දස බිම්බරා - එරික් ඉලයප්ආරච්චි

ඉලයප්ආරච්චිගේ කවිය මා පළමු වරට කියවූයේ ඔහු ගේ "පිත්තල හන්දිය" සහ "මගේ කොළඹට හඳ පායයි" යන කවි පොත් දෙක හරහා ය. අනතුරුව "කේ. කේ." කාව්‍ය සංග්‍රහය කියවා රස වින්ද ද,  "කපුටා සහ සිටානෝ" කාව්‍ය සංග්‍රහය ත් සමඟ, ඔහු ගේ කවියෙන් ඈත් විය. ඉන් අනතුරුව කිය වූ එලියට් ගේ "wasteland" කාව්‍ය පිළිබඳ  එරික් ගේ අපූරු විග්‍රහයත්, අමරකීර්ති ඔහුගේ "නව කවි සලකුණ" තුලින් එරික් ගේ කවිය කියවීම ත් හේතුවෙන්, යම් එළියක් ලැබ මෙසේ නැවත එරික් ගේ කවිය කියවීමට පිවිසෙමි. ඒ ඔහු 2018 ප්‍රකාශ කල දස බිම්බරා නම් කාව්‍ය සංග්‍රහය තුලිනි.

2018 ප්‍රකාශ වූ කාව්‍ය සංග්‍රහයන් සැලකුවහොත් එ වස ප්‍රකාශ වූ ලක්ෂාන්ත ගේ අනබිසෙස් අනබිනික්මන් සහ නන්දන ගේ ක්ෂණ නියාම රස වින්දෙමි. මේ දෙදෙනාම සාමාන්‍යයෙන් මගේ ප්‍රියතම කවීන් දෙපළක් වෙතත්, මේ සංග්‍රහයන් දෙක ම මාගේ සිත් ගත්තේ මද වශයෙනි ( මේ සංග්‍රහයන් ගැන මගේ අවියත් කියවීම් අන් තැනක ඇති ). සනත් බාලසූරියගේ කැෆ්කියානු වංකගිරිය සහ රංජිත් මල්ලියාවඩුගේ සහෝදර මුහුණවර තවම කියවීමට ඉතුරුව ඇත. එහෙත්, මෙතෙක් කියවූ 2018 කාව්‍ය සංග්‍රහයන් අතරින් මා සිත් ගත්තේ එරික් ගේ දස බිම්බරා ය.

කොළඹ අප කවියා ගේ කවදත් ප්‍රියතම මාතෘකාවකි. මෙහි දී ත් ඔහු කොළඹ ගැන අපූරු පබැදුම් කිහිපයක් කරයි. සිංහල අවුරුද්දට පාළු වූ කොළොම් පුර එරික් දකින්නෙ බොහෝ ගැහැට විඳ විඩා හරින ගැහැණ්‍යක ලෙසටය ("කොළඹ සිංහල අවුරුදු නැකැත් පත්‍රය ")

"රතු පාට සාරි පොට දිසෙයි කයිමන් දොරට
ගරාවැටෙනා මුහුණ මරදාන බිල්ඩිමක
...

අන්න අර වටරවුම ළඟ ඇගේ පුළුලුකුල
බුලර්ස් පාරේ අඳුර විය යුතු ය වසාරොද
දුටුවා ද ටොරින්ටන් බ්‍රෙසියරය දමා ගිය
යටසාය බිම වැටී කාක දූපත අසල"

මෙහි එන "චිත්‍ර පොතක දුටු මගේ නග්න චිත්‍රය" කාව්‍යය ද මා රස විඳි  එකකි. මිනිසා උපතේ සිට ගෙනෙන උරුමයක්, කරුමයක් මෙන්ම ජීවිතයේ කේන්ද්‍රීය ම කාරණාවක් වන ලිංගිකත්වයට එන ආගමික තහංචි පිළිබඳ අප කවියා සියුම් ව ප්‍රශ්ණ කරයි.

"ඒ තහනම් ගසේ ගෙඩිය අතින් මුවට ගත් දෙදෙනා
ලොවට රැගෙන ආ නිරුවත උරුම කළේ දුකට කිරිය
නිරුවත හා තහනම් ගස එකට බැඳී තිබුණු බැවින
ලැබෙන නො අඩු සතුට පිණිස නොවිතර දුක් විඳිය යුතුය"

"කොකුන් දහස සිතේ බඳින
පරණ කුරුලු ඔරලෝසුව
දැන් වරදියි කටු කැඩිලා
රෑට දුවන වේලාව ද"

කොකුන්ට වේලාව වැරදී ඇත්තේ රාත්‍රි කාලයේ කටුනායක-කොළඹ අධිවේගී මාර්ගයේ රාත්‍රී දිප්තිය නිසා  ය. කවියා "පාර වරදින කුරුල්ලන්ට" මගින්, චිරාත් කාලයක් සමවැදී සිටි ජීවන චක්‍රයකට සිදුවන පීඩාවන් පද්‍යයට නගයි.

මුතුරාජවෙල ගැන තවත් කවක් අපට හමු වේ ( මුතුරාජවෙල වගුරු බිම) එහි කවියා මතු කර දක්වන්නේ, වරින් වර එන දුම්‍-රියහේතුවෙන් මිස අගනගරයට ඉතා ආශ්‍රිත් වුව නොවෙනස් වන වටපිටාවක් බවකි.

"දුවන කල අන් පෙදෙස් කඩිමුඩි
කාලයේ පරතෙරට නොලසින්
මෙදෙස ලඳු දෙණි වගුරු නතරව
සිටින්නේ දුම්‍-රියක් නො එතොත්

තවම පැදුරට පැරණි පන් කොළ,
නෙළයි ගැමියෙක් පිළිමයක් සේ,
කාලයේ විල් තෙරින් මතු වී
බිලිය ඈතට දමයි තවකෙක්"

අප රට ගම්බද සිරියාව ගැන අප පාරම්බෑවද, දෛනික පුවත්පත් වල සුළු ආරවුල් හේතුවෙන් ඇතිවන හදිසි කෝපයට ළඟ ඇති ආයුධය ගෙන සැහැසි වන අවස්ථා ගැන කොතෙකුත් වාර්තා වේ. අප කවියා හෙප්පුවේ තැබීමට  පුවක් රැහීමට ගන්නා "පිටිසර මුවාත" හදිසි කෝපය ඝාතනායුධයක් වන අයුරු කවියට නගා ඇත.

"නුවණ ඉවසුම දෙකම නොදත් පිටිසර පිහිය
නඩු බඩුව ලෙස යැවෙයි ඉහළ අධිකරණයට
නොසැඟවුණු පිහි මුවත මිනිමැරුමක වරද
පිළිගනියි නොතකමින් හරස් ප්‍රශ්න ඇසෙන"

අමරකීර්ති, එරික් අරඹයා පවසා ඇති එක් කාරණාවක් නම්, ඔහුගේ කවිය දැන් දැන් වඩා වියතුන්ගේ ගෝචරයට ම වඩා සුදුසු ලෙස රචනා වෙන බවකි. මෙහි එන සමහර කවි පිළිබඳ දළ අදහසක් ඇති වෙතත්, එය සම්පූර්ණයෙන් වැටහුනේ ද යන්න ගැටළුවක් වන අවස්තාද විය. අමරකීර්ති සඳහන් කරන්න ඇත්තේ මෙවන් අවස්තා පිළිබඳව බව සිතේ. "කවියකුට කවියක්","කුරුල්ලා", "ආමර් හන්දියේ අනතුරක්"  වන් කවි ඊට නිදසුන් ය. එනමුදු ඉහත උපුටනු ලැබූ කවි වලට අමතරව,  "ආනන්ද ප්‍රශ්ණය", "කැඩෙන ටවුම",  "වන පෙතක් උඩින් යන බැලූනයක සිට" ආදී අපූරු කවි රැසක් මෙහි ඇත.

අපි එදිනෙදා ඇස ගැටෙනා කොළඹ, වෙන්දේසි ඉඩම්,  අනේක කලාකරුවන් (මෙහි පරාක්‍රම කොඩිතුවක්කු, ඈන් රණසිංහ ගැන කවි වෙයි), අප වට කරා නැගෙනා සංවර්ධනය ආදී අනේක දේ එරික් ට කවි නිමිත් වේ. ඔහු ගේ කවිය තුලින් අප වෙතින් වඩා සූක්ෂම බැල්මක් ඉල්ලා සිටින්නේ අප වටා තිබෙනා, නොතිර ලෝකයේ අප දෑස් ඉදිරිපිට සිදුවනා වෙනස් කම් වෙතට ය්. තැනින් තැන හේ, රූපකයට සැසඳීමට ඉතිහාසයට සාහිත්‍යයට දර්ශනයට නැඹුරු වෙයි - එහෙත් ඔහු ගේ කවිය සමස්ත ලෙස වර්තමානික ය. එහි යම් නො ඇලුණු බවක්, සාංකාවෙන් තොර බවක්,  කඳුලින් තොර බවක් වෙයි. මේ ලක්ෂණ ඔස්සේ එරික් ගේ කවිය හා එලියට් ගේ කාව්‍ය රටාව අතර යම් සමානකමක් මාගේ අවියත්  දෑසට පෙනෙන්නා සේ ය.

මිනිහට නින්ද යන්න ඇති - ජයලත් මනෝරත්න

මෑත ඉතිහාසයේ අපේ රටෙන් බිහි වූ අග්‍රගන්‍ය කලාකරුවෙකු වූ ජයලත් මනෝරත්නයන් පසුගිය ජනවාරු දොළොස් වන දින අභාවප්‍රාප්ත විය. වේදිකා නාට්‍ය මගින් මහත් ජනප්‍රසාදයට පත් වූ එතුමන්ගේ නාට්‍ය කිහිපයක් නැරඹීමේ භාග්‍ය මට තිබිණ. තල මල පිපිලා, ගුරු තරුව, ලෝකය තනි යායක් සහ අන්දරේලා මා  නැරඹූ ඔහු නිෂ්පාදනය කල සහ රංගන දායකත්වයක් දැක්වූ නාට්‍යයය. ඔහු රංගනයෙන් පමණක් දායක් වූ වේදිකා නාට්‍ය කිහිපයක් ද මා නරඹා ඇත - තල මල පිපිලා සහ ගුරු තරුව පොත් ද මා සතුව ඇති. ගජමන් පුවත, සුද්දෙක් ඔබ අමතයි, සහතික නොකල මරණයක්, රාස්ස සහ පරාස්ස මතකයට එන කිහිපයකි. ඊට අමතරව ඔහු ලේඛනයෙන් ද කලා ක්ශේත්‍රයට සම්බන්ධ වී තිබිණ. දවස තවම තරුණයි නම් වූ නවකතාව ද, මිනිහට නින්ද යන්න ඇති යන කෙටි කතා සංග්‍රහය ද ඊට අයත් ය. ඔහු ගේ අභාවය වාර්තා වූ දින කියවීම ආරම්භ කල මේ කෙටි කතාව, ඒ විශිෂ්ඨ කලා කරුවාගේ නික්මුණ දිනයේ ඔහු වෙත ලංවීමට දැරූ ප්‍රයත්නයක් ලෙස දැකිය හැක. මුලින් ම 2006 ප්‍රකාශයෙන් එළි දුටු මේ සංග්‍රහයේ මා සතු වන්නේ 2014 නිකුත් වූ දෙවෙනි මුද්‍රණයයි.

කෙටි කතා සතකින් සපිරි මෙම සංග්‍රහය, සාමාන්‍ය ජීවිතයේ හැල හැප්පීම් (අතීතයෙන් දවසක්)  , අප රට සාමාන්‍ය ජනජීවිතය ට පිළිලයක් වූ දේෂපාලනය (මිනිහට නින්ද යන්න ඇති), නගරාශ්‍රිත මුඩුක්කු වලට ආවේණික ජීවන රටාව ( අපේ ආදරේ කතාන්දරේ ), ගුරු ගෝල සබැඳියාව, වියපත් වීම ( අවපස අඩ සඳ), පියෙකු සහ දරුවන් අතර සබැඳියාව ( නාට්‍යකරුවා ගමට එයි), කෙටි මාර්ග මගින් සමාජ කීර්තියක් අත් පත් කරගැනීමට යත්න දැරීමත්, එය අසාර්තක වූ විට එහි ආදිනව ( කතුරාගේ කතාව), විවාපත් ජීවිතය ගෙනෙන නිදහසේ සීමා ( පියරත්නගේ කෙටිකතාව ) ආදි ඉසව් රාශියක් ඔස්සේ රචනා වී ඇත. තැනෙක කතා ආර චෙකොෆ් මතකයට නගයි (නිදසුන් - කතුරාගේ කතාව ). සමස්ත වශයෙන් මෙහි රචනා ශෛලිය සරලය, කතා ගලා යෑම් සුගමය. පිටු අසූවකට සීමා වූ මේ සරල ආකෘති වලින් හෙඹි රචනාවන් දවසක් පමණ කාලයක් තුල කියවා හමාර කල හැක (මා සිතා මතා, දිනකට පෑ බාගයකට හෝ ඊට අඩුවෙන් මේ පොත සඳහා වෙන් කරමින් සෙමින් කියවූ බව සැබවි ).

නැසීගිය ඒ විශ්ෂ්ඨ කලා කරුවා නැවත ඇසුරු කිරීමේ මගක් ලෙසත්, එතරම් ශ්‍රමයක් නො යොදා කියවිය හැකි සරල කෙටි කතා සංග්‍රහයක් ලෙසත් රස විදිය හැක (ප්‍රකාශනය - නිර්මල  - එනම්,
ජූඩ් ශ්‍රීමාල් ගේ YMBA යටමහලේ ඇති පොත් සාප්පුවෙන් මිල දි ගත හැකි විය යුතුය ).

On the Beach - Nevil Shute

"Hide on the promenade

Etch a postcard : 

'How I Dearly Wish I Was Not Here'

In the seaside town

That they forgot to bomb

Come, come, come, nuclear bomb

Everyday is like Sunday

Everyday is silent and grey"

(Everyday is like Sunday - Morrissey )  

   The above is a verse from one of my favourite melancholy songs. The total bleakness that this song boasts of, is tantamount to its success.I liked the song so much that I recently ventured to find out the background for this song - and I stumbled upon a novel that had inspired it. ( My only previous outing with Shute was "A Town called Alice", which I read a good 20 years or so back, on the insistence of a friend.)

We are presented with a world which is fast losing its total human population. At the start of the novel, the Australians have six months to live, as a series of nuclear bombs which had been dropped in the Northern Hemisphere, spreads down under due to how pressure equator works.  The Northern hemisphere is believed to be totally devoid of life, and what we see is how people in Melbourne and there about face up and live up their remaining days, knowing that there is no way out. This is the back ground of the novel, and the beauty of the novel is how people accept their fate and spend those last days. It can be termed dystopian due to the undesirable ending, but what we see here are a set of people who try to make the best of what they have for everyone in the remaining days - largely. 

There is only way to live. And that is with hope, irrespective of how hopeless reality is. As such we see young couples planning their infant duties future, we see young couples planning their garden for the next summer ( a summer that they know in their  minds that they will never see); 

“They won’t be here in six months’ time. I won’t be here. You won’t be here. They won’t want any vegetables next year.”

Dwight stood in silence for a moment, looking out at the blue sea, the long curve of the shore. “So what?” he said at last. “Maybe they don’t believe it. Maybe they think that they can take it all with them and have it where they’re going to, someplace. I wouldn’t know.” He paused. “The thing is, they just kind of like to plan a garden. Don’t you go and spoil it for them, telling them they’re crazy.”

“I wouldn’t do that.” She stood in silence for a minute. “None of us really believe it’s ever going to happen— not to us,” she said at last.

Shute, Nevil. On the Beach (Kindle Locations 1752-1758).

We meet a submarine captain  buying gifts for his wife and two kids in Connecticut, so that he can give them when he sees them ( not withstanding that there is no life in the U.S.), we see officers being faithful to their wives fully aware that their wives are no more - for the realisation that there is no one to return to is not bearable, and they fore go their chances in a foreign land.

This book was written in 1957. Shute has done a fair job in presenting the upcoming Armageddon. While it is near impossible to write a review without spoiler for this book, the beauty of this book is not in the story line per se, but in the mind frames of the characters as they await their end. It is by large a civilized society, and I couldn't but help thinking how our people would've reacted in such a situation. Yes, a free for all, with no respect for law and order would've made it a very dangerous place. Yet, there is a sense of a little prude behaviour - or behaviour that is too good to be true, in the circumstances even for Australia, I felt. If the community as a whole was mature to a level, then this behaviour could be expected. There is some detailing on how the nuclear war fair came about, as well as finer detail on submarine life. This makes the narration more plausible. Yet, for all its beauty there is an old age feel about the whole narration. Given that 1984 was written in 1949, and that has a dystopian environment so menacing for all its natural  feel, I couldn't help but wonder if Shute's style has had an effect on a less than believable human behaviour. Am more inclined to believe this, since I recall that most characters in "A town called Alice" were well behaved and not wont sexual excesses, despite being cruel in warfare.
I have no hesitation in recommending this book, to anyone who has enjoyed 1984, The Animal Farm or The Handmaid's Tale. The pure human mindset and the nuance of how a man or woman likes to go out, when he or she has to leave this world, but with a choice gives rise to an existential thought. I couldn't help but wonder if it is an extension of  a generation of Sisyphus' believing them happy. After all, you have the option of living your last days as you think it suits you best.

ගුම් - බටුවන්ගල රාහුල හිමි

බොර තෙල්, නයිගලින් උපන් පුත්‍රයා, රන්පාට චිත්‍රයක් අතින් ගත් මහල්ලා සහ රන් කරඬුව යන කෘතීන් සතර මීට පෙර මේ කතුවරයාගේ කියවා ඇත්තෙමි. ප්‍රභාණි නම් එ හිමියන්ගේ සම්මානනීය නවකතාව මා සතු වෙතත් කියවීමට ඉවරයක් මෙතෙක් නොලත්තෙමි. මිණි ඊළ කියවීම මගැරියෙමි ( පාඨක විචාර හේතුවෙන් ). 


කලින්, ගුම්, නොකියවමියි සිතා සිටිය ද පුස්තකාලයක දී දුටු විට රැගෙන කියවීමට සිත් පහළ වූයේ එය 2018 ස්වර්ණ පුස්තක අවසන වටයට නිර්දේශ වීම හේතුවෙන් විය යුතුය.

බොර තෙල් වලින් මෙපිට කතුවරයාගේ කිය වූ එකඳු කෘතියක් හෝ සම්පූර්ණ යතාර්ථවාදි ආරක නවකතා නොවිණි. රන් කරඬුව අති සාර්තක නවකතාවක් වුව ද අන් කෘති දෙක පිළිබඳ එතරම් මතක සිටින ආරේ ප්‍රසන්න හැඟීම් මේ වන විට ඉතුරු කර නැත. බොහෝ විට ආතිය නිසා ම, පසු පසු වෙද්දි කියවීමේ උත්තේජනය බාල වීම හේතුවෙන් විය හැක. මා එසේ පවසන්නේ ඒ දේ ම මේ කෘතියේ අවසන් කොටස ට අවතීර්ණයේ දී සිදු වීම හේතුවෙනි.  පෙර දා රාත්‍රියේ පොත හමාර කරලීමට පිටු දහයක් ඉතුරුව තිබිය දී මට නින්ද ගියේය. පොතක අවසන් කොටසට පැමිණී කල එසේ වීම, මගේ නින්දේ ස්වභාවයට වඩා, කෘතිය ඒ වන විට ද පාඨක මනස තුල ගම්‍යතාවක් තනා නොතිබීම පිළිබඳ දෙස් දෙන බවකි මගේ අදහස.

එසේ වුවද එක්තරා අවස්තාවක කතු හිමියන්ගේ රූපක භාවිතය ( අවිවාදයෙන් එහිමියන්ගේ ශූරත්වය රූපක භාවිතාවේ ය; බුදු දහම හා, ඒ හා අදාළ සාහිත්‍ය උන් වහන්සේ ට බල පා ඇති බවට විශ්වාස කරමි ) අති විශිඨය. මායීම්-සීමා සහිත අධ්‍යාපනය එක්තරා කොටසකගේ උවමනාවන් වෙනුවෙන් සේවය කිරීම, තමන් ගේ ශ්‍රමය හා නිෂ්පාදන සූරා කෑමේ සියුම් උපක්‍රම ආදිය පිළිබඳ රූපක භාවිතාව අපූරුය.

"තම නිෂ්පාදන අරභයා ප්‍රාග්ධනය ස්වභාවික ලෝකයෙන් සොයා ගැනීමට ප්‍රජාව සතුව තිබූ දැනුම අධ්‍යාපන ප්‍රතිසංස්කරණවලින් වෙනස් ස්වරූපකට හරවා තිබුණි. ඒ වෙනුවෙන් සතුරු සේනාවන්ට අයත් ප්‍රාග්ධනය පුරවැසියන්ගේ අතපොවන මානයට ගෙනැවිත්  දී තිබුණි. සොයාගෙන යා යුතු ප්‍රාග්ධනය අතට ගෙනත් දෙන්නට තරම් නිෂ්පාදන කොල්ලකරුවෝ උපක්‍රමශීලි වූවෝය. ඒ සෑම අවස්ථාවකමදීම නිෂ්පාදන ශ්‍රමිකයින්  වූ ප්‍රජාව සිතුවේ මේ ප්‍රාග්ධන හිමියන් ඉතා සත්ගුණවත් පිරිසක් බවය. "(94 පිටුව )

 මේ සැසඳීම, ව්‍යාපාරික තලයේ මී මැසි කොලණියක් තුලින් මී පැණි ආශ්‍රිත නිෂ්පාදන වලට ගෙන ඇති අයුරු අපූරුය. මී මැස්සන් භාවිත කරනා මල් වර්ගීකරණය ඔස්සේ, ව්‍යාපාරික ලෝකය මී පැණි වර්ග කරලීමත්, ඊට  ලොව පුරා වෙසෙසින් සංවර්ධිත ආදායම් වැඩි ලෝකයේ දෛනික ආහාර වේලේ කොටසක් බවට පත්වී තිබීමත් මී මැස්සන් බාවිතාව පිළිබඳ දෙස් තියයි. එය ඇඩම් ස්මිත් ගේ න්‍යාය හා භාවිත කොට ඇති අයුරු අපූරුය.

මෙහි එන ප්‍රධාන චරිතය වන ජයතුපාළ ක්‍රියාත්මක වන්නේ ඔහු පෞද්ගලික කම්පනයකට පත් වීමෙන් පසුවය. ඔහු තුල ඇති විභවය ඔහු තේරුම් ගෙන තිබුන ද,  ඒ ගැන ඔහු විශ්වාස කල ද,  එය තහවුරු කරලීම ට ඔහු පමා වූයේ ඇයි ? ඒ ඔහු ද පෞද්ගලික හේතූන් නිසා ක්‍රියා කලා නොවේද ? අපි නැවත වරක් ඇඩම් ස්මිත් ගේ න්‍යාය ම තහවුරු වන අවස්තාවක්, එනම් පුද්ගලික හේතු ( මෙතන ලාභය වෙනුවට වේදනාව හා වෛරය ) මූලික වෙයි.

ඉතින් මේ ගෙත්තම තුල අප හිමියන් සියුම් විශ්මයක් සිදු කර නැතුවා නොවේ. එහෙත්, පෙර කී පරිදි නවකතාව ඉදිරියට ගලා යෑම ට අවශ්‍ය ගාමක බලයක් රඳවා ගැනිමට කතු හිමියන් සමත් ව නැත. ඒ හේතුවෙන් එ හිමියන් එක්කාසු කල රසවත් මූලශ්‍ර, රූපක ආදියෙන් ලිවිය හැකි හොඳම නවකතාව ලියවුනේද යන්න සැකයක් උපදී.

අපූරු රූපක භාවිතාව දැකීමෙන් තෘප්තිමත් වන පාඨකයන් හට කියවීමට සුදුසු පොතකි. අග ට වන්න ට කියවීම මදක් මන්දගාමී වීම ඉවසිය හැකි නම්, කියවීමට සුදුසු වන්නේ පිටු 168 ට සීමා වන හෙයිනි. ස්වර්ණ පුස්තක අවසන් වටයට පැමිණීම නම් මට තේරුම් ගත නොහැක.

බත් තරංග - සුනේත්‍රා රාජකරුණානායක

බත් තරංග (2004), මේ ලේඛිකාවගේ කිය වූ එකොළොස්වෙනි නවකතාවයි. මට මේ නවකතාව ගැන දෙවිදියකට කතා කල හැක. ඒ ආකාර දෙක ගැනම කෙටි ඡේද දෙකක ට මේ රචනාව සීමා කරමි.

මෙහි පළමුවැන්න ආසන්න කියවීමයි; එනම් කෘතිය කියවාගෙන ඉදිරියට යෑමෙදී ඒ ඒ අවස්ථාව පසුකරන ගමන් ඇතිවන හැඟීම් ය. බට්ටිච්චා නම් වූ මෙහි ප්‍රධාන චරිතය වයසින් මැදිවිය ට ආසන්න වුව ද, ශාරිරික වර්ධනය අතින් උත්පත්තියේ දී ම යම් සීමාවකට ලක් වූ,  හොදින් තම මනස මෙහෙයවිය හැක්කෙකි.  ඔහුගේ පරිසරය 21 වෙනි සියවස අභිමුව කිරුළපොනේ පටු මාවතක "මුඩුක්කු" යැයි ව්‍යවහාර වන්නකි. ඔහු ට තම වැඩීමේ බාල බව සහ පාසැල් නොයෑම හේතුවෙන් සම්මත අධ්‍යාපනයක් නොතිබීම, ඔහු ට විකල්ප නොමැති ජීවිතයක් උරුම කර දී ඇත. ඒ නිසා ඔහු තම මව වූ බත් අම්මාගේ ආශ්‍රයේ සිඳිමින් තම දිවිය ට යම් වින්දනයක් සහ අරුතක් ගෙන ඒමට යත්න දරන්නේය. ඒ සඳහා ඔහු භාවිත කරන්නේ තම පරිසරයේ ජීවත්වන අය ආශ්‍රයෙන් තම මනෝලෝකයේ රෙදෙව් නාළිකාවක් පිහිටුවා තම මවගේ දෙපා ආසන්නයේ සිට තම මුවින් ම එය හැඩ ගැන්වීමයි. ඔහු තම පරිසරය ආශ්‍රිතව විවිධ චරිත යළි ගොඩ නගමින් තම රෙදෙව් සේවාවට එන අමුත්තන් කරලීම මගිනි. ඉතින් පිටු 179න් 75% ට වැඩි ප්‍රමාණයක් වෙන්වන්නේ මේ අලුත් අරුත් දුන් චරිත බට්ටිච්චා ගේ මනසින් නැවත ගොඩනැගීමත්, ඒ චරිත කතාකරනාකාරයත් මගිනි. කියවන්නියට ප්‍රශ්ණය ඇත්තේ මෙහි ය. මේ ඒකාකාරි ක්‍රමවේදය කියවන්නියගේ ඉවසීම පරීක්ෂා කරයි. මෙම චරිතයන් දෛනික ජීවිතයේ දී, සළෙළුන්, සොරුන්, මත්ද්‍රව්‍ය වලට ඇබ්බැහි වූවන්, දේශපාලඥ්ඥයින්ගේ ආධාරකරුවන් ආදීන් ය. මේ සෑම චරිතයක් ඉදිරිපත් කරලීම ට සමගාමීව, බට්ටිච්චාගේ පදරචනයෙන් නිමැවූ සරල ගී ද ගායනා කෙරේ. මට නම් මේ චරිත කෙතෙරම් වෛවර්ණ වුවද පොතේ භාගයක් පමණ පසු වද්දි කියවීමට මහත් කම්මැලි කමක් දැනුණි. ඉදිරියට ඇදුනේ මන්දගාමීව සහ මෙවන් කෙටි පොතක් මග නවතා දැමීම තේරුමක් නැතැයි සිතුණි නිසාය. ඒ මතුපිට, ආසන්න කියවීම ය.

ලෙඛිකාව මේ කෘතිය ලීවේ ඇයි ? යන ප්‍රශ්ණයට පිලිතුර සෙවීම ඔස්සේ එහි මතුපිට ට සීමා නොවූ දෙවෙනි කියවීමක් ද ඇත ( මට ද නොදැනී මේ දෙවෙනි කියවීම උදෙසා ඉවසීමෙන් මේ පොත කියවූ බවට මා විශ්වාස කරමි. එය මගේ මනෝ ලෝකයේ පොතකට සාධාරණය ඉටු කරන අයුරුය.) බට්ටිච්චාගේ ඇත්ත නම ගෝඨාභය ය.  2004 දී ගෝඨාභය යනු ගැමුණු නිරිදුගේ සෙන්පතියෙක් ( යෝධයෙක් ) පමණි.  ලේඛිකාව සිතින් යෝධ අපේක්ෂා ඇති එහෙත් ඒවා ක්‍රියාත්මක කරලීමට නොහැකි භංගත්වයකින් උපන් දින සිට පෙළුණු, චරිතයක් අප ඉදිරියේ අපූරුවට මවා ඇත. මේ චරිතයේ අහිංසක, අපේක්ෂා, ලස්සන හීන මගින්, සියළු දූෂණ හොර මැරකම් වලින් හෙබි  "හතේ ලේන්" එක දිගට නිල් පාට මල් පිපෙන කටරොඩු වැලක් ලෙස දිගැරී ඇත. තමන්ගේ ලෝකයම වූ හතේ ලේන් එකටත්, තම මවටත් තමන් මිය යාමට මත්තෙන් දැනෙන යමක් කරලීමේ නොනිත් ආශාවෙන්, නොහොත් තම දිවියට අරුතක් ගෙන ඒමේ නොනිත් පිපාසාවෙන් පෙළෙන්නෙකි, හේ.  මේ තත්තවය දෙකාරයෙන් සිතිය හැකිය. ඔහු ට වඩා පරිපූර්ණ පිරිමි සිරුරු ඇත්තන් බෝම්බ ගසද්දි, වෙඩි තබද්දි, මත් ද්‍රව්‍ය ට ඇබ්බැහි වෙද්දි, විකල්ප නැති බට්ටිච්චා සිතින් යෝධයෙකු වීමට සිහින මවයි. ඔහු ට ද සාමාන්‍ය පිරිපි ආශා හිමිය. එහෙත් ඔහු ඒවා කිසිදා සිදු නොවෙන බව සක්සුදක් සේ දන්නේ ය. මිනිසෙකුට විකල්ප නැති විට ඔහු පුළුවන් තරම් හොඳ මිනිසෙකු වීම අප මිට කලින් ද දැක ඇත. මට මෙය සදා නොමැකෙන ලෙස නිරූපනය කලේ සයිමන් නවගත්තේගම සුද්දිලාගේ කතාවේ පීටර් අයියාගේ චරිතයයි.  "බෝධිසත්වයෙක්" යැයි ගැමියන් පවසනා පීටර් අයියා වෙත යම් රොමියෙල් ගේ යම් ගරුත්වයක් තිබුන ද ඔහුගේ යටි හිත තැනෙක පවසන්නේ මාන්දමෙන් පෙළෙන ඒ මිනිහා වෙන මොනා කරන්න ද කියාය. පීටර් අයියාගේ ඇබේණිය කවදාවත් තම සැමියා හා එක් වී තිබුනේ නැත. මෙය "හොඳ" යන ලක්ෂණයේ සීමා ගැන ගැටළුවකි. ( පෞද්ගලිකව, මා සැමදා මගේ හත් හැවිරිදි පුතු පාසැල් යාමට අවදි කරලීමේ "දෛනික යුද්ධයේ" නිරත වද්දි, නැගිටින්න මගේ හොඳ පුතා යැයි පැවසීමේදී, ඔහු ගේ නිදිමතින් පවසන්නේ "මම හොඳ -  good -  නැති බවයි. ඔහු රැවටීමට ඒ වදන් නොසෑහෙන බව මා තෙරුම් ගනිද්දී සත් හැවිරිදි ඔහු වෙත යම් ගෞරවයක් ඇති වේ ). ඉතින් මේ ගැටළුව මට බට්ටිච්චා චරිතය ඔස්සේ ද නැගුණි. මොකද අපි ට සැබෑ ලෝකයේ හමුවන බොහෝ විරුවන් අහම්බයෙන් උපන් විරුවන් ය ( නිදසුන් - Travis bickle Taxi Driver චිත්‍රපටියේ ). එහෙත් තම පියා නො හඳුනන බට්ටිච්චා ට පීතෘ චරිතය වන් ආභාෂයක් ගෙනෙන චරිතයක් හතේ ලේන් එකෙන් හමුවිණ. ඒ කලාකාමී හර්ෂදේව මාස්ටර් ය.  බට්ටිච්චාගේ සත් චේතනා මුළුමනින් ම හර්ෂ දේවයන් ගේ ආභාෂය සහ පෙර කී, හොඳ මිනිසෙකු වීම පමණක් විකල්පයක් ලෙස පැවතීම හේතුවෙන් හට ගත්තක් ද ? 

 2004 දී, එනම් මීට අවුරුදු 16ට පෙර, මේ කෘතිය සමඟ කල් ගෙවීමට අදට වඩා ඉඩ තිබුණු බවක් මට හැඟේ. අද වන විට සාහිත්‍ය සඳහා වූ ඉවසීම අඩු වී, වඩා හොඳ පොත් පමනක් කියවීමේ උවමනාව මතු වී ඇති වටපිටාවක, මෙය මට තරමක් අභියෝගාත්මක කියවීමක් විය.

The Moons of Jupiter - Alice Munro

Alice Munro was introduced to me by a book worm friend, and my first exposure to her was through the audiobook version of "Runaway", her 11th collection from 2011. I loved the book so much, that not only did I make it a point to "escalate her" from the audio book category to my usual reading slots, I made it a point to read one collection of hers' every year since. As such this is the 6th book of hers' I've read, and she will continue to have an annual slot in my reading plans.

However of the 6 collections I've read, this is a relatively mixed bag of short stories - a first, and it was bound to happen. Hitherto all her collections have been excellent ones, and this is the first one in which I found that some of the short stories, a little meandering. Yet, the best stories here can stand alongside the best ones from the other collections I've read so far.

A fair share of the short stories are broadly on the theme mid like crises, especially over relationships. We find women separated from their husbands, the children having started life on their own, looking, and at times desperate for company (i.e. Dulse, Bardon Bus , Prue, Labor Day dinner) in their middle ages. The worries of the men leaving them, old attachments causing concern, and dwindling looks, as well as trying to understand Love with all its limitation, are some of the main themes here.

 There is a limit to the amount of misery and disarray you will put up with, for love, just as there is a limit to the amount of mess you can stand around a house. You can’t know the limit beforehand, but you will know when you’ve reached it. I believe this.
(Bardon Bus)
Alice Munro. The Moons of Jupiter (Kindle Locations 2226-2229). Vintage. Kindle Edition.

Flabby armpits—how can you exercise the armpits? What is to be done? Now the payment is due, and what for? For vanity. Hardly even for that. Just for having those pleasing surfaces once, and letting them speak for you; just for allowing an arrangement of hair and shoulders and breasts to have its effect. You don’t stop in time, don’t know what to do instead; you lay yourself open to humiliation. So thinks Roberta, with self-pity—what she knows to be self-pity—rising and sloshing around in her like bitter bile. ( Labor Day Dinner )
Alice Munro. The Moons of Jupiter (Kindle Locations 2383-2386). Vintage. Kindle Edition.

Connection, is about the Chaddeley family - the cousins who've made it and the one who married, settled and had children. There is reference to in a meandering way of their connection in England, from where their common ancestor has come from. The second short story , a kind of a sequel to the first, titled. The stone in the field is more centered on the Flemings - they being our narrator's fathers' side. The main theme that both these stories highlight, just like it had done repeatedly in her other stories is the life in the out lands of Canada. For example the details of the life styles of the Flemmings sisters - where six of them lived together, unmarried, and farm work defined their life day in day out, and conversation was rare.

They always carried the feed to the horses, pail by pail. In the winter, when the horses were in the stalls. So my father took the notion to carry it to them in the wheelbarrow. Naturally it was a lot quicker. But he got beat. For laziness. That was the way they were, you know. Any change of any kind was a bad thing. Efficiency was just laziness, to them. That’s the peasant thinking for you.”

Alice Munro. The Moons of Jupiter (Kindle Location 609-612). Vintage. Kindle Edition.

The best short story in this collection is possibly, Accident, which touches on the hypocrisy of hard headed ideology, a tragic circumstance that of a child and adultery. One of the themes that Munro touches repeatedly is the control of the various churches in daily life. Munro doesn't stop on exposing the unfair hand of religion, but goes on to show how the ideologist will not hesitate to use others for his ideology's sake, in essence being a hypocrite.

Hard-Luck stories is built over a chance encounter with two friends with a man whom they meet at a conference. One of the women complain about the lack of luck she's had in love, despite being married. Her complain is that all her "Adventures" had ended up in rather a spoiled state. Julie, goes on to analyze love, and attachments.

 There’s the intelligent sort of love that makes an intelligent choice. That’s the kind you’re supposed to get married on. Then there’s the kind that’s anything but intelligent, that’s like a possession. And that’s the one, that’s the one, everybody really values. That’s the one nobody wants to have missed out on.
Alice Munro. The Moons of Jupiter (Kindle Locations 3364-3366). Vintage. Kindle Edition.

As previously stated, I found that this particular short story collection a little laboured, and it took me a longer time to read this. At times, the details made the experience unstimulating. This book, published in 1982, possibly may have found Munro herself in her middle age ( and possibly those whom she associate), and as such the themes as well as the deep analysis in most short stories of that particular stage in one's life. Despite the relative slow monotony of the book, its negatives aren't strong enough to discourage me from returning to her next work in sequence, when it comes to "Munro time" in 2020.

ප්‍රේම පුරාණය - සුනේත්‍රා රාජකරුණානායක

සුබෝධාලංකාරය
නන්දිතය
පොදු පුරුෂයා
සද්ගුණාකාරය
කවිකඳුර
බුද්ධදාසි
සඳුන්ගිර ගිනි ගනියි
කොළඹයා හා ෂැංහයියා
කෘතීම දූපත් ;
                       ඉහත දැක්වෙන්නේ මා ප්‍රේම පුරාණය කියවීමට පෙර, ලේඛිකාවගේ කියවා තිබූ නවකතාවන්, දළ වශයෙන් මා කිය වූ පිළිවෙලට ය. මෙහි සුබෝධාලංකාරය, නන්දිතය සහ පොදු පුරුෂයා හි පුළුල් ලෙස යම් පොදු ලක්ෂණයක් තිබුන ද, ලේඛිකාව පුළුල් පරාසයක් තුල තම නිර්මාණ සිදු කොට ඇති බව මට ප්‍රත්‍යක්ෂ වේ. අදට ත් සද්ගුණාකාරය මට කවිකඳුර, ප්‍රේම පුරාණය,  සඳුන්ගිර ගිනි ගනී සහ බුද්ධදාසි වලට වඩා ප්‍රියය. එහෙත් මේ කෘති දහය තුල මුල් හතර- පහ අතර ට ප්‍රේම පුරාණය ද ඇතුලත් ය.  මෙහි එන නිර්මලා  චරිතය ට මා රෝස නෝනා තරමට ම පාහේ මට ප්‍රියයි. ඒ එම චරිතය ඉතා අවංක චරිතයක් ලෙස ලේඛිකාව මගින් ගොඩ නගා ඇති නිසයි. ඇය, නව යෞවනියක් ලෙස ප්‍රේමය ගැන ඇති සිහිනමය හැඟීම, සංස්කෘතික රාමුවකට අවනත වී විවාහයකට අවනත වීම,  සිහිනමය ප්‍රේමයක පළ දැරීම, ප්‍රේමය පාළු දිවිය ඉදිරියට ගෙනයාමට අත් වැලක් කර ගැනීම, නිදහස් ආදරයේ තහංචි වලින් තොර මිහිර, බොහෝ රසයන් අත්විඳි කාන්තාවක් ලෙස ප්‍රේමයේ සියුම් තැන් වින්දනය, සහ ප්‍රේමය රාගයෙන් එපිට ආධ්‍යාත්මික ස්ථානයකට ගෙන යාම ආදි අවදි පසු කරන්නීය.  අපි නිර්මලා සමඟ ඇගේ දිවි ජවනිකා ඔස්සේ, එක්සත් ජනපදයට, ඉන්දියාවට ( කිහිප වරක්), නේපාලයට ගමන් ගන්නෙමු. ඉතින් මේ පුස්තකය රසවත්, වින්දනීය මෙන්ම,  මිනිස් දිවිය පුරාවට ම ප්‍රේමය විවිධාකාරයෙන් විඳීමේ සාරවත්බව පිළිබඳව තමන් සමඟ ම සංවාදයකට මුල පුරයි. ඒ නිදහස් මතයන් සහ ප්‍රේමනීය නිදහස, සංස්කෘතික තහංචි පීළිබඳ සිතීමට ඉල්ලා සිටියී.

ප්‍රේම පුරාණය සහ සමන් වික්‍රමාරච්චි:
සමන් වික්‍රමාරච්චි ඔහුගේ දෙවියන්ගේ නිරුවත යන විචාර ලිපි එකතුවේ ප්‍රේම පුරාණය කියවා අමන්දානන්දයට පත්ව, මෙසේ පවසයි (මෙය රසවත් ය - ඒ නිසා ගෙඩි පිටින් ඔබමි);

"ටොල්ස්ටෝයිගේ සහ ගුස්ටාව් ප්ලෝබෙයාගේ 'පුරුෂ කේන්ද්‍රීය නිර්මාණ භාවිතාව' තුළ ඇනා කැරනිනා සහ මදාම් බොවාරි අවසානයේ සියදිවි නසා ගනිති.... අර ස්ත්‍රීවාදි විචාරකයින්ට අනූව හරියටම කියනවා නම් එය පරදාරයේ යෙදෙන ගැහැනුනට අත්විය යුතු ඉරනම පුරුෂවාදි චින්තනය විසින් තීන්දු කරනු ලැබීමකි. එසේ පරදාර ප්‍රේමයේ සුඛ විහරණය නොමදව විඳින ප්‍රේම පුරාණයේ නිර්මලා නොනැසී ඉතා සැහැල්ලුවෙන් ජීවිතයට මුහුන දෙන්නේ ඇය ස්ත්‍රීවාදී නිර්මාණ ඵලයක් වන නිසා ද ?සුනේත්‍රාගේ ස්ත්‍රීවාදි චින්තනය තුළ නිර්මලාගේ සහ ඇගේ පන්නයේ අනේක ගැහැණුන්ගේ ප්‍රේමය පුරුෂයින්ගේ චින්තනය තඹයකට මායිං නොකරයි" (35-36 පිටු ; දෙවියන්ගේ නිරුවත )

 ප්‍රේම පුරාණය මුල් වරට විදර්ශන ප්‍රකාශනයක් ලෙස එළි දැක්වෙන්නේ 1999 වසරේදීය. දෙවියන්ගේ නිරුවත ප්‍රකාශ වන්නේ 2005 දී ය.  සමන් ගේ ප්‍රහර්ශය මෙසේය:

"ප්‍රේම පුරාණයේ විස්තර කරන්නේ පුරුෂවාදී ප්‍රේමය සහ පතිවෘතාවයි. සුනේත්‍රා ස්ත්‍රීත්වය මේ උගුලෙන් මුදවා පුරුෂයින්ට අත පොවන්නට බැරිතරම් උසක රඳවයි. අවසානයේ දී කියවා ඉවර කර මිස බිම තැබීමට සිත් නොදෙන ආඛ්‍යාන රීතියක කොටුවන පුරුෂවාදී දෘෂ්ටිය ස්ත්‍රී වන්දනාවකට වුව ද ලක ලෑස්ති වන තරමින් හීලෑ වෙයි." ( 36-37 පිටු)

සමන් මේ කියනා තත්ත්වය තෙරුම් ගත හැක. යුරෝපීයානු රටවල මෙන් ගැහැනිය අසම්මත පෙමකට පටලවා ගත හැකි සාපේක්ෂ පහසු තත්ත්වයක් ගැන කියවීම වුව ප්‍රහර්ශයකි. එය ස්වභාවික තත්ත්වයක ට වඩා ආසන්න වූ, ඒ නිසා ම පිරිමියා වලෙකු, වසලයෙකු නොවෙන තත්වයක, ස්ත්‍රී ප්‍රේමයේ වර්ණනා කියවීම, ප්‍රියය.  ඉතින් ස්ත්‍රී වන්දනාව සාධාරණ හේතු ඇත.

සමන් "ප්‍රේම පුරාණය" ගැන නැවත සිහි කරන්නේ ඔහුගේ ගිරිකුළ ගැන විචාරයේ ය
[ (අ)විචාර සමය 2011 - අනුරාධපුරයේ වෙසෙන ශාන්ති දිසානායකගේ ස්ත්‍රීවාදී චින්තනය සොයා ගතිමි]. ලිපියේ උක්ත මාතාකාව ගැන පවසන සමන්, අනතුරුව මෙසේ කියයි;

"..කොළොම්පුර වාසි ස්ත්‍රියකගේ මනසේ මැවෙන ස්ත්‍රිය පුරුෂයා සහ රමණය පිළිබඳ පාරභෞතික ගැන හැදෑරීමට නම් සුනේත්‍රා රාජකරුණානායකගේ ප්‍රේම පුරාණය කියවීම මැනවි. (ඇත්ත, ප්‍රේම පුරාණය මා අද කියවන්නේ එදා කියවූ ලෙස නො වේ. වෙනස් වන දැනුම මා එකම තැන ප නො කොට ඉදිරියට තල්ලු කරයි) (11 පිටුව )

අවිචාර සමයේ මෙම ලිපිය මා ශාන්ති ගේ ගිරිකුළ ත්, සුනේත්‍රා ගේ ප්‍රේම පුරාණය ත් කියවීමට පෙළඹවීය. නිරුවත් දෙවිවරු හි එන ප්‍රේම පුරාණය  පිළිබඳ ලිපිය මා කියවූයේ අද ය. මේ ලිපිය මෙවන් රටාවකට ලිවීමට හේතු වූවේ ද එම ලිපියයි. එහෙත්, සමන් සේ ම, සුනේත්‍රා මැවූ නිර්මලා ගේ චරිතය ට රෝස නෝනා ට තරම්ම ( ඊටත් වඩා ද, මන්දා ? ), ඇළුම් කරමි. මෙය සිංහල සාහිත්‍යයේ සුවිශේෂි නවකතාවක් විය යුතු බවට විශ්වාස කරමි.