මඩරන් - සේන තෝරදෙනිය

 මීට පෙර කතුවරයාගේ "සදත් විල මහා සුභද්‍රාවෝ", "බණ්ඩර මැරූ උන්", "යාරා යාත්‍රිකා", සහ "හඳුන්මල් කඩුල්ල" යන නවකතා සතර කියවා ඇත්තෙමි. මින් බණ්ඩර මැරූ උන් සහ සදත් විල මහා සුභද්‍රාවෝ සුවිශේෂි නවකතා වන අතර, හඳුන්මල් කඩුල්ල නවකතාවෙ ද රසවත්, නිර්මාණාත්මක කොටස් බොහෝය. එහෙත්, කතුවරයා විටෙක තමන් ගේ අභිරුචිය දිනා ගන්නා විෂයන් කෙරෙහි දීර්ඝ ලෙස ප්‍රස්තූතයෙන් පිට ගොස් සාක්ච්ඡා කිරීමට පෙළඹෙයි. මෙය බෙහෙවින් දුටුවේ යාරා යාත්‍රිකා වල දී ය. එහි දීර්ඝ ලෙස දුම්රිය මාර්ග හා මහා මාර්ග විස්තර කරන්නේ කියවන්නිය වෙහෙසට පත් කරමිනි. ඊට වඩා අඩු මට්ටමකින් වුව, හඳුන්මල් කඩුල්ලේ ද මෙම ලක්ෂණය ඇත - නැතිනම් එහි රසවත් සහ සාර්ථක නවකතාවක් වීමේ විභවයක් අන්තර්ගතය. මඩරන් නවකතාව සැලකුවහොත්, එය මාතෘකාවෙන් පිට ගොස්  යම් විෂයක් දීර්ඝ ලෙස සාකච්ඡා කරතැයි කිව නොහැක - ඒ, නවකතාවේ මුඛ්‍ය තේමාව ම මඩබදු, වී බදු, නොහොත් මඩරන් ම ය. කතුවරයා මඩ බදු ඔස්සේ, බ්‍රිතාන්‍යයන් උඩරට ජනතාව මහත් අසරණත්වයට පත් කල ආකාරයත්, ඊට පෙරත්, මඩබදු නිසාම උඩරට ජනතාවගේ ඉඩම් අහිමි වීම් ගැනත් දීර්ඝ ලෙස සාක්ච්ඡා කොට ඇත. කතුවරයා මේ පිළිබඳ පුළුල් හැදෑරීමක යෙදී ඇති බව පැහැදිලිය - ඇත්තෙන්ම මේ සිදු කොට  ඇති සුවිශේෂි ගවේෂණය, විෂයීක කෘතියක් ලෙස ප්‍රකාශ කිරීමට තරම් යැයි සිතේ. කිමද, මේ විෂය ගැන සාකච්ඡාවට යොදා ඇති වෑයම නවකතාවේ ප්‍රගමනයට බාධාවකි. එය පාඨකයා වෙහෙසට පත් කරයි. නවකතාවක් ලෙස මෙම කෘතියේ සමස්තයට අවැඩක් කරයි. තෝරදෙනිය තරම්, වෙසෙසින් දුම්බර පැති ගැනත්, එම ජීවිතය ගැනත් අපූරුවට ලිවීමට සමතෙක් තවත් නැත. කතුවරයා නවකතාව යන කලා කෘතිය තුල වෙසෙනා කල, අප රට වෙසෙනා විශිෂ්ඨතම නවකතාකරුවන් අතර සිටීම ඔහුට කිසිදු අභියෝගයක් නොවේ. එහෙත්, පෙර නිර්මාණ කිහිපයක් ගෙන පෙන්වු ආකාරයෙන්, සහ මෙහි මඩ බදු ගැන එන දීර්ඝ විස්තරය නිදසුනට ගෙන ඇති ආකරයෙන් ද, කතුවරයා තම නිර්මාණයේ එන විෂයීක පරිපූණත්වය කෙරෙහි වසඟ වන්නේ, ඔහු සිටිනුයේ නවකතාව නම් වූ පදනමේය යන්න අමතක කරමිනි. සමාජ දේශපාලන කාරණා වලට සේවය කෙරෙන නවකතා නැත්තේ නොවේ. පී.බී. ජයසේකර ගෙ "ඉක්බිති ඔහු මරාපීහ" ( විෂය: බණ්ඩාරනායක ඝාතනය හා බැඳි සිදුවීම්) , සහ සුමිත්‍රා රාහුබද්ධගේ "තම්මැන්නා" ( විෂය: එන්.එම්. පෙරේරා ප්‍රමුඛ නිදහසට ආසන්න යුගයේ සිට '77 දක්වා වමේ දේශපාලනය)  මතකයට නැගේ. මට තෝරදෙනිය ගේ මේ පොත ද නවකතා හා යම් සමානතාවකින් දැක්විය හැකිමුත්, මඩරන් මෙම නවකතා වලට වඩා කියවීම තරමක් අපහසුය.

මඩරන් නවකතාව ඇරඹෙන්නේ එල්.ටී.ටී.ඊය පරාජයෙන් පසු අන්තරජාතික දේශපාලන පීඩනයන් යොමු කිරීමට අවස්ථාවක් වෙතැයි අහඹු ලෙස හමුවන මිනිකටු කිහිපයක්, සමූහ මිනීවලක් යැයි වැරදි කියවීමක් ඔස්සේය. මේ උක්ත කාලයේ මන්නාරමෙන් සොයා ගත් සංකිලි යුගයේ මිනී ඇටකටු, බෙදුම්වාදී යුද්ධය හා බැඳි යැයි  වැරදි නිගමනයකට ඒමේ සිද්ධිය වාර්තා විය. කතුවරයා "සමහර ජාත්‍යන්තර සංවිධාන වල හදිසිය" සමච්ච්ලයට ලක් කරමින්, මේ දුම්බර ගම් පෙදෙසෙකින් සොයා ගත් මිනී ඇට කටුවල සම්භවය ගැන සාක්ච්ඡාවට ගනී. ඒ අතින් නවකතාවකට විෂයක් ලෙස මෙහි යම් නැවුම් ගතියක් ඇත. කතුවරයා ඊට අදාළ හැදෑරීම හා ගවේෂණයන් ද පූර්ණ ලෙස ඉටු කොට ඇත. දොසක් ලෙස මා දකිනුයේ, එම විෂය ගැන දීර්ඝ සාකච්ඡාවක්, ගැමියන්ගේ දෙබස් මාර්ගයෙන් හා, මෙහි එන එකම ප්‍රධාන චරිතය වන මළිඳා මාර්ගයෙන්, නවකතාව යන ප්‍රස්තූතයට දැරිය නොහැකි තරමින් සාකච්ඡා කොට තිබීමයි. ල මර්සියර් නම් නුවර එළියේ සිටි උප ඒජන්තවරයෙකු, මඩ බදු අඅ කිරීම නිසා යැපුම් කිකරමයක් පමණක් වූ වී ගොවිතැනේ නිරත වූවන් අන්ත අසරණතාවට පත්ව, පාරට බස්සා, සාගතයෙන් මියැදෙන තැනට බිරිතාන අණ්ඩුව ක්‍රියා කොට ඇති ආකාරය ගැන සිය වෘත්තීය ජ්‍යේෂ්ඨයන් හා සමයන් අතර ඇති වූ වාද විවාද කොටස මෙම නවකතාවේ එන රසවත් කොටසකි. තෝරදෙනිය අන් තැන් වල මෙම මාතෘකාව ගැනත් , ල මර්සියර් ගැනත් තවම සාකච්ඡාවේ යෙදේ (1). මෙම ලිපියෙන් ඇඟවෙන පරිදි දුම්බර පෙදෙස් වල ඉතිහාසය ගැන විෂයීක කෘතියක් ද තෝරදෙනිය අතින් පළ වෙන බවකි අපගේ වැටහීම.

අයෙකුට, නවකතාව එසේ විය යුතු නැත ය, සහ මෙසේ ද විය හැකි යැයි කියමින් මා හා එකඟ නොවිය හැක - එසේ එකඟ නොවීමට පූර්ණ අයිතිය ද ඇත. එහෙත්, වසරේ හොඳම නවකතාවට හිමි ගොඩගේ සම්මානයද දිනූ මෙම කෘතියේ නවකතාමය ස්වරූපය ය මට වැදගත් ය - එම නිසා ය මට මෙම කෘතිය එම සම්මානය දිනා ගැනීම ගැන එතරම් පැහැදීමක් නැත්තේ. නවකතාවේ රාමුව තුල සිටිමින්, වඩා පරීශ්‍රමයෙන් කතුවරයාට තම පණිවුඩය ඒත්තු ගන්වන්නට ඉඩ තුබූ බවකි, මගේ විශ්වාසය. නැතිනම්, කතුවරයා උක්ත විෂය ගැන බොහෝ දේ කීමට ඇත්තේ නම්, එය විෂයීක කෘතියක් ලෙස පළ කිරීමේ පූර්ණ හැකියාවක් කතුවරයා සතු බව මට විෂ්වාසය.එහෙත් මේ ස්වරූපයෙන් අපට හමුවන්නේ, ඔහුගේ සමාජ දේශපාලනයෙන් ගවේෂණයන්ගෙන්, නවකතා සැකිල්ල ට යම් හානියක් සිදු වූ, පාඨකයා වෙහෙසට පත්වෙන ආරේ නිර්මාණයකි.

ශ්‍රේණිය: ***
වසරේ හොඳම නවකතාවට හිමි ගොඩගේ සම්මානය (2020)
2020 වසරේ ප්‍රකාශ වූ තෝරාගත් නවකතා කියවීම - 9

1 https://www.lankaweb.com/news/items/2023/03/12/of-british-colonial-administrators-with-special-reference-to-c-j-r-le-mesurier-assistant-government-agent-of-nuwara-eliya-district-and-british-planters-in-the-central-province-of-ceylon-in-1870-189/?fbclid=IwAR2BXcNOj0hzPZU4ulaGHNiuAtLnaNVQDKbq63oYkHFgCTZm4mq0c8W2gms

None of this would have happened if Prince were alive - Carolyn Prusa

 Okay - the single reason I decided to read this was its title. My fellow book worm friends, more conversant on such sub-genres as Rom-Coms and Mom-Coms, had a field day when I made the announcement that I was reading this, for I admittedly can't name a single Rom-Com I've read to date. So what ? There is always a first time to everything, and if there was a reason to do so, the name of the  one artiste who had made the most impact on your musical tastes should suffice - clearly. So read it I did.

The book: its a decent enough book as the 38 year old Ramona, stumbles on in life, with a boss who breathes down her neck, the danger of a hurricane that was probably the biggest since she came to live in Savannah, Georgia with her husband, ehh, her husband - her latest challenge, undecided on how to proceed with her marriage, although clearly the two love each other much, an obstinate mother, and two kids aged seven and three - not enough on her hands ? Throw in Bailey, the helpful neighborhood kid who's neglected by his own. I found it a page turner most of the way, and in its own right was entertaining enough as a read. Only I wouldn't have read this mix, if not for the title.

But Prince helped. Here's how. There are 62 references to him by name ( plus, a few merely by his songs - I would die 4U ), almost once in every six pages! And it's not always a passing reference to the late great.

"I idled at the counter. I didn't know then you can feel heartbreak over losing someone you don't really know. Someone you've never seen. Not even from the nosebleed seats.
I guess you can. I wasn't the only one. Though we'd been  passing ships just two minutes ago, now the woman across from me and I locked eyes across the counter.
It seems too early for Jesus to be calling him home, but he must have.
Way too early, I heard my voice say, and break, just a little."

[ Digression on Prince On that fateful day, 21st April, 2016, I, who is yet to set foot in the US of A, sat glued to my sofa for over two hours, unable to come to terms with  the news of his death -  being broken to me by a book worm friend - who I was just getting know at the time - ( and since then come to identify as a friend with most of the common hobby oriented ailments - compulsive book buying, never diminishing TBR lists etc., claiming to put a complete stop to book buying, every 3 months or so). I have stated elsewhere, Prince has locked my attention from the first day I saw him - in an American Music Awards ceremony, when he swept most of the awards, came on stage with 'Big Chick' Hunstbury, eye patch and all , with Wendy and Lisa speaking more than Prince himself - his words being limited to a single word of "thanks" at times. Prince wasn't popular on mainstream state owned radio channels back then in Sri Lanka, and I had to wait till a like minded friend gave a cassette of "Purple Rain", and a best of, of his. From that day on wards, my tendency to listen to the top 20 stuff declined rapidly. It was clear that here was someone who was bursting with confidence, sure about what he does, sure about his uncontested position on the scheme of things, coupled with a subtle privacy with a tinge of arrogance at times ( a trait which went away somewhere in the mid 90s or so, I guess.) I found no one else made music sound so involved, vibrant, and bold. From party anthems like "Baby, I'm a star", to dark sensual jammers like "computer blue", to sex crazy (yet) perfect pop songs  "head" and "dirty mind" - See, I've not even mentioned the early obvious hits like the series of hits from Purple Rain, 1999, Around the world in a day, or Parade. Parts of an interview given by George Michael I found once on YouTube lingers on in my head - a quote found from it, in the internet goes, that he wants to be remembered “as a great singer songwriter… from a period of time we won’t be seeing again, like Prince or Madonna… As one of the last big stars in the sense that there was a certain glamour to it. And someone who had some kind of integrity." ( Michael Jackson's name too was mentioned, coupled with the above two, as one of music's last superstars). But for me,  unlike with the case of Madonna, or Jackson, Prince's music opened the doors  to go beyond a safety to more adventurous stuff. Am sure that I mayn't have been able to play some of his albums in full when I was in my early teens, as they would've included such songs as the nothing left to imagine "do me, baby", or the kinky "If I was your girlfriend" - and he had so much clout even in the 90s, as to bring in a song titled "Sexy MF" inside the UK top 5. For me, it was just a matter of time till the whole discography was checked out, as music became more readily available with time.  I guess it was that daring, to sing about what he wanted to, and sing it with an arrangement of music like no other, that made him so special. Later I realised that he "wrote, produced, arranged, and performed" all parts of his records by himself - but by that time he was already a giant ( beyond MJ, and Madonna, for me).]

To the book and Prince -

"On my mug Prince smolders at me, the volume of his hair competing with the frills of his lace shirt. In the midst of my heartbreak and cheap wine buzz, I still feel the pain of Prince's death.
'How could you leave us?' I ask him. 'I need you.'
Prince doesn't answer. He doesn't know what it feels like to be left to be left in a world that used to have a tiny guitar-wielding deity shrouded in lush fabrics emanating freedom, sexuality, vulnerability, and funkiness and now it doesn't.
But we do. And things have gotten pretty shitty since Prince died. I mean, they really suck now. Not just in my own disastrous existence but also out there in the world. I'm starting  to feel confident there is a connection between these two things."

Prince made life sparkly; this is Ramona's point, and all of a sudden she realises that she has been going through the mere motions in life, without her happiness being  the main objective. Maybe it is the absence of Prince, coupled with the other challenges that makes her realise that she's missing the most important thing about life. It works on her, to tell her boss about how she feels about her job, and the way he treats her, and the lack of faith in her. It is that which makes her realise  how she should go ahead with her marriage. And it is Prince who tells how to ride the storm - literally. What would Prince's reaction have been?  Did he cancel the super bowl show because of the storm, or did he ride the storm ?

Rating: ***
Genre :  Humorous Fiction (2023)

 

රස පොළොව - ප්‍රභාත් ජයසිංහ

ප්‍රභාත් ජයසිංහ ගේ රස පොළොව කෙටිකතා සංග්‍රහය කියවීමට පටන්ගත්තේ, 2020 ප්‍රකාශ වූ කියවීමට මා තෝරාගත් නවකතා හා කෙටිකතා සංග්‍රහයන් ටික දැන්වත් කියවා හමාර කරගත යුතුයැයි සිතමිනි. මීට වසර කිහිපයකට පෙර, ඒ ඒ වසරේ නවකතා - කෙටිකතා පමණක් නොව කාව්‍ය සංග්‍රහයන් ද යුහුසුළුව කිය වූ මුත්, දැන් පවතින වෘත්තීමය බැඳීම් ද, සිංහල ප්‍රබන්ධ නොවන කෘති කියවීමේ වැඩි උවමනාවත්, ආදි හේතුන් නිසා දැන් මා එම කටයුත්තෙන් තරමක් පසුපසිනි. ඇරත් මම 2020 ප්‍රකාශිත කෙටිකතා තෝරාගෙන තියෙන්නේද හයක් පමණි -එය ඊට පෙර වසරේ කියවූ එකොළහට පමණක් නොව, ඊට පෙර වසර දෙක තුනේ කියවූ සංග්‍රහයන් හත-අට ද අඩු ගණනකි.  එහෙත් මෙය මං ම බාරගත් කියවීමේ වගකීමක් නිසාත්, අනෙක් අය ඒ ගැන තඹ දොයිතුවක වැදගම්මක් නැති නිසාත් "ඔය පුළුවන් විදිහට පස්සේ කියවනවා" ආකාරයට මද වේගයෙන් කියවාගෙන යමි.

රස පොළොවේ කෙටිකතා දහයකි - ඉන් තුනක් මීට පෙර පළ වූ කතුවරයාගේ අන් කෙටිකතා සංග්‍රහයන් වල පළ වූ ඒවාය. ඒත් අලුත් කෙටිකතා හතක් ම තිබෙන නිසා මෙය නවතම කෙටිකතා සංග්‍රහයක් ලෙස සැලකීමේ වරදක් නැත. ඇරත් මෙහි එන ආලෝක යක්ෂයා, සිරිනාල් කට්ටඩියා, රේවත් ආදී චරිත කෙටිකතා දහය පුරාම සිටිනා නිසා, මෙය අතකින් නවකතාවක යම් ස්වරූප රැගත් කෙටිකතා සංග්‍රහයකි. මගේ සීමිත කියවීම් වලට මේ ගණයේ කෙටිකතා සංග්‍රහයක් ලෙස හමු වූයේ නොබෙල් සාහිත්‍ය සම්මාන ලාභී, ඇලිස් මන්‍රෝ ගේ Beggar Maid: Stories of Flo and Rose(1) නම් වූ කෘතියයි. එහි එන කෙටිකතා දහයේම අපට ෆ්ලො සහ රෝස් නම් චරිත දෙක ආශ්‍රිත ව, ඔවුන්ගේ ජීවිත වල විවිධ අවදි ඔස්සේ කෙටිකතා දහය නිර්මාණ වී ඇත.

"උත්පත්ති කතාව" නම් පළමු කෙටිකතාවේ අපට අලෝක් නම් යකාව සිරිනාල් කට්ටඩියා බැඳගැනීමත්, ඒ ඔස්සේ යමෙකු යම් ක්‍රමයකට නතු වූවාට පසු ඉන් ගැලවීමේ ක්‍රමයක් නැති තරම් බවත් ඒත්තු ගන්වයි. අප ද රටක් ලෙස 1977 දී විවෘත ආර්ථිකය නම් වූ "යකෙකු" බැඳ ගත්තේ එවන් අර්ථක්‍රමයක් නඩත්තු කිරීමේ හරිහමන් විදිහක් ගැන සිතන්නට පෙරය. ඒහෙත් ටික කලකින් ම, එක්තරා ජීවන රටාවකට හුරු වූ විට, එහි නඩත්තුවේ වගකීම හෝ වගවීම පාලකයන්ගේ වගකීමක් ලෙස ලඝු කර සැලකීමත්, අප රටක් ලෙස මේ පසු කරන අවදියට ඒමට ප්‍රධාන හේතුවකි. අපේ රටේ පාලක පැලැන්තිය මහජනතාවට නොදෙවෙනි නිසා, ආඬි හත්දෙනාගේ කැඳ හැලියක් බවට පත් ව ඇත. මෙහි දී ද ආලෝක් ට රේවතී ගේ නාරි ලතාව හෝ, හෝ අගුවා ගේ රහමෙර ට පුරුදු වූ පසු, ආපහු යක්ෂ විමානෙට යාම දෙවෙනි වැදගම්මක් බවට පත් ව, පසුව මගැරී ම යයි.

ගැමියන්ට මධ්‍යස්ථව, සාධාරණව, පමණක් නොව, විවෘත මනසකින් හෙබි දෙවියෙකු වැඩක් නැත. එවන් දෙවියෙකු ප්‍රතික්ෂේප කර තමන්ගේ දැඩි මතයන්ට හි එල්බ සිටීමට පහසු ආකාරයේ දෙවියෙකු සොයා යාම අප රට ජන විඥ්ඥාණයේ ස්වරූපයක් බව පෙන්වන අපූරු නිර්මාණයකි, "දෙයියන්ගේ හාල්".

තෙවෙනි කෙටිකතාව වෙද්දි, ආලොක් සහ රේවති අඹු සැමියන්‍ ය. රේවතී දොළක් පියවීමට යත්න දැරීමේදී ආලෝක් ට වෙනදා මෙන් නිධන ගොඩගන්නා අවස්ථාවේදි කරන්නා වූ වික්‍රමයන් කරන්නට හැකි නොවන්නේ, වෙනදාට නැති වරදකාරී හැඟීමක් ඔහුට ආත්මය හා පරබඳින හෙයිනි. ඉන් කට්ටඩියා ට උපරිම මිලක් ගෙවීමට සිදුවේ. වෙනදාට තමා තුල වරදක් නැති බව ආලෝක් ට විශ්වාස වුවද, අත්නොහරින හෙවනැල්ලක්  (ඡායාව අනපායිනි) ලෙස එන්නේ මෙවර එම විශ්වාසය තමන් තුල නැති වීමය.

මෙම සංග්‍රහයේ අග බාගයේදී මේ ගම් ප්‍රදේශයේ යම් ප්‍රධාන භූමිකාවක් දරන්නෙකු වන විරුමාල් කට්ටඩි උන්නැහේ අපට හඳුනාගත හැකි වන්නේ, "පිශාච උවදුර" නම් වූ සිව්වෙනි කෙටිකතාවේදීය. තම පැවැත්ම උදෙසා නැති ප්‍රශ්ණයක් හෝ හඳුන්වා දී ප්‍රමුඛත්වයට ඒමේ හැකියාවත්, ඊට උල්පන්දන් දීමේ උපදේශ දෙන්නන් සිටීමත්, එවන් අයම පාලක පැලැන්තියට යොමු වීමේ ආනතියත් සැලකිය යුතු ලක්ෂණ ලෙස හඳුනාගත හැක.

ආලෝක් ට තම යක්ෂ වාසස්තානයත්, මනුස්ස වාසස්තායත් අතර දෝළණය වන අතර ම, තමන් තනා ගත් පවුලින් ඔහුව ක්‍රමිකව ප්‍රතික්ෂේප වීමට ඉඩ සැලසෙන ආකාරය "දෙමෝදර දෙඉවුරෙහි" කෙටිකතාවේ පෙන්නුම් කරයි.

මෙතැනින් පසුව අපට හමුවන තවත් ප්‍රධාන චරිතයක් වන අභී අපට හමුවන්නේ, "හෙනහුරා සහ වල්ග තරුව" නම් වූ ඇගේ ග්‍රහචාරයත්, විවාහයත්, ඊට හේතුපාදක වූ ඇගේ සුවිශේෂ චරිත ලක්ෂණත් දිගැරෙන කෙටිකතාවෙනි.

මේ වන මෙහි එන ප්‍රධාන කතුන් දෙදෙනා ගේ විවාහයන් දෙදරා ගොසිනි. ඔවුන්ගේ මුල් සැමියන් එම නිවෙස් අතැර සිටින අවස්තාවක, වෙනස් පසුබිම් දෙකක් ඔස්සේ අන් පුරුෂයන් දෙදෙනෙකු ඔවුනට ලංවේ. "ඉවර නූනූ කතා දෙකක්" ලෙස පමණක් එම ආල නුරා කතා එහිදී අවසන් වේ.

දැන් අපට වෘක්ෂ දේවතාවන් දෙදෙනෙකි. අයෙකු දෙවියෙකි. අනෙකා "දේවාතිදේව" ය. ඒ අතර රේවතිටත් අභීට ත් ට වඩා ඔවුනොවුන් ගේ අදහස් වලට, හා හැසිරීම් වලට ගැලපෙන දෙදෙනෙකු හමු වන අයුරු අපට තුලින් හමුවේ. එම පුරුෂයන් දෙදෙනාම මනුස්ස ස්වරූපයට සංක්‍රාන්ති වූවන් වීම අපූරු අහඹුවකි. එය අහඹුවක් ම ද?

අපට මේ ගම්මැද්දේ ඊළඟට හමුවන චරිතය, පන්සලේ ලොකු හාමුදුවන් ය. උන්වහන්සේ අපට හමු වී ඇති, බණ දහම් දෙසීමේ සීමිත හැකියාවක් ඇති, ගැමියන්ගේ යම් නොපහන් හැඟීම් ද මධ්‍යයේ උන් වහන්සේ සැමට මෛත්‍රිය වඩමින් වැඩ වසන්නේය.

"ගම්මු නං කිව්වේ ලොකු හාමුදුරුවන්ට පුළුවන් මහ සද්දෙන් තුන් සරණෙ කියල පන්සිල් දෙන්න විතරයි කියල. ඒක ටිකක් අතිනුත් දාල කියපු කතාවක් උනත්, ඒකෙ පොඩි ඇත්තක් තිබුණ. බණකට වැඩියත්, කවදාවත් එක මාතෘකාවක් එල්ල කරගෙන බණක් කියන්න උන්වහන්සේට බැරි උනා."

මෙසේ ඉඳිද්දීය උන් වහන්සේට පරණ පිණක් ඉසේ කඩා ගෙන වැටෙනුයේ - එය "සුභ හා යසලාලකතිස්ස" එකෙකි. නමුත් එය පිණක් ම ද ?

අවසන් කෙටිකතාව වද්දී, ගමට "ඇත්තටම හරි ගියාද" යන්න සැකසහිත විදිහට කරුණු දිගැරෙන්නේ, ගම්මු ලංකරන් ඉන්න දෙවියන් ද, කට්ටඬියන් ද ලංකාවේ දිග පළල පුරා පතිර පවතිනා ආකාරයට නොවෙනස බව පෙන්වෙන නිසාය. "ඡ්න්ද රසය" කෙටි කතාවෙන්, එහි පිළිකුල් රසය ඇවැසි ලෙස අපට ගෙනදේ.

කෙටි පසුවදනක් මගින්, කතුතුමා අපට ඉඟි කරන්නේ මෙහි එන චරිත වලට යම් සත්‍ය ලොව පසුබිමක් කොහේ පවතින බවකි. එය කුතුහලය දනවන්නක් වුවත්, එය පිණවාගන්න මගක් නැති බව පැහැදිලිය.

කෙටිකතා චක්‍ර ගැන දීර්ඝ විස්තරයකින් මෙම කෘතිය හමාරවන්නේ, ඒ පිළිබඳ ශාස්ත්‍රීය ගවේෂණ කල කිහිපදෙනෙකුගේ අදහස් පෙන්වා දීම ඔස්සේය. කෙටිකතා චක්‍ර ගැන නිදසුන් කිහිපයක් මෙහි ඇතුලත් ය. පෙර ගී ඇලිස් මුන්‍රොගේ කෙටිකතා සංග්‍රහය මෙන්ම,  හෙමිංවේ, ජුම්පා ලාහිරි, සයිමන් නවගත්තේගම, සහ ජොයිස් ද ඊට ඇතුලත් ය. රස පොළොව ට පසුව ප්‍රකාශ වූ සුනිල් වික්‍රමසිංහගේ සංසාර කමටහන් ද එම නිදසුන් ලයිස්තුව දිගු කරයි. මා නොකියවූ කෙටිකතා පොත් කිහිපයක් ගැන ද සටහන් ව ඇති හෙයින් ඒ ගැන පසු දාක විමසිලිමත් වීමට ඉටා ගත්තෙමි ( වෙසෙසින් ජෝන් අප්ඩයික් ).

නොවලහා කිවිය යුත්තකි. මෙය 2020 වසරේ ප්‍රකාශ වූ කෙටිකතා සංග්‍රහයන් අතර ඉදිරියෙන් ම සිටින්නක් බවය. මා මහත් ලෙස රස විඳි, මෙතෙක් කතුවරයා ගේ මා කියවූ සාර්ථකම කෙටි කතා සංග්‍රහය මෙය බව පැහැදිලිව කිව හැක.

ශ්‍රේණිය: ****1/2
ශාණරය: කෙටිකතා (චක්‍ර)
ප්‍රකාශක: සරසවි (2020)
2020 ප්‍රකාශ වූ කෙටිකතා සංග්‍රහයන් කියවීම - 5



1 https://me-and-err.blogspot.com/2019/01/the-beggar-maid-stories-of-flo-and-rose.html

 

Giraya - Punyakante Wijenaike

 

Punyakante Wijenaike (1933-2023), is considered one of the early fiction writers in English, from Sri Lanka. She started publishing her work back in 1963 ( she had started writing when she was 27), at a time when writing in English was the unpopular thing to do, especially after the Sinhala only movement having such currency just a few years back. I think the main reason that she became a house hold name back in the 1980s was the adoption of her novel, Giraya, to a Sinhala tele-drama, by that master producer, the late Lester James Peries. Back as a teenager I have watched that tele-drama, and it also introduced to most of us, the much respected business leader Peter D'Almeida in the lead role of Lal. Although that teledrama had a relative happy ending, the novel had a twist which raised its level in my eyes of Punyakante as an author - which, in turn, encouraged one of excesses - which is, purchase copies of the author's other work in the market ( which were somewhat difficult to find.)  However, it was the recent passing away of the author, which prompted me to take my copy of Giraya for reading.

The novel could be looked upon from two perspectives. The first is Kamini's single handed battle to win over rights as a wife, to wedge in a chance for youth and modernity from the stranglehold of the previous generation (i.e. her mother in law) and old conservative ways. I sense the choice of her name as indicative of the change that is being promoted against an incumbent religious out look on life, which is the way of the life in the manor house. Punyakante, has made such inferences, which makes the book that much more brilliant.

"We came upon another husking coconuts. Into the brown earth he had driven an iron spike, the gleaming point turned cruelly towards the sun. He too was bare-bodied except for the loin cloth and he had tied a turban about his head and with intense concentration, brought it down on the spike. There was a piercing, tearing sound. One vicious twist of the hapless fruit and the husk loosened its hold on the nut within its womb. But the nut did not fall out. He attacked the other side of it. The third segment was removed by hand. The whole operation had taken only a few seconds and now the fruit lay on the earth without its protective shell."

Although Kamini may have won the battle, ultimately she loses the war, as there was much more than she initially read into, in the situation. This is where there is a difference between the novel, and the tele-drama, and the novel wins clearly for its darkness, hopelessness, and the deception that Kamini finds herself in. There is no doubt that Kamini is subtle, and plotting, as Lal reads her like an open book, when the damage is done. The beauty for me was Kamini's realisation at the end, once the dark secrets of the manor house surfaces to the top, that her actual saviours were those she fought. The parentage of Sugath is also hinted as in some doubt, especially after Lal's final outburst - a point however that is never doubted by Kamini. The conviction of Kamini was strong enough to dilute Lal's doubt, in my eyes.

All in all, it is a first rate psychological novel, set in a very Sri Lankan environment back in the 1950s. I have no hesitation in rating this among the best fictional works by I've read from Sri Lankan authors writing in English (e.g. Bringing Tony home, In My Kingdom of the Sun by Tissa Abeysekara, Stories by Charulatha A. Thewarathanthri, The Chinaman, and The Seven Moons of Mali Almeida). I have, over the last few days upon completing Giraya, purchased six other books from the author, including her Gratien award winning "Amulet".

Rating : *****