝය. වරෙක පියල් ගේ මව ඇලන් ගැන පවසන්නේ, ඔහුට අල්ලපු අත්තත්, පය ගහපු අත්තත් දෙකම නැති වූ බවෙකි. ඔහු ට එසේ වූයේ ඇලන් ගේ දෙමව්පියන් ඔහුට එතරම් ලං නොවීම හේතු කොට ගෙනය. මේ කරණාව ඔස්සේ අන් මාතෘකාවකට ඇදෙමි.

 ළමාරාක්ෂාව පිළිබඳ මනෝ විශේෂඥ්ඥයෙක් ලෙස සැලකුණ ජෝන් වොට්සන්, 1920 දශකයේ අග දී, පැවසූවේ කුඩා ළමුන් විෂයෙහි විශේෂ ආදරයක් දැක්වීම දෙමව්පියන් විසින් නොකලයුත්තක් බවත්,  එසේ නිතර ආදරය පෑම ඔවුන් වැඩිහිටියන් වූ කල අනාර්ක්ෂිත බවක් ඇති වීමට හේතු වුව හැකි බවත් ය. 1957 දී ලියා පළ කල මේ නවකතාවට කරුණු එක්කාසු කරලීමෙදී, කොළඹ පිරිස් කුඩා ළමුන් හදන ආකාරය වික්‍රමසිංහගේ නිරීක්ෂණයට පාත්‍ර වන්න ඇත. මෙහි දී නන්දා සමජාශ්‍රය කෙරෙහි ත්, පියල් තම වෙළේඳාම කෙරෙහි ත් යොමු වෙද්දී දරුවන් බැඳෙන්නේ තම ලොකු අම්මා වූ අනුලා සමඟය.  1930-40 දශක තුල කොළඹ දෙමව්පියන්ගේ හැසිරීම ඉංග්‍රීසි ජාතීන් අනුකරණයෙන් තම දරුවන් ඇත් දැඩි කිරීමේ ක්‍රමවේදයෙන් යම් ආභාෂයක් ලබන්නට ඇත. වොට්සන් ඇමරිකන් ජාතිකයෙකු වුව, බිළින්ඳන් පිළිබඳ සඟරා වලට ඔහු ලියූ ලිපි ආශ්‍රයෙන් බිරිතානීන් ද එය අනුගමනය කලෝ ද ? නාගරික ලාංකීයන්ගේ මේ හැසිරීම වික්‍රමසිංහ කියවූ අයුරක් ද අප මේ දකින්නේ ? කිමද අනුලා විෂයෙහි දරුවන් තිදෙනා ගේ බැඳීමත්, නන්දා කිසි දින තම දරුවන් හරි හැටි තේරුම් නොගැනීමත් නවකතාවේ මුඛ්‍ය පෙළට ප්‍රධාන සාධකයකි. ( ජෝන් වොට්සන් ගේ ළමා මනෝවිද්‍යාව පිළිබඳ ඉගැන්වීම මා කියවූයේ යුවාල් නොආහ් හරාරි Yuval Noah Harari ගේ Homo Deus කෘතියෙනි )

මෙම කෘතියේ තිස්ස ගේ චරිතය සහ අනුලා ගේ චරිතය කෙරෙහි වෙසෙස් අවධානයක් යොමු කොට ඇත. විරාගය ලියා පළ වන්නේ 1956 දීය. කලි යුගය 1957 දීය. අරවින්ද චරිතයේ සමහර ලක්ෂණ තිස්සගේ චරිතය තුලින් දැක ගත හැක. විරාගය යේ අරවින්ද වූ කලි සිංහල නවකතාවේ එන සුවිශේෂී චරිතයකි. සාංදෘෂ්ඨිකවාදී සිතුවිලි වලින් තෙරෙපෙමින්,  තමන් ගේ තීරණ මතින් ජීවත් වෙමින්, කිසිවෙකු වෙත බැඳීම හැකි තරම් ස්වයං වාරණයකට නතු කරලමින් ජීවත් වූවෙකි, අරවින්ද. තිස්ස, එවන් අදහස් තිබුන ද අන් සියළු අය විවේචනයෙන් පමණක් නොව, ස්වයං විවේචනයෙන් ද කල් ගෙවන්නෙකි.  ඔහු ගේ ජීවන දැක්ම මෙලෙස දිගැරේ.

"දිළිඳුකම නිසා තරුණ වියෙහිදීම අපිස් ජීවිතයට පුරුදු වුණු ඔහු ජීවයෙහි ගැඹුර තර්ක බුද්ධියෙන් දැකීමට අසමර්ථයෙක් වී ය. ඔහු ජීවයෙහි ගැඹුර හඟින්නේ ශිෂ්ටත්වය විසින් නො හික්මවනු ගොළුවන් මෙන් දුක් පීඩා හා වද වේදනා විඳිනු දැකීමෙනි. උගැන්මෙන් හා බුද්ධියෙන් වැළැක්විය හැකි දැඩි වේදනා විඳින ගැමියන්ගේ ජීවිතය ජීවන සයුරෙහි ගැඹුර දක්වන එළියක් යයි ඔහු සිතුවේ ය." ( 152 පිටුව )

තිස්ස ට තම අක්කාගේ සැමියාගෙන් යැපීම ගැන ගැටළුවක් ද ඇති නොවේ. මෙවන් චරිත වර්තමානයේ නැත්තටම නති තරම් යැයි සිතිය හැක. ඇලන් ගේ බිරිඳ තිස්ස ගැන අසා මෙවැන්නක් තෙපළයි.

'තිස්ස වගේ කලකිරීමෙන් සමාජය, ආගම, සිරිත්, සාහිත්‍යය, කලාව ආදි කිසිවක් නොතකා උදාසීන ලෙස ජීවත් වන්නෝ ලන්ඩන් නගරයේ සිත්තරුන්, කවීන්, නළුවන්, සොරුන් හා හිඟන්නන් අතර බහුල වෙති'

කියායි.

ඊට නන්දා පිලිතුරු වශයෙන්, ඇලන් තිස්ස ගේ සායම් ඇරලූ බවක් පවසන සඳ, තිස්සගේ පිලිතුරු, මා මෙම කෘතියේ දකිනා වටිනා ම පාඨයකි.

"මම සායම් නොගෙන ජීවත් වෙන්න හදන මිනිහෙක් ලෙස ඇලන් හඳුන්වන්න ඇති."

වික්‍රමසිංහ, තුන් ඈදුතු නවකතාවේ දෙවෙනි කොටස ලියන්නේ තෙවැන්න ලියා වසර දහයකට පමණ පසුවය. ඒ කාලය තුල වික්‍රමසිංහගේ සාන්දෘෂ්ඨිකවාදී අදහස් වලින් වැඩි ආභාෂයක් ලත් බවක් පෙනී යයි.  1963 දී ලියැවුණු කරුවළ ගෙදර යම් තරමක් ගම් පෙරළිය ට ආසන්න ආඛ්‍යාන රටාවක් ගත්ත ද, ඊට දස වසකින් ලියැවුණු බවාන්තරය මගින් ද වික්‍රමසිංහ තුලින් ද දර්ශනය කෙරෙහි ඇති ඇල්ම පිළිඹිබු කරයි. කළුවර ගෙදර වඩා සියුම් ලෙස නැවත කියවීමකට ලක් විය යුතු බව මට වැටහුනේ මෑතක අප මිතුරෙකු හා, ඒ පිළිබඳ වූ සංවාදයකදී ය.

  යුගාන්තය (1947) ***1/2

අන් කෘති දෙකට සාපේක්ෂව යුගාන්තය කියවීම තරමක් දුෂ්කරය. ඒ එහි ඇති මාලීන් ගේ දේශපාලනය වික්‍රමසිංහයන් ගේ අතින් විස්තර අයුර හේතුවෙනි. බවාන්තරය කියවා, මේ කෘතිය නැවත කියවද්දි වැටහෙන්නේ, වික්‍රමසිංහයන් ගේ සමහර අන් විෂයීක කෘතියක රැගත් විස්තර වලට ආසන්න ආරක්, හේ නවකතාවේ ද සමහර තැනෙකට භාවිත කරන බවකි. එසේ වුවද තිස්ස කයිසාරුවත්තේ ගේ නිර්දය සමාජ විවේචන නවකතාව රසවත් කරයි.  අද කියවනා විට මෙහි සමහර අදහස් වල යල් පිනූ බවක් පෙනීම, තේරුම් ගත හැක. 1949 වසරේ ලියැවුණු මෙය ඔස්සෙ එකල අලුත් නිදහස් රාජ්‍යයක් ලෙස සමාජවාදය කෙරෙහි මහත් බලාපොරොත්තු ලේඛකයා තුල තිබූ බව ට සිතිය හැකිය. 1947 වැඩ වර්ජනයෙන් ද තම නිර්මාණයට අවැසි උත්තේජනය ලැබූ විකුම්සිහයන්, 1966 දී ලියූ පෙරවදනේ ( "යුගාන්තය රචනයට පෙර මා ලැබූ ආවේශය" ) වික්‍රමසිංහයන් පවසන්නේ කබලාන චරිතය තමන් ඩී.ආර්, විජේවර්ධන චරිතය ගුරු කොට ගත් බවෙකි. නවකතාවෙන් සමස්ත ලෙස සමාජවාදීන්ටත්, සමාජවාදයටත් යම් උපහාරයක් පිදෙන බව හේ පිළිගනී. එහෙත් 1966 වන විට ඒ සමාජවාදි සිහිනය පිළිබඳ යම් සැකයන් ඉපදීම නිසා දෝ, හේ මෙම පෙරවදන අවසන් කරනුයේ, වෙසෙසින් තිස්ස කයිසාරුවත්තේ චරිතය භාවිතාවෙන්, තමන් "ස්වාධීනව සිතන සමාජ වාදියකු කුප්පවති යි මම නොසිතමි" යි පවසමිනි.  අවසන, නාලිකා කබලාන කන කර ආබරණ ගැලවීමේ සිද්ධියෙන් වික්‍රමසිංහයන් ගෝර්කි ගේ අම්මා ව සැර බාල කර නිරූපනය කරන්නේ දැ යි ද සිතුණි. මේ අදහස් මැදි වියට පා තැබුවෙකු ලෙස මෙම කෘති නැවත පරිශීලනය කරන්නෙකු ලෙස සිතට නැගුන ඒවාය. මා තරයේ ම විශ්වාස කරනුයේ, යුගාන්තයේ ජීවගුණය ඇත්තේ එම යුගය පිළිබඳ බොහෝ දේ දැනීම තුලය කියාය. එහි තැනෙක විස්තරයන් කියා පානුයේ සේව්‍ය-සේවක ගැටුමක් පමණැක් ගැන නොවේ. දෙමාපියන්ගේ රැහැන් වලින් මිදීමේ දරුවන්ගේ උවමනාව ද ඊට  එක්කාසු වූ බවෙකි.

"ජය ගත් සේනාවක් මෙන් ගමන් කළ ජනකාය නූගත් දිළිඳු මිනිසුන්ගෙන්ම සෑදුණක් නොවී ය.... මවුපියන්ගේ ආධිපත්‍යය මෙන් ගුරුවරුන්ගේ ආධිපත්‍යය නිසා කිපුණෝ ද ලොකු මිනිසුන්ගේ අහංකාරකම් දැක, නින්දා අසා කලකිරුණෝ ද සැමියන්ගේ හා මවුපියන්ගේ ආදිපත්‍යය කන්දොස්කිරියාවක් ලෙස සලකන කාන්තාවෝ ද ඒ ජනකාය අතර වූහ." (202 පිටුව )

 මා දකිනුයේ අලුත් ලොවක්, වඩා නිවහල් සිතුවිලි පිළිබඳ බලාපොරොත්තුව, ඔහු ම කියනා පරිද්දෙන් ආවේශය. 1979 වසරේ පින්ක් ෆ්ලොයිඩ් ගැයුවේ, "All in all you're just another brick in the wall", කියා ය. එවන් වාතාවරණයක්  හෝ ඊට ආසන්න අවස්තාවක් ලංකාවේ 1947 වසරේ පමණ තිබුනේ නම්, එය තව සොයා බැලිය යුතු කාරණාවකි. 1947 වැඩ වර්ජනය ඔහුට මේ නිර්මාණයට පාදක වුවද, කම්කරුවන්ගෙන් ඔබ්බට එය තරුණ පරමපරාව ආකර්ෂණයට හේතු වූයේද යන්න වැදගත් කාරණෑවකි.  අප රට නිදහස ලැබීමට පෙර යුගය ගැන අමතර කියවීමකින් මේ පිළිබඳ වඩා පරිපූර්ණ කියවීමක මගපෑදෙන බවක් සිතමි. එය අන් කියවීමේ ව්‍යායාමයක් වනව ඇති.

Wild Strawberries - Ingmar Bergman

Watched "Wild Strawberries" (1957) as an entry towards watching the works of Ingmar Bergman. While I first heard of him many years ago, through the praising words of the late Tissa Abeysekara, given my natural reluctance to sit and watch a movie, as against reading, I've postponed watching his works by almost a decade.
  

I will only share what I felt about the theme of the movie, given that am not capable of discussing the cinematography, therein.

The reference to coldness and loneliness takes a central theme of the movie. When Prof. Isak Borg visits his mother, she complains of the cold, which he doesn't feel. That cold is symbolic of the characteristic of the old lady, and is present in abundance in the old Prof. too, as his daughter-in-law, Marianne  ( played by the beautiful  Ingrid Thulin ), points out.  Marianne has reason to be complaining, as she had detected that the cold of the mother, and the son, has manifested in to the third generation, via an unhappy marriage of the latter. The conversation between Marianne and her husband, whom she dearly loves, is one that would be almost craved for by those interested in Existentialism and Absurdism.

This soul searching journey happens on a certain day, where the old scholar visits his former University to receive a honorary degree. It is symbolic that however much knowledgeable the old scholar is, his education in life is incomplete, and the road trip that he decides to take on the day of the awarding of the degree, attempts to complete it. He receives it via dreams, a set of hitch hiking youngsters brimming with life - in total contrast to the moods of Marianne and Borg - whom they accommodate in their car, as well as a fighting husband and wife couple.

I've watched this movie twice over the last four days, and I might watch it again, as am now in that phase where all of sudden illumination of each  event, beyond its apparent meaning.

To state the obvious, a brilliant movie that one can revisit many a time, and see inferred meanings and symbols, and thus more meaning with each visit.

Dubliners - James Joyce

Its been years since I read "The Portrait of the the Young man as an Artiste". Then a few false starts were made on Ulysses - and now I've managed to complete the collection of short stories by him, hopefully Ulysses will follow, soon.

All this little stories say much more than the details in few pages  that they narrate. Broadly, they could be thought of to be, in  the same tune of, "The Portrait ..."; highly insightful even while economical in its descriptions, it is not hard to see why this collection is considered a classic, although as stories, they often end, open. In another sense, the protagonists as well as the other characters are all "Dubliners", literally. Young husbands caught in marriages that limit their adventures, drunkard husbands who don't think beyond the evening, boys enjoying a stolen break from school, youths enjoying the recklessness of youth with no spending money on the morrow, shrewd mothers who have to "palm off" the responsibilities of their daughters to a 'convenient' match, married women ignored by their husbands - all these characters made up Dublin and the then contemporary culture, which Joyce presents here to such effect, that these vignettes will haunt you for a few days upon completing them. For, the human element in them can travel across seas and continents, and with necessary alterations be assumed to be applicable to many a crowded town. 

The short stories are heavy with terms (i.e. slang - e.g. stirabout, josser, keep nix, lambabaun, deep goster for example) which are more British, than Irish. While they bring in a naturalness, for those of us outside the culture or tradition, a reference of terms is supplied to enrich the overall experience. About a third of the references are from recent Irish political history, and the explanations therein make the reading experience, complete.

To take a look at the short stories per se, and a quick word on why I found them attractive;

The unnamed narrator in the first vignette, reflects about a priest who had recently passed away, and to whom he owes a lot for the knowledge learned. His own relations take a negative view of their close association, and our narrator considers them crude and ignorant. The sisters ( the title, too ) are a reference to the late priests siblings, whom his mother and he meet at the funeral. Although there isn't a single reference of affection, respect or gratitude towards the priest, it is clear that to our narrator, the late priest is likely to be a life long influence. It is this 'understanding' which come to settle on the reader's mind, via a brilliant narration that makes this vignette, classic material.

"I found it strange that neither I nor the day seemed in a mourning mood and I felt even annoyed at discovering in myself a sensation of freedom as if I had been freed from something by his death. I wondered at this for, as my uncle had said the night before, he had taught me a great deal. He had studied in the Irish college in Rome and he had taught me to pronounce Latin properly. He had told me stories about the catacombs and about Napoleon Bonaparte, and he had explained to me the meaning of the different ceremonies of the Mass and of the different vestments worn by the priest. Sometimes he had amused himself by putting difficult questions to me, asking me what one should do in certain circumstances or whether such and such sins were mortal or venial or only imperfections. His questions showed me how complex and mysterious were certain institutions of the Church which I had always regarded as the simplest acts."

 This text suggests the dilemma that the narrating youth faces. While there's unmistakable awe at the late priests' learning, he cannot deny the sense of relief and freedom; this, while scorning at his own ignorant uncle.

Two boys break the routine of their priest conducted school class room to have a little adventure - An Encounter, as it were. While they enjoy their day of leisure and freedom, what brings the vignette a little spice is the arrival of a strange man, who's intentions are left unclear - "a queer old josser!", as they term him. The manner in which one of the boy's sense the possible danger that the man brings, is what lingers in the reader's mind after she finishes this rather open ended vignette.

"Then I stood up abruptly. Lest I should betray my agitation I delayed a few moments pretending to fix my shoe properly and then, saying that I was obliged to go, I bade him good-day. I went up the slope calmly but my heart was beating quickly with fear that he would seize me by the ankles."

 Araby is  a nice little vignette of  young love; love at a time when he or she has to depend on the benevolence of elders for its secret sustenance. The determination and desperation with which our young lover tries to keep his promise to his girl reminds one of that Donny Osmond song (his version, rather), which to most of us had so much meaning, once.

The vignette, Evelyn gives a reflection on the difficulty, one has to break away from the familiar, however much coarse and unpleasant it is. This is especially so, when the promised change itself comes with an element of the unknown.

Youth - when acceptance is of the utmost importance, even when that comes at a cost which is not affordable to one, and they know it as one lives through it, amidst the laughs, drink and banter ( After the Race )

There's hardly another topic which flames up a chat between two men - especially young men - than one on a woman. This can lead to a dissection of all girls , or all types of girls easily, with one or both parties adopting an air of expertise - and even philosophy. In two gallants, we see such an evening stroll between two young men, with one adopting an air of  an "expert in women". The natural amble that the vignette flows in, makes the chat, one that any man anywhere can relate to, one time or the other.

The Boarding House is a short story which reveals the tact and cunning, as well as the finesse of planning by a certain mother, and to a lesser degree, a daughter, to entrap a suitor for the latter. The suitor in question, realizes he is trapped. The way that the author presents the suitor in question, running the past in his mind and weighing his options, and the resulting hopelessness, makes ingredients for a fantastic short story. The finale in which the daughter almost realizes as a  passing thought what she had been waiting for alone, in her room, signifies the subtle, unspoken plan between  two women - a mother and a daughter. A brilliant short story!

The next short story explores the sentiments of a young married man, a father, as he meets a friend from his younger days. The friend, who our protagonist reckons was initially in a lesser footing than him, has progressed in life, during his time in the UK.

"...listening to Gallaher's stories and of sharing for a brief space Gallaher's vagrant and triumphant life, upset the equipoise of his sensitive nature. He felt acutely the contrast between his own life and his friend's and it seemed to him unjust. Gallaher was his inferior in birth and education. He was sure that he could do something better than his friend had ever done, or could ever do, something higher than mere tawdry journalism if he only got the chance. What was it that stood in his way? His unfortunate timidity! He wished to vindicate himself in some way, to assert his manhood."

Our protagonist comes back to earth upon him reaching home, facing his wife and being shoved the responsibilities of his child. Indeed it was a little cloud that has passed over his everyday, if dull, yet serene in a sense.


We come across another instance of a man caught in a marriage, but the circumstances are different. Here we come across Farrington, a man clearly too fond of a drop to drink at all hours, to be counted as healthy. We see him going through the day, cutting corners in his job, being smart mouthed, but to his disadvantage. The short story ends with rather a very depressing way, after a night of booze.  Farrington taking the stick to his son, to rid his guilty conscience, after spending his money gotten by pawning his chain watch. (Counterparts)

A Nanny, Maria visits her former ward and his family, for tea, taking leave from her current employment.  It is clear that Maria is getting on, and forgetful. There is no other family that Maria feels a sense of belonging to. The evening is merry and reminiscent of  days gone by. There is also an implicit understanding that Maria may not visit them much longer. The Hallow Eve games hinted of a bad omen for Maria, which everyone was quick to brush away. A touching vignette, which infers more than it narrates.(Clay)

"One of his ( Duffy's) sentences, written two months after his last interview with Mrs. Sinico, read: Love between man and man is impossible because there must not be sexual intercourse and friendship between man and woman is impossible because there must be sexual intercourse. He kept away from concerts lest he should meet her." (A Painful case)

What is the painful case here ? Is it that Mr. Duffy cannot return Mrs. Sinico's friendship, given plainly that Mrs. Sinico is lonely, due to his preferences, or the fact that Mrs. Sinico has lost her husband's interest. Another thought provoking read.


Ivy Day in the Committee Room, is a short story based on an election campaign. The camp we see our main characters from,  are the Nationalistic lot. It is a story that offers some insight on the Irish political scene then, and a lamentation on Parnell is inevitable. We came across, the moaning of the loss of Parnell, in "The Portrait of the Artiste as a Young Man", with Stephen Dedalus' father being the moaner.

A Mother is one of the short stories I cared for  comparatively little for, in this collection. Having said that, the portrait of this particular mother is not wholly uncommon. Vying for an advantage for her child, even at the cost of losing one's face - that of hers' as well as her child's, is not unheard of in many parts of the world.

One of the stories that show the importance of religion in the everyday life of then Dublin, is Grace. A man, possibly far to gone towards the bottle, is attempted a correcting of his ways, by his wife and a few of his friends - in a conspiring way. While again, there are better stories in the collection, it cannot fail to leave a long standing trace of the beliefs and ways of living of the then Dubliners.

The collection concludes with the amazing short story, The Dead. The longest  tale here, exceeding over 30 pages, it is a stark revelation of love, and where one's love can be, while another works up himself to a giddy passion, day dreaming or reminiscing. Here, Gabriel is in the throes of passion, watching his wife's countenance.

"While he had been full of memories of their secret life together, full of tenderness and joy and desire, she had been comparing him in her mind with another. A shameful consciousness of his own person assailed him He saw himself as a ludicrous figure..."

While reading this collection, I felt as if  the portrait of James Joyce, which I could make out in its shape after reading "The Portrait...", was becoming a little more clearer at the borders. It was as if the surroundings were becoming clearer to make me comprehend the times that this great author walked the earth. Too bad I can give only five stars to this collection.

I am now even more enthusiastic, to give another attempt at Ulysses - a project I've had several false starts on, since 2015 June.

සහෝදර මුහුණුවර - රංජිත් මල්ලියාවඩු

2019 වසරේ රජත පුස්තක සම්මානයෙන් දිනුම් ලත් හෙයින්, යම් කිසි විශ්වාසයකින් මිල දී ගත්තෙමි. එහෙත් වෙසෙසින් පසුගිය වසර දෙකෙහි පමණ රජත/ස්වර්ණ පුස්තක සම්මාන සහ එහි නිර්දේශයන් ගෙන් පාඩම් නූගත් හෙයින් දෝ,  මා මෙතෙක් කියවූ මහත් අයාසකාරි සහ රසවත් බවින් හීන කාව්‍ය සංග්‍රහයක් කීයවීමෙන් වන්දි ගෙවීමට සිද්ධ විය. වරෙක මේ සංග්‍රහය කියවීම දඬුවමක් ලෙස දැනිණ. මා ‍යමක් ආයාසකාරී කියවීමක් වූ හෙයින් ම එය අතැරින්නෙක් නොවේ -  ඒ ආයාසකරි ශ්‍රමයෙන් යම් ප්‍රතිඵලයක බලාපොරොත්තු ඇතිව ඉදිරියට යාම මගේ පුරුද්දයි . එහෙත් මේ කෘතිය ඔස්සේ නම් ඒ එවන් ප්‍රතිඵලයක් නොලත්තෙමි. නිදසුන් කිහිපයකට, ඉඩ;

"මිණි කිරුළු පළන් සැලසුම්වල අගය        මැකෙන්නට
උඩු සුළඟ රාම සර එවාවි බිතු                      පුපුරන්නට
වැහි වතුර පීලි මඟ හරීවි හිත්                        රිදවන්නට
පැපරාසි ඇවිත් හොට දමාවි ගිනි                අවුලන්නට"
                                                                                   ( දක්ෂිණ පාය )

මට මෙහි කිසිදු කලාත්මක නැත; පේළි වල පද බහුල ය - මෙය මේ සංග්‍රහයේ එන බොහෝ කවි පංතිවල දොසකි. කෙටි පේළි ඇති පද වැල් කිහිපය සාපේක්ෂ ලෙස කියවිම රුචිය. මෙවන් බොහෝ පද පේළි තුන් තේරවිලි නැතිනම් ගැට ලිහා කියවිය යුතු සේය. කවියා ගේ මනසේ ඇති කවි සිතුවිල්ල අරපිරිමැස්මෙන්, අවම වදනෙන් සුඛුම වී, සුමුදු වී නැත. මා මේ සංග්‍රහය කියවීමට පැමිණියේ සුහර්ශිණි ධර්මරත්නගේ "ගිරිහිස තරණය" කියවීමෙන් අනතුරුවය. එහි ඈ භාෂාව හා පෑ කෞෂල්‍යය හා සසඳද්දි මෙය වරෙක දඬුවමක් ලෙස පෙනීම අරුමයක් ද ?

යම් රසවත් බවක නැතහොත් කාව්‍ය අදහසක් ගැබ් වූ කවි පංති පවා, කවියට ඇවැසි වචන අරපිරිමැස්ම තොර වීමෙන් දීර්ඝ ගද්‍ය පේළි ලෙස පෙනෙන්නෝය.

"සතර පෝරුවෙන් එපිටහ ජනයින්ටත් පින් පුරන්ඩ
තොටගමු වෙහෙරේ සඟ ගණ උක් සකුරින් පුද දෙවන්ඩ
ලද ඉඩවර සිහි කටයුතු නියංගමට ගොඩ වදින්ඩ
නොලැබුණි නම් ලියැවුණේ ද කාරදියරේ මිය ඇදෙන්ඩ"
                                                         (දේවාරාධනාව )

මෙහි අවසන් පේළිය සළකන්න:
 "නොලැබුණි නම් ලියැවුණේ ද කාරදියරේ මිය ඇදෙන්ඩ" - මෙවන් කවි කියවන විට ඊට වඩා කොරෝනා සැදී මියැදෙන එක සැපක් වෙතැයි සිතුණි.

"උකුසැසැ'ති කැමරාව අත දරා
කුටුම්බයෙ ඉර දෙවුර හිස අරා
කුණු ගඳැ'ති පෙදෙශි ම සැරිසරා
ගෙදර එන වෙලාවක් කියනු බැරි පෙම්බරා"
                                                       (පැපරාසි )

මුල් පද පේළි තුනේම මාත්‍රා පහළොව බැගින් පබැඳිව, අවසන් පේළිය බිරිඳ අල්ලපු ගෙදෙරට තම හිමියා එන වෙලාවක් කියන්න බෑ යැයි වාචික බසින් දොඩන්නාක් මෙන් මාත්‍රා 20ට දිගු කොට ලියැවී ඇත. මෙවන් සංග්‍රයන් නිර්දේශ කලෝ, කවුරුන් ද ? මේවාට සම්මාන දුන් අය කවුරුන් ද ? පාඨකයෝ නොමග යවන සුළු මෙවන් සම්මාන පිළිබඳ විශ්වාසයක් මා නම් ඉදිරියේ තබා ගන්නේ නැත.


තැනෙක කවියා කෙටි වැකි වලින් රසවිඳිය හැකි ආරේ කවි පංති කිහිපයක් තනා ඇත. පළමු කවි පංතිය වූ "අම්ලකර දන්සල" මෙහි එන හොඳම කවි පංතියකි. "හීලෑ අලි", "කළුවර" ද රස විඳිය හැක. එහෙත් "බුන්දල කවි", "මාතලී පුත්තු", "සේරිවාණීජ ස්ටෝර්ස් හෙවත් වණික් සූත්‍රය" ආදි කවි පංති තුල, හොඳ කවි පංති බවට පත් වීමේ විභවය තිබුන ද, කවි කිහිපයක් සාර්තක වුවද, එකවිට රජයේ ලිපියක් වගේ කවක් විත් කවි පංතියේ ලාලිත්‍ය ට පයින් ගසයි.

සේරිවාණීජ ස්ටෝර්ස් හෙවත් වණික් සූත්‍රය හි එන මේ කව බලන්න:
"නීතිගත ය අලෙවි ප්‍රවර්ධනය
වට්ටම් නොවේ ම ය අත්ලස්
විකිණෙන්නේ ද කඩදාසි බරට ය
පාරිභෝගික අණ පනත්"

මෙවන් දුර්වල කවියක්, යම් දාර්ශණිකත්වයක් ගැබ් කොට ඇති පහත සඳහන් ආරේ කවි වල වටිනාකම නසති.
"සොයා යාමත්
කිසිවක් කිසිදා නොවිකුණූ
ගෙඩහ්‍රක් දොරක්
සොයා යාමකි
කිසිවකු නොමළ ගෙයකින් අබ මිටක්"

සමාවෙන්න; මට මේ කාව්‍ය සංග්‍රහය ගැන මුදු වදන් වලින් වලින් එහි රස අල්ප බව වසා මා වන් අන් පාඨකයින් මුලා කල නොහැක. මෙය මා මෙතෙක් කියවා ඇති රස හීන ම කාව්‍ය සංග්‍රහය විය යුතුය.

ගිරිහිස තරණය - සුහර්ෂිණී ධර්මරත්න

කිවිඳියගේ කාව්‍ය සංග්‍රහයන් සොයාගෙන කියවීමට මුඛ්‍ය හේතුව,  ලියනගේ අමරකීර්ති ගේ "නව කවි සලකුණ" මගින් කිවිඳිය ලැබූ මහත් පැසසුම් සහ, අමරසේකරුන් ගේ දුලභ විචාරයක්, කිවිඳියගේ කෘතියක් වෙනුවෙන් ලියැවී තිබීමයි. ඒ විශේෂඥ්ඥයින් දෙදෙන ම පසසා තුබුනේ කිවිඳියගේ භාෂා භාවිතාව, සහ අපට බොහෝ හුරු පුරුදු සිවු පද ආර ඉතා දක්ෂ ලෙස නූතන කවිය අරභයා භාවිතා කොට ඇති බුහුටි බවයි. ඒ අර්තයෙන් නම් සුහර්ෂිණී කවිය මනරම් ය. ඇය අත සිහළය ඇඹෙන්නෙ, මෙලෙකින් ඇගේ ම කවියේ උවමනාවට සූදානම් වීමට මග බලා සිටියා වැන්න.

නිදසුන් කිහිපයකින් මෙය පෙන්වමි;

"පින්සර මහිමි සඳ සොඳ සඳ   කිඳුරු යුරා 
පෙම් බැඳ එකට ආමුත් දිගු සසර        පුරා
හිස් වචනයක පැටලී සිත සසල        වෙලා
මල්සර දුන්න විසි කර ගොසිනි     මල්සරා
                                                 ( විරසකයට පසුව )"

මෙහි මුල් පදයේ සම ශබ්ද පද ශූර ලෙස භාවිතාවෙන් ගෙනෙනා ශබ්දරසය, අප සම්භාව්‍ය කාව්‍යයන් මතක් කරලීමට සමත් ය.

"ආලයෙ ලියකමින් හැඩ කළ රජ    දහනේ
කැටයම් මැකුණු රූ සිරි සඳකඩ    පහණේ
පෙර ඉසුරුමත් බව අද නැති මුත් රැඳුණේ
 බැතිබර වන්දනාවක මම හිමි        සඳුනේ
                                                                (අතැර ගිය හිමිසඳුනට )"

"සැටක් සිවු කපටකම් ඇති සළෙල ලියේ
ගෙටත් බඹර කැළ කැන්දන සමනළියේ
මටත් පෙනෙන්නට සවුදම් ගහපු ලියේ
රටක් වටින මව්කම නො වෙ ද වළ ගියේ
                                                         ( වැරදුණ තානම )"

        
මේ වැරදුණ තානම කවි පංතිය සංග්‍රහයේ මා මහත් සිත් ගත් කවි පංතියකි. ඒ අපූරු බස හැසිරවීමට අමතරව තරමක් අලුත් මානයක මැයක් කවි සංකල්පනාවට ලක් කිරීමෙනි. එනම් නිදහස් හැසිරීමකට ප්‍රිය කල මවක වෙත චෝදනා මුඛයෙන් කතාකරනා දියණියකගේ දෘෂ්ටිකෝණයයි. මේ කාරණාව, එනම් නවුම් මැයක ඇති වටනාකම මතු කලේ, මා මේ සංග්‍රහයේ දුටු සාපේක්ෂ  සීමිතබවක් මතු කරලීමේ අටියෙනි. එනම් අපූරු බස් භාවිතාව සහ කවිකම වෙනුවෙන් ඈ ඉහත ලකුණු ලබා ගත්ත ද, විටෙක කවි සංකල්පනාවන් එතරම් නැවුම් නොවන අතර, විටෙක සමහර කවි පාඨකයා තුල සසල වීමකට අසමත් ද   යන ගැටළුව මතු කරලීමටයි. නිදසුනක් ලෙස "අවිනිශ්චිත විනිශ්චය" ගනිමි. මෙහි නිමිත්ත ගුරුවරියක විසින් දුෂ්කර පාසලක දරුවන් තරග සඳහා අගනුවරට රගෙන ඒම හා ඔවුන්ගේ විනිශ්චයන් ය. මීට ආසන්න කාරණාවක්, "තිරය ඇරෙනව - තිරය වැසෙනවා" ගීයෙන් ද කියවේ. සිරිපා කරුණාවේ බැඳෙන ප්‍රේමයන් නැවුම් මාතෘකාවක් නොවේ ("මාතර ලිය මමයි "). සිප් හදාරා දරුවන් විදෙස් රටවල විකුම් පානා කල දෙමව්පියන් මෙහි තනි වීම මීට පෙර බොහෝ කවි වලට නිමිත්තක් වී ඇති සංකල්පනාවකි ("දොස්තර පුතා කෝ කෝ"). "සමිඳ ඔබ දිටිමි" ද අපූරුවට ගෙතී තිබුන ද නැවුම් බවක් නොදුටිමි. මේ සියළු අවස්තාවන් හී පාහෙ කවි බැඳීම, බස භාවිතාව මනරම් ය. එහෙත්, ඉන් නැවුම් බවක් වහනය නොවෙ.

එනුමුදු ළාබාල අහිංසාවියක් බලය හා ධනය ඇති සල්ලාලයෙකුගේ ගොදුරක් වීම මී පැටික්කියකට සරි කොට බැඳ ඇති කවි පංතිය නැවුම් ය.

"සූරා නිය පහුරු දත්වලින්
පාරා ඇඟ මස ද යක් වෙසින්
හාරා සිළිටි ගත මිරිකාගෙන වැරෙන්
ඉරා විසිකර ගොසිනි වියරුවෙන්

සාක්කුවට විසිවුණ රන්මසු ගොට්ටේ
සාක්කියට මොනවද මහතුනි ඇත්තේ
කිරිදත් ලකුණු සටහන් ඇති පිට පොත්තේ
පාන් වාටියක් ඇත වෙල ඉස්මත්තේ"
                                     (බිළාල දඩයම)

කිවිඳිය ඉතා අපූරුවට අප රට ධනය හා බලය හමුවේ යට යන අපරාධ, දුකෙන් සියල්ල ඉවසන්නට බල කරනා මී මවක ට ආදේශ කරයි.

තැනෙක ඇති කවි පංති මගින් කිවිඳියගේ කාන්තාවාදි අදහස් මතු වෙයි. මෙහි එන අපූරු කවි පංතියක් වන "සයුර හා නදිය" තුලට එය සං‍යමයෙන් ගිල්වා ඇත.

"සයුර නුඹ හා බැඳුණු දා සිට
මම නුඹ වීමි
නුඹ නුඹ ම විය
මට මා අහිමි විය"

"මදුරුවත" තුලින් ද මෙම අදහස් පසක් වේ. කවියේ අලංකාරත්වය තුල, ඉතා සියුම් අයුරින් මෙම අදහස් ගිල්වා තිබීම කිවිඳියගේ දක්ෂතාව ට පෙන්නුම් කරයි.

"ගැහැනුන්ගේ හුරුව නිතර ම ලේ බොන්ටයි
ගරහන්නේ පිරිමි කළැ පව් වහ          ගන්ටයි
මෝරන්නේ කුසේ බිජු දරුපල           දෙන්ටයි
ලේ බොනේ එවන් දරු ගැබ රැක        ගන්ටයි"

  මෙහි  එන "සයුර සහ නදිය", "වැරදුණ තානම", "තාත්තාගේ සිහිනය", "පුතු අවදියෙනි", "දාසියක් නොවූ නුඹට", "කළල රුව හා විද්‍යා පාඩම",  "මං බාලයි", "නාටාමි වත", "ප්‍රේමය පශ්චිම යානය" ආදි කවි පංති මා මහත් රස වින්දෙමි.

මේ සංග්‍රහය තුල තරු හතරාමාරක් හෝ පහක් තරම් ඇගයුමකට විභවය තිබෙනු මට දැනිනි. එහෙත් වරෙක කවි නිමිති, මීට පෙර බොහෝ භාවිත කර ඇති තැනෙක නතර වීම  හේතුවෙන් තරු හතරකට සීමා කෙරුණු බවට පාපෝච්චාරණය කරමි. කිවිඳියගේ අන් සංග්‍රහයන් කියවීමේ දොළෙන් පෙළෙමි.

ශ්‍රේණිය: ****

Wolf Hall - Hilary Mantel

Thomas Cromwell : Abused son of a brutal blacksmith, political genius, master strategist, a briber, a persuasive talker, charmer and a bully. History has largely been unkind to him, and when pitted against the more intellectual, his name sake opponent, Thomas More - the Catholics have a 500 year old grudge against him. My troubles to find out more about Cromwell revealed, that only historian Elton has pointed out the important role that Cromwell played to carry England, from the middle ages to the modern era, with reformation being the leading article. Interestingly this reformation, and Catholicism, is of personal importance to Mantel given her own family Catholic background and "protestant changes" in it, as it were ( read "The Devil and Hilary Mantel".)

This book, despite its subtle wit and sarcasm, ( which suggest the author's Shakespearean influence,) is a challenging read at 650 pages. Employing modern English, the whole narration is from the point of view of Cromwell, although not in the first person. It is challenging, firstly, due to its size, and secondly due to the many characters that take the field. I have to reluctantly admit, that a kindle read of this book would've been a tad more tedious given  the numerous instances that I had to turn back the pages which listed out the characters.

I will not try to review the book, per se, much. It is a thoroughly rewarding read, and honestly given the difficult days we are going through at present, a book like this, which warrants a strict daily routine to read, is a good choice in my honest opinion. I was just lucky that a reader's club picked this as a read, these days. From here on, I will dwell a bit on the times that were, why change was inevitable, the hypocrisy that prevailed back then, and why in my opinion Cromwell did England, a much needed service. But these were difficult times, and reformists who are now revered upon, would be hounded out of civilised society in modern times, if some of these are not the author's imagination.

"Women reading the Bible, there's another point of contention. Does she know what Brother Martin thinks is a woman's place? We shouldn't mourn, he says, if our wife or daughter dies in childbirth – she's only doing what God made her for. Very harsh, Brother Martin, very intractable." ( page 124 - Wosley to Cromwell, aside, while discussing Anne Boleyn's virtues, which he has in epistles to the pope in Rome )

The matter that made the most impact to me was the facade, the show, the hypocrisy, which the  ruling class upheld as a collective inferred reverence. Anne Boleyn's and Katherine of Aragon's chastity ( or its lack); Thomas More's fight to save his soul, irrespective of all the cruelties and tortures that he personally ensured took place;  the continued sacrifice of able and capable men for the whims and beliefs of royalty. I do comprehend that the passage of 500 years has given new meaning to many things, since. But the worrying factor is, even today, in a climate of a global pandemic as we are in now, cultural practices and deep rooted beliefs still question the studied decisions of the experts in the respective fields. 

It is in this light that I cannot help, but nurture a respect for Thomas Cromwell. Mantel's Cromwell, is nothing but a practical man, who changed and interpreted rules to suit the ends he was serving, ( like Wolsey before him - but more effectively, ruthlessly.)  While his own beliefs are not presented clearly in the book, it is safe to assume that he was a modernist far beyond the age that he lived in - a pragmatist.

"It is time to say what England is, her scope and boundaries: not to count and measure her harbour defences and border walls, but to estimate her capacity for self-rule. It is time to say what a king is, and what trust and guardianship he owes his people: what protection from foreign incursions moral or physical, what freedom from the pretensions of those who would like to tell an Englishman how to speak to his God. Parliament meets mid-January. The business of the early spring is breaking the resistance of the bishops to Henry's new order, putting in place legislation that – though for now it is held in suspension – will cut revenues to Rome, make his supremacy in the church no mere form of words." ( pages 338-339)

But, yet, the skill in our authoress is such that, the respect for ideologue, Thomas More,  which I felt blooming in me, couldn't be denied either ( although he ends up in the losing side).

‘You cannot compel me to put myself in hazard. For if I had an opinion against your Act of Supremacy, which I do not concede, then your oath would be a two-edged sword. I must put my body in peril if I say no to it, my soul if I say yes to it. Therefore I say nothing.’ ( page 628 - More to Cromwell , when the latter tries to talk his way through for More's oath.)

 Such strong belief !

After a hefty 650 page read, tired as I am, I may possibly venture to its sequel, "Bringing up the Bodies", given that Ms. Mantel has managed to convince me that I must continue to read on, and live through the life and times of that master strategist, Thomas Cromwell - even if that means resorting to a kindle version, for a book better served in its printed format.

The Royalty served but more for their selfish gain. The results are a product of the blood and sweat of the officials.

"‘Do I retain you for what is easy? Jesus pity my simplicity, I have promoted you to a place in this kingdom that no one, no one of your breeding has ever held in the whole of the history of this realm.’ He  drops his voice. ‘Do you think it is for your personal beauty? The charm of your presence? I keep you, Master Cromwell, because you are as cunning as a bag of serpents. But do not be a viper in my bosom. You know my decision. Execute it.’ (page 631 - Henry to Cromwell)

It appears that Cromwell may have gone on to become the 2nd most powerful person of then, England. But there sure wasn't a day his humble beginnings were not reminded him. England, sure has come a long long way!