සැඳෑ සක්මනක සැහැල්ලුව - පියල් කාරියවසම්

 

 

ලේඛකයාගේ මා කිය වූ තෙවෙනි කෙටි කතා සංග්‍රහයයි. විශේෂයෙන් "කුරිරු සුරංගනා කතාවක්" සංග්‍රහයෙන් කතුවරයා ගැන ඇති වූ විශ්වාසය තව දුරටත් සනාථ කරනා ආකාරයේ විශිෂ්ඨ සංග්‍රහයකි. කෙටි කතා අට වෙත යොමු වන්නේ නම්;

දිවුල් ගහේ කොළ සුළඟේ විසිර යති:

"නියං සාය දික් වෙන්ඩ දික් වෙන්ඩ වැඩියෙන් පල ගන්න පළතුරක් දිවුල්..."

නිල්ගල වනාන්තරය පෙනෙන ඉසව්වේ, දවාලන තරම් නියං සාය කාලයේ, ජීවිතය හා හැපි පරාජය වන මිනිසුන් ය. අප කථිකයා ඉන් බේරි, උසස් අධ්‍යාපනයේ පිහිට පතන බවක් ඇඟවේ. ඔහු ජන්මයෙන් ම "උදාසීන චර්යාවකට ඇඟෑලුම්කමක් දක්වන" බව කීමෙන්, ඔහු වැනි අය කය වෙහෙසා, ඒ වෙහෙසට ද පල ලබා ගැනීමට ද නොහැකි එම පෙදෙසේ විසීම කල නොහැක්කක් බව අපට හඟවයි.  කෙටිකතාව කියවන විට,
එම වටපිටාවේ ගිනියමත් ඇස් පුංචි කරවන දැඩි අවු රස්මියත් පිටු අතරින් කියවන්නියට විඳින්නට වන ආකාර රචනයකි, මෙය.  (කියෙව්වේ 31/08/2021; අවනඩුවක සටහන් යටතේ වූ කෙටි චිත්‍රපටිය නැරඹීමට පෙර )

සීතල හිමිදිරියේ වහළ උඩ සිටි බළලා: බළලෙකුට, ඌ "හොරා කන්නේ" කාගෙන් ද යන්න අවැදගත් ය. ඌ අවස්ථාව ලත් විට හොරා කෑමට හැකි කාගෙන් වුව හොරා කයි. අප කතා නායකයා  අවසන, තමන් වට පිට සියළු දෙනාම බළල් වළිග සමඟ දකිනුයේ, ඇයි දැයි යන්න පැහැදිළිය. කතුවරයා පෙන්වන වත්මන් යථාර්ථය අහිකුණ්ඨිකයාගෙන් වුව හොරා කන සමාජයකි.  අප කතා නායකයා, පොත ට පත ට දර්ශනය ට ම දිවි නතු කරමින්, වත්මන් සමාජය කෙරෙහි නොතකන අයෙක් ලෙස පෙන්වා ඇති අයුරු අපූරුය.
( කියෙව්වේ 06/09/2021; "අමුතු කතාවේ" එන සඳහන හේතුවෙන්)

ගිරි තරණයට පෙම් බැඳි දිවියා: සංග්‍රහයේ එන පළමු කෙටිකතාව වන මෙය, කියවීමේ කුතුහලය පවත්වා ගත්ත ද, මෙම සංග්‍රහයේ එන අනෙක් කෙටි කතා තරම් සාර්ථක යැයි නොසිතේ. මෙහි තරමක අතිශයෝක්තියක්, එනම් ආත්මානුකම්පාවක් නැගෙනාකාරයෙන් ලියැවී ඇත්තෝදැයි සිතේ. බසයේ සිදු වු දේ, අම්මාගේ ලිපිය ආදිය එක්කෝ අතිශයෝක්තියකි; නැතිනම් සුලභ කාරණාය.
( කියෙව්වේ 07/09/2021; "අමුතු කතාවේ" එන සඳහන හේතුවෙන්)


බිත්තර වී: මෙහි එන කතාව එතරම් දුර්ලභ නොවන්නට පුළුවන. එසේ දුර්ලභ නොවීම අප වෙසෙන සමාජයේ පීඩිත පංතිය, සමාජයක් ලෙස අප රට සමස්ත ජනතාවගේත්, වෙසෙසින් මෙතෙක් පිහිටි රජයන්ගේත් අසංවේදීබවේත් අසාධාරණත්වයේත් සලකුණක් මෙනි. ඒහෙත්, ඒ සුලභ ඒත් අසරණ කතාව විශිෂ්ඨ කෙටිකතාවක් බවට පරිවර්තනය වන්නේ, අප ලේඛකයා භාවිතා කොට ඇති අපූරු රූපන හේතුවෙනි.

වැසි කාලයට පමණක් දිය බොන්නට ලැබෙන කෑදත්තා සහ අන් අය අසරණ වූ විට තම පිපාසය සංසිඳුවා ගන්නා මිනිස් සත්ත්වයා අතරින් කෑදැත්තා උතුම් බව පැහැදිලිය.

සදාකාලික හුදෙකලාව: රෝගීව ඇඳ ට සීමා වූ මහල්ලෙකුගේ දෘඨිකෝණයෙන් ලියැවී ඇති මෙම කෙටිකතාව ඇත්තෙන්ම, අප ට නොසිතෙන දෘෂ්ඨිකෝණයකින් ජීවිතය ගැන සිතීමට අපට බල කරන්නකි. රෝගියාගේ මොට වූ ඉන්ද්‍ර්‍රීයයන් මෙන්ම, වඩා සංවේදී වූ ඉන්ද්‍රියයන් ද, ඔහුගේ දරුවා ඔහු විඳින දුක හා අපහසුතා ද, තමන් පෙර කලෙක ගන්නට වූ තීරණයන්හි මුග්ධ බවද ආදී වශයෙන් විවිධ සංකිර්ණ සිතුවිලි ඔහුගේ සිතෙ වෙසෙයි.

මායාවී ඇහැල මල්: දෙපාපියනට දරුවකුගේ ප්‍රාණය මෙන් වටිනාවූත්, ඒ නිසා ම ඒ ගැන කතා කරන්නටත්  බිය විෂයකි. දරුවන්ගේ මරණයන් ගන සඳහන් වන බව දන්නා නිසා ම මා කියවීම කල් දමනා සිංහල නවකතා දෙකක් ( හැන්දෑව; අස්වැන්න ). දරුවෙකු ට ද මරණය යන්න තේරුම් ගැනීම අපහසු, සිතට වදදෙන කාරණයකි. පියෙකු තම දරුවාට ඇති සෙනෙහසත්, ස්වාභාවික ලෙස සත්‍ය අවබෝධ වීමට ඉඩ දුන් තැතක් හේතුවෙන් ඇති වූ පසුතැවීමක් ගැනත් ඉඟිකරනා කෙටිකතාවකි.

ගිනි ගත් පිහාටු පෑන: මෙම කෙටිකතාව මට කතුවරයාගේ එකම නවකතාව වන වීදුරු කුඩු කැවුණු කලෙක මතකයට නැංවීය. විශ්ව විද්‍යාල ශිෂ්‍යයන් කල සමීප මිතුරන් වුව ද, අප කථක යම් තරමක අසංවේදිබවකට හුරු ව තිබූ බවත්, අප කථකයා දුටුව දෙයින් ම, තම මිතුරා වන ධර්මේ ඔහුගේ අවසානය තෙක් ම ගෙනයාමට තරම් බලපෑමක් කල බවත් පැහැදිලිය. අවශේෂ කාරණවක් ලෙස මේ කාලයේම, හෝකන්දර තනි පවුලක කිහිප දෙනෙකුගේ ඝාතනයන් ද සිදු වූ බවට තේරුම් ගත හැක. එලෙසම මේ පොත කැප කරන අජිත් තිලකසේනයන් මතකයට නැගීමට සමත් කෙටි කතාව ද මෙය ම ය.

සැඳෑ සක්මනක සැහැල්ලුව: විශ්‍රාම ලත් ගුරුවරයෙකු වූ හෙරත් මහතා ගේ දින චරියාවත්, කාලයත් සමඟ ඔහුට නැති වූ සිය පුතු, බිරිඳ ඇතුළු අය ගෙ මතකයන් සමඟ පාළුවට ගියෙ නිවෙසේ විසීමට දැරූ තැතත් විස්තර කරනා මෙම කෙටිකතාව ඊට ම අනුකූල සියුම් රිද්මයකින් සපිරිය.

මෙම කෙටිකතා සංග්‍රහයේ දුර්වල යැයි කිව හැකි කෙටිකතාවක් නැත. එහෙත්, සදාකාලික හුදෙකලාව, ගිනිගත් පිහාටු පෑන, බිත්තර වී, සීතල හිමිදිරියේ වහළ උඩ සිටි බළලා, සහ දිවුල් ගහේ කොළ සුළඟේ විසිර යති, යන කෙටිකතා ඇත්තෙන්ම විශිෂ්ඨය. මෙය පොත් කියවීම හරහා ම මුණ ගැහුණු හෂිතගෙන් තෑග්ගක් ලෙස ලැබුනේ මීට වසර පහකට පෙර ය - ඒ සිංහල කෙටිකතාව ගැන කතාබහක ප්‍රතිඵලයක් ලෙස විය යුතුය.  මෑතක මෙය කියවීම ඇරඹුවේ, අවනඩුවක සටහන් ඒකාංගීය ටෙලි චිත්‍රපටි මාලාවක් නැරඹීමට ප්‍රථම, ඊට මුල් වූ කෙටිකතා කියවීමට ගත් තැතේදීය. ඊට අමතරව මේ දින වල ගාටා ගාටා කියවන ( ඒ පොත් දෙකම කවරෙන් කවරෙට කියවාවි යැයි විශ්වාසයක් තවම මා සතුව නැත), අමරකීර්තිගේ අමුතු කතාව සහ කෙටිකතා කලාව, යන පුස්තක දෙක හේටුවෙනුත් මෙහි සමහර කෙටි කතා කියවීමට යොමු වීමි. ඉහත කාරණා දෙක මත කෙටි කතා හතරක් පමණ කියවා අවසන් වද්දී, ඉතඋරුව තිබුනේ මේ පිටු 76 කුඩා පොතෙන් බාගයක් පමණ කියවන්නටය. කෙටිකතා කිහිපයක් ම මොනරාගල, බිබිල ආදී පළාත් පසුබිම් කොට ගෙන ඇත. එහි කැලෑ සුවඳ, ඉදුණු දිවුල් සුවඳ, වියළි සුළඟ ඇඟට දැනෙනාකාරයෙන් ලියැවී ඇත ( බිත්තර වී, සැඳෑ සක්මනක සැහැල්ලුව, දිවුල් ගහේ කොළ සුළඟේ විසිර යතී.). ඊට අමතරව, තරඟකාරීත්වය, තමන්ගේ පැවැත්ම පමණක් ම වෙනුවෙන් ජීවත් වීමට පුරුදු වූ මිනිසුන්ගේ අසංවේදීතාවය නිදර්ශනය කරනා කෙටිකතා ද කිහිපයක් ම ඇත ( සීතල හිමිදිරියේ වහළ උඩ සිටි බළලා, ගිනි ගත් පිහාටු පෑන). ( කතුවරයා පළ කල තුන්වෙනි කෙටිකතා සංග්‍රහය වූ, ආචාරි සීයා දුටු දිදුලන අන්ධකාරය, සංග්‍රහය තවම කියවා නැත - කියවීමට පිටපතක් සොයා ගැනීමට ද නැත.)

සිංහල කෙටිකතාවට කැමති අයට සොයාගෙන කියවීමට කිසිදු සැකයකින් තොරව අනුමත කරමි. 

ශ්‍රේණිය: *****
මුද්‍රණය: 2003 ( ගොඩගේ )

රාත්‍රියේ පූර්ව භාගය - අජිත් තිලකසේන

මීට වසර හයකට පෙර මා තිලකසේනගේ "පිටුවහල් කර සිටිද්දි" කියවුවෙමි (https://me-and-err.blogspot.com/2021/09/blog-post.html ) . ඒ කෘතිය ගැන එතරම් ප්‍රසාදයක් ඇති නොවිණි - ( නැවත අද කියෙව්වොත්, ඒ ගැන ඇති අදහස් තරමක් වෙනස් වන්නට පුළුවන. ) ඔහුගේ කෙටිකතා සංග්‍රහයක් නැවත අතට ගැනීමට මෙතරම් කාලයක් ගත වූයේ  ඒ නිසාම විය යුතුය. එහෙත් මේ වන විට ඔහුගේ නැවත මුද්‍රණය වී ඇති සියළු කෙටි කතා එකතූන් මිලට ගැනීමට මා පෙළඹී ඇත ( සතුරෝ හි පිටපතක් මා සතුව නැත; එය වෙළඳපොලේ ඇතැයි නොසිතමි). කතුවරයා ගේ බොහෝ සංග්‍රහයන් වල මෙන් මෙහි ද ඇත්තේ කෙටිකතා හතරකි. ඒ ගැන මගේ වැටහිම ( සහ ඊට වැඩියෙන් නොවැටහීම) මෙසේය
 
පේමෙල් ආවට පස්සේ: කතුවරයා ගේ "පිටුවහල් කර සිටිද්දී" කෙටි කතා සංග්‍රහයේ එන කෙටිකතාවක් මතකයට නැංවීමට සමත් වූ මෙම නිර්මාණය, නාගරික තරුණයන්ගේ අසහනය, කතුන් ඉදිරියේ පරාජය, තම සතුරා තරඟබිමින් තුරන් වෙතැයි හැඟවුණු බලාපොරොත්තුව  ආදී චෛතිසිකයන් පෙන්නුම් කරලීමට සමත් ය. තම රැකියාවෙන් මෙපිට බෝඩිංකාරයන් වශයෙන්, කාලය ගෙවා ගැනීම ඔවුනට ප්‍රශ්ණයක් ව ඇත්තේ තම අසහනකාරී මානසිකත්වය හේතුවෙනි. අසහනය තීව්‍ර කරන තම කාමරය තුල කාලය ගලා නොයද්දි, පිටත ලෝකය ඔවුන්ගේ ජීවිත පසු කර යන බව ඔවුන් දනිතත්, ඒ ගැන තීරණයක් ගැනීම ඔවුන් කල් දමති. මේ සියල්ල කෙටි කතාව තුල කියවෙන්නේ ඉතාම අපූරු, අවම කතාන්දර ස්වරූපයකිනි. මෙම කෙටිකතාව යම් තරමකින් තේරුම් ගැනීමට නම් ( තේරුම් ගැනීම යන්න ම තිලකසේන විෂයෙහි විවාදාත්මක කාරණාවකි - "රුද්‍ර රාත්‍රියේ" එන විස්තර බලන්න), කෙටිකතාව කියවාගෙන ගොස්, ඒ කියවන අතරේ තේරුම් ගැනීම ට යත්න නොගෙන, කියවීම අවසන ඒ වෙත සමස්ත නෙතක් යොමුකරලීම සුදුසු බවකි පෙනී යන්නේ. එම අදහස මට ලැබුනේ අමරකීර්තිගේ "කෙටිකතා කලාව" නම් ශස්ත්‍රීය කෘතිය යම් ආශ්‍රේය ග්‍රන්ථයක් ලෙස භාවිතයෙනි

රුද්‍ර රාත්‍රිය: කතුවරයා භාවිතා කරන අක්ෂර වින්‍යාසාකාරයෙන් යුනිකෝඩ් භාවිතාවෙන් මෙම කෙටිකතාවේ නම ලිවිය නොහැක. පිටු 22ක් පුරාඅ දිගැදෙන මෙම කෙටිකතාව මෙහි එන දීර්ඝතම නිර්මාණයයි. විවෘතව පැවසුවහොත්, "මොන මගුලකට මම මේ දුක විඳිනවා ද?" යන අදහස කිහිපවිටක්ම සිතට ඇතුලත්ව, ඉන් පෙළෙමින්, කල ආයාසකාරී කියවීමකි. මෙම කෙටිකතාව තුල සුපින දෙකකි. දෙවෙනි සුපිනය පිටු 12කි. 1971 ලියැවී ඇති මෙම කෙටිකතාවට, මෙම සුපිනය තුල 71 කැරැල්ලේ යම් ආභාෂයක් සිදුව ඇත්තාක් මෙනි. එහෙත් මෙම සුපින විස්තරය ඇත්තෙන් ම දීර්ඝ වැඩිය - ඒ කියවන්නිය වෙහෙසට පත්වන නිසා ය. මුල දී රජයේ හමුදාව සතුරන් ලෙස විප්ලවකාරී පිළ නියෝජනය කරන අපේ කතානායකයා තම සිහිනයේ දුටුව ද, තම සිතට වදදෙන සැබෑ හතුරා සිහිනයෙන් අවදි වත් ම ඔහු දකී.  මෙහි එන කතා නායකයා ගේ බිරිඳ ගේ යම් ආකර්ශනයක් ඇතැයි සිතිය හැකි කවියෙකුට හිරිහැරයක් කරලීමේ රහස් සතුට එම සුපිනය අගදී විස්තර වේ. 

ඉහත උපුටනය මා ගත්තේ ජස්ටින් පියරතන ලියූ "අජිත් තිලකසේන: ප්‍රතිභාසම්පන්න කලාකරුවකුගේ පරස්පර විරෝධය" නම් වූ ලිපියේ එන තිලකසේනගෙම උපුටනයකිනි ( නව දෙබස - අංක 1 : 1974). ඔහු තවදුරටත් පවසන්නේ, කලාකෘතියක චමත්කාරය විඳිනු මිස අර්ථය සෙවීම මුග්ධකමක් බවටය.

ඇස් අඩංගුවෙ, අත් අඩංගුවෙ: මෙම නිර්මාණය ආරම්භයේදී මැවෙන චිත්‍රය, එනම තරුණයෙකු හා තරුණියක, එකිනෙකට ප්‍රතිවිරුද්ධ ව පිහිටි මහල් නිවෙස් දෙකක සිට, අරමුණකින් තොරව කෙරෙන කතාබහ මා සිත ගත්තේය.

"'ගෙ හුස්ම ගන්නව. ඇහුනද? කවුලු ඔක්කොම ඇරල දාන්ඩ.'
...
'හඳේ ඡායාව වැටෙන්ඩ වතුර වීදුරුවක් අල්ලන්ඩ' ඈ මා දිහා නොබලාම කිව්වා. ඊට පස්සෙ - හඳ බැහැල ගියාට පස්සෙ - ඒ මැරිච්ච වතුර ටික වලලන්ඩ'"

1972 ප්‍රකාශ වූ කෙටි කතාවක් ලෙස, තට්ටු නිවාස ආශ්‍රිත පෙමක්, සිංහල නොවෙන කාන්තාවක් යැයි හැඟෙන නමක් , සම්භෝගයක් ඉඟි කරමින් සිදු කෙරෙන නිමාව පමණක් නොව, කෙටි කතාව ගලා ගිය ආකාර දෙකක ට අවකාශ තබා ඇත. තට්ටු නිවාස ජීවිතය, මිශ්‍ර සම්භවයන් ආදියෙන්, මෙය ලියැවුණු කාලයට යම් නවීනත්වයක් ඉඟි කරයි. මෙහි එන වෙඩි ලනුව ඇවිලීමේ උපමාව අගනේය.

මගේ සිහිනත් ඉරිතලා යන ක්ශනයෙන් දුම් කුලුන වා ගැබේ ගුගුරා උඩ ගියා (පිපිරුම විසාලයි. එහෙත් නිදි පෙති ගිල දමා නිදා සිටියවුන්ට එය නෑසුනා වෙන්න පුලුවන්.) මගේ දත් ඇඳි තද වීගන යනවා මට දැනුනා."

රාත්‍රියේ පූර්ව භාගය:  මෙම මුළු කෙටිකතාව කියවා අවසන, නැවත ඒ දෙස  දුරක සිට සමස්ත ලෙස බලන්නට වෑයම් කෙරුවෙමි.  රොවිනා ගේ කුසේ දරු ගැබක් පිළිසිඳගැනීමත්, ඉන් පසුව ඇති වූ අවාසනාවන්ත සිදුවීමත්, අප කෙටි කතාව ලියැවී ඇති අයුරින් තේරුම් ගත යුතුය - හෙවත්, එම සිද්ධිය ඒ අයුරෙන් ම ලියැවී නැත. ලියැවී ඇත්තේ, එම සිද්ධිය තුල ජීවත්වුවන් ඒ වේලාවේ විඳි වික්ෂිප්ත අත්දැකීම් වල හැලහැප්පීම්, වර්ණ, ශබ්ද, ගඳ සුවද තුලින් පමණය. ඔවුන් දෙදෙනාගේ මතු දිවිය දෙයාකාර විය හැක. පසුතැවෙන බිරිඳක් හෝ, පසුතැවෙන සැමියෙකු නොඉවසන බිරියක් ලෙස ඉන් කොයික හෝ විය හැකිය.

මට හැඟෙනාකාරයෙන්, කතුවරයා ගේ තැත මට යම් තරමක් වැටහෙ. කෙටිකතාව කියනාකාරය, පාත්‍ර වර්ගයා ගේ විඥ්ඥාණය, සහ ආකෘතිය මගින්, කීමට ඇති දේ යම් තරමකින් තීව්‍ර කොට පවසනාකරයකි, ඒ. එහෙත් ඒ ආකාරයෙන් පාඨකයා යම් වෙහෙසකට පත් වන බව නම් අවිවාදිතය. පාඨකයකු ගැන නොසිතන ලේඛකයකු සිටිය හැකි ද ? කතුවරයා ආවේශයෙන් මෙන් ලියන ලියවිල්ලක් තුලින් පෙර කි ලෙස , එහි පාත්‍ර වර්ගයාගේ හැඟීම මතින් නිර්මාණයේ සමස්තය ඔස්සේ යමක් තේරුම් ගැනීම, සූර නිර්මාණ ශෛලියක් විය හැක.
නිදසුන: කැමූ ගෙ පිටස්තරයා කෘතියේ ම'සො අරාබියානුවාට වෙඩි තැබුවේ ඇයි යැයි කියා ඔහුට ද හරි හමන් වැටහීමක් නැත - සියළු සිදුවීම් එතැනට ඔහු තල්ලු කලා කියා පමණි අපට සිතිය හැක්කේ. ම'සො ට කිව හැක්කේ "ඒ ඉර අව්ව, ඒ ඉර අව්ව!!" කියා පමණි. එහෙත් ම'සෝ ගෙ සමස්ත හැසිරීමේ ඇති සාන්දෘෂ්ඨික ආතතිය අපට වැටහේ. කැමූ ද අපට පෙළින් පෙළට කතාන්දරයක් කියන්න පෙළඹෙන්නේ නැත. ඔහු පවසන්නේ ම'සෝ ඒ ඒ දින අත්විඳි ආකාරයයි (තම දෑත් සේදීම, ප්‍රේමවන්තිය කාමරයට පැමිණීම, පාරේ යන අයට අත වැණීම).

අන් ආකාරයෙන් මා පවසන්නේ, තිලකසේන සිය ආකෘතිකවාදී ශෛලියෙන් අපට නිර්මාණය ගෙන ඒමේදී, කෙතෙක් පාඨකයා ගැන සිතන්නේ ද, තනිකර නොසිතන්නේ ද, පාඨක අප කටු කැලයක් මැදින් මෙන් ගැහැට විඳ, ඔහු එය කියනාකාරය ඔස්සේ,  කියවන දේ දැකීමේ අභ්‍යාසයක යෙදීමට විනීත විය යුතු ද යන්නය. මේ ප්‍රශ්ණ අසන්නේ අප විෂයක් ලෙස සාහිත්‍ය හදාරා නැති නිසා විය යුතුය.

අජිත් තිලකසේනගේ කෙටිකතා ගැන දීර්ඝ ව සාක්ච්ඡා කෙරුණු අවස්ථා ද අඩු බැව් පෙනේ. අමරකීර්තී "පෙමෙල් ආවට පස්සෙ" ගැන සිය "කෙටිකතා කලාව" පොතේ තරමක් දුරට කතාකරයි. එම කෘතියේ ම අන් තැනෙක මෙසේ කියයි.

342 පිටුවෙන්, කෙටිකතා කලාව - ලියනගේ අමරකීර්තී (සරසවි, 2018)

මේ තේරුණත් නැතත් ලැබෙන මිහිර මට සංගීතයෙන් ලබා ගත හැක. ජෑස් සංගීතය තරමක් මා විඳිනුයේ සංගීත දැනුමකින් තොරවය. බටහිර ජනප්‍රිය සංගීතයේ, රොක් සංගීතයේ විශේෂයෙන්, මේ සඟවා ඇති අර්ථයන් බොහෝය. මත්ද්‍රව්‍ය, මත්ද්‍රවය හා ඔවුන් සමඟ ඇති පෙම හා වියෝව අතර ගැටීම, බොහෝ විට සොයා ගත හැක්කේ, පරීශරමයක් දැරුවෙකුට පමණකි. එහෙත් එම අර්ථය වටහා ගැනීම බොහෝ විට සිදුවන්නේ පසුවය - ඒ ගීතයේ අර්ථය වටහා ගැනීමට පෙර ම ඇති කර ගත් බැඳීම හේතුවෙනි. එහෙත් සාහිත්‍යය විෂයෙහි මෙම "තේමාත්මක ආලෝක කණිකා" දැක ගැනීමෙ හි ලා මා තවමත් සමත් වී නැති විය යුතුය. හැරත් දෛනික ජීවිතයේ තර්කයට  හා න්‍යායට වඩා ආනත පුහුණුවීම ලත් අප වන් අයට, නොතේරෙන ලියවිල්ලක් එහි ආකෘතියක ඇති රසය හේතුවෙන් විඳීම තරමක් නුපුරුදු යැයි හැඟේ. මේ මත ට ආර්ථික න්‍යායන් එක්කාසු වූ විට, එනම් අපට ඇති සුළු වූ කියවීම් කාලය ආයෝජනය කල විට ලැබෙන ප්‍රතිලාභය කුමක් ද යන ආවස්තික පිරිවැය ප්‍රශ්ණය අද වන් කාලෙක සමීකරණයට ඇතුළු වීම නොවැලැක්විය හැකි යැයි සිතමි. එවිට  පිළි වලින් වැසුනු පිලිස්තීනුවෙකු, තම දෛනික දිවියට බාධාවක් නොවෙන ලෙස සාහිත්‍ය රසය හා අඟර පෑමකින් මෙපිට දෙයක් අප තුල නැති බව පිළිගැනීමට මැළි නොවෙමි.

ශ්‍රේණි ගත කිරීම: ***
මුල් ප්‍රකශය: 1976; මෙම ප්‍රකාශනය: තෙවැන්න - සරසවි (2019)

පිටුවහල් කර සිටිද්දි - අජිත් තිලකසේන

 

( 2015 අගෝස්තු 29 දින මුහුණුපොතේ, "පොත් කියවන අය" කණ්ඩායමට ලියූ සටහනකි. සංස්කරණයකින් තොරව නැවත මෙතැනට පිටපත් කලෙමි )

**1/2

මේ කෙටි කතා එකතුව කියවීමට පෙර, ලේඛකයාගේ එක් කාව්‍ය සංග්‍රහයක ට පමණක් කියවීම සීමා වී තිබීම නිසා, මේ මා කියවූ ඔහු ගේ පළමු කෙටි කතා එකතුව යි. මුලින් ම 1964 දී නිකුත් ව තිබූ මේ එකතුවේ මා සතු ව ඇත්තේ තෙවෙනි මුද්‍රණයයි.

කෙටි කතා එකතුවේ පටුනේ සිට ම පාඨකයා තුල යම් අවුලක් ඇති කරවන සුළුය. කිමද, වරහන් තුල කෙටි කතා හතරක් ලෙස හඳුන්වා දුන් මේ එකතුව, පටුනේ යොමු 11කින් සහිත වීමය. මෙහි පළමු කෙටි කතාව නම් වචනයේ පරිසමාප්තයෙන් ම කෙටි කතාවකි (එය නමින් තනිකඩයා ය ). එය ට නැවත පසුව යොමු වෙමි.

ඉදින් අනෙක් කෙටි කතා දහය ( හෝ තුන ) කෙසේ ද ?

මා මෙසේ කියන්නම්. පැලක් හා ඒ අසල සිටිනා මිනිසෙකුත්, වර්ණ සංයෝජනයක් තුලින් කර ඇති සිතුවමක් සිතින් මවා ගන්න. එම චිත්‍රය දෙස බලන්නෙකු මනසේ යම් භාවයක් උපදනා බව සැබවි. එහෙත් චිත්‍ර ශිල්පියා සිතා මතාම මිනිසාගේ මුහුණ අපැහැදිලිව චිත්‍රණය කර ඇත. සිතුවම් කර තිබෙන පැල වුව වැඩි මනක් කියා නොපායි. අපිට අදහසක් ගත හැක්කේ ශිල්පියා භාවිත කොට ඇති වර්ණ සංයෝජනයෙන් පමණි. තිලකසේන ගේ මේ කෙටි කතා එකතුවේ දෙවැන්නේ සිට එකොලොස්වැන්න දක්වා කෙටිකතා ද මෙවන් චිත්‍ර ලෙස මට හැඟේ. තිලකසේන නම් කතුවරයා, සිත්තරාගේ වර්ණ වෙනුවට දෙබස් භාවිතාවෙන් පාඨක මනසේ භාවයන් ජනිත කරවයි. මා තැනෙක කියවා ඇත්තේ, තිලකසේනයන් තමා ලියනා දෑ හි අරුත් සෙවීමට වඩා, ලියා ඇති ආකාරය දෙස පාඨකා වැඩි අවදානයක් යොමු කිරීමට නිර්දේශ කොට ඇති බවකි. වර්තමාන, වෙසෙසින් බටහිර රොක් සංගීතය මේ ක්‍රමය බෙහෙවින් භාවිත කරයි. පර්ල් ජෑම් (Pearl Jam )රොක් කණ්ඩායමේ ගායක, එඩී වෙඩර් (Eddie Vedder ), ආර්.ඊ.එම්. (R.E.M.) රොක් කණ්ඩායම "Rock n' Roll Hall of Fame" නම් රොක් කණ්ඩායම් අතර වැඩිම කාලයක් තුල වැඩිම ආභාෂයක් කර ඇති කණ්ඩායම් තුලට ඇතුලත් කර ගනිද්දි පැවසුවේ, තමන් 1980 මුල් කාලයේ සිට R.E.M. කණ්ඩායමේ සංගීතයේ දැඩි රසිකයෙක් බවත්, ඒත් ඔවුන්ගේ කියනා මෙලො මලදානයක් ඔහුට කවදාවත් නොවැටහුණු බවවත් ය. එනම් භාවයන් ඉපැද්දවීම, සංගීතය ට, එහි ශෛලීයට හා ගායනය ට අයත් ය. බෙහෝ පද පෞද්ගලික බැවින් පුළුල් පාඨක පිරිසක ට දුරස් ය. තිලකසේන අන් අයුරකින් කියන්නේත් එයමය. එහෙත් ඔහු තම නිර්මාණ සඳහා භාවිත කොට ඇත්තේ අවම අමු ද්‍රව්‍ය ප්‍රමාණයකි. බොහෝ විට ඒවා දෙබස් වලින් මෑතට නොයන තරම් ය. එය බොහෝ සෙයින් දෙබස් ය. තැනෙක වටපිටාව විස්තර කරතත්, එය ද අවුල් ජාලාවකි (උදා - තට්ටු නිවාසය, දයාල්, මහපොලොව ). ඉතින් එවිට ඒ කෙටි කතා නිර්මාන සාර්ථක ද?

මෙහි තනිකඩයා නම් වූ මුල් කෙටිකාතව ගැන ද යමක් කිව යුතුය. එය ඇල්බට් කැමූ ගේ "The Outsider" නවකථාවෙන් අතිමහත් ආභාෂයක් ලබා ඇති බැව් පැහැදිලිය. කෙතෙරම් ද යත්, එම නවකතාවෙන් කොටසක් කේක් කෑල්ලක් මෙන් කපා, එය විශාලනය කොට ඒ දෙස බැලුවහොත්, අපිට තිලකසේන ගේ "තනිකඩයා" දැක ගත හැකි වනු ඇත. ඉන් තිලකසේ න ගේ එම කෙටි කතා ව අසාර්ථක එකක් යැයි නො හඟවමි.

සාරාංශ වශයෙන් කිව හැක්කේ, මා මේ කෙටි කතා එකතුව කියවීමට උත්සුක වූවේ, වෙනස් ආරක රචනා මාර්ගයක් භාවිත කරයි කියැවෙන තිලකසේනයන් ගේ අපූරුත්වය අත්විඳිනු පිණිස ය. වෙනස නම් දිටිමි. ඒත් අපූරත්වය මට මේ කෙටි කතා එකතුව හරහා නම් ග්‍රහණය් නොවිණි. තිලකසේන මෙන් සාහිත්‍ය ක්ෂේත්‍රයේ බොහෝ ඇසූ පිරූ තැන් නැති මගේ ම පරහක් විය යුතු යැයි සිතමි.

The Woman in the Dunes - Kōbō Abe

 (Translated by E. Dale Saunders )

 I started on this book, mainly due to the high praise it received from a Sri Lankan author, when I happened to converse with him, regarding his own work, and also literature as a whole. He  wondered out aloud, "I wonder what authors are we, when compared to abilities like this ?" - no mean comment, even if a fair portion was taken off for our man's attractive, unassuming nature ( for he is a first rate writer himself). And hence, from happening to converse, the next logical turn was to read this book. And, what about the book you ask ?

“The only way to go beyond work is through work. It is not that work itself is valuable; we surmount work by work. The real value of work lies in the strength of self-denial.” 

“Work seemed something fundamental for man, something which enabled him to endure the aimless flight of time.”

Work as a means of surviving, and work, meaningless work at that, like the removal of sand  from an endless supply everyday, being blown in, like we see in this novel, suggests a close comparison to Kafka's characters, who find themselves in crowded bureaucracies and all around him engrossed in paperwork, the start and end of which, they have lost track of. Abe has been called Japan's response to Kafka. It is easy to see the influence of Camus, in this endless toil of spading up the sand, and sending it up in buckets every night. The Sisyphean similarities are unmistakable.  Given that this book was written in 1962,  the influence of Kafka and Camus' Absurdism is quite logical too. To his credit, Abe has added enough substance and plot to his work, for it to stand by itself too. Abe brings in to his narration , the suggestion that accepting a woman as one's partner, is tantamount to admission of one's willingness to  forego a degree of freedom - and hence take on mundane daily toil - for the chance of being intimate with her - a valid enough inferred view at the time that this work was written, and still prevalent in many parts of the world.  Abe brings this point across with subtlety, and there stands his literary finesse -  it brings on an element of "value-addition" (if am to use a contemporary parlance) , and even a sliver of originality, to the otherwise much traversed paths of existentialist fiction. 

There is a reference to the song, "one way ticket (to the blues)". I was only aware of Eruption's version of  1979, but upon searching, sure enough the original was by Neil Sedaka, in 1959 - more proof, that Abe kept hi eyes and ears open for influence. 

Am thankful for our Sri Lankan author for recommending this book, and giving me another bite at existential fiction. If you're a fan of Kafka, or Camus, don't hesitate to pick up this work!

Rating: ****1/2
First published in Japanese in 1962
First published in English in 1964

 

Waiting for the barbarians (2019) - Directed by Ciro Guerra

 I read the novel, on which this movie is based on, back in 2013. It was also my first outing with the Nobel award winning author J.M. Coetzee (as well as my first "kindle" experience ). One of the things that one notices is the hypothetical/imagined  nature of the geography - the desert, the empire, the nomad. This abstract world is not a problem to the reader - and in turn, the subsequent viewer of the movie.

The  movie is largely faithful to the book, although there are few differences too - the magistrate's relationship with "the girl" from the nomadic tribes ( barbarians ), is less intimate in the movie. The movie ends with the sound of the distant approach of a large number of horses hooves  ( hinting that he barbarians were approaching), whereas in the book, after all the humiliation that the magistrate endues, he attempts to revive what remains of the frontier settlement, with no sign of a "barbaric attack".

In the movie, Mark Rylance comes up with another great performance, and this is the second time he captured my respect for such a performance ( his other was of course his Oscar award winner performance in "The Bridge of Spies" - "Would it help?" ). I guess Johnny Depp too does a good job, for the viewer has no sympathy for his arrogance and cruelty - traits of his character here as Col. Joll.

The other main attraction was the scenes of the Moroccan desert, where this was filmed. The sands, mud brick architecture, with just enough back ground music work in favour for a good viewer experience. However, if the viewer tries to place the movie in a specific place, and time, that thought may engulf her, at the cost of the abstract movie experience. 

While this is Coetzee's first attempt at screenplay, the following quotes makes an impression.

"Isn't that what war is about ? Compelling a choice on someone who would not otherwise make it?" ( Col. Joll to the Magistrate )

"Do you find it easy to take food afterwards? I would imagine one wants to wash one's hands, to... to clean off the blood, but to sit with one's family and friends, eat..." ( Magistrate to officer Mandell )

"However, you seem to have a new ambition. You want to make a name for yourself as the one just man. You are simply a clown. You are dirty. You stink. They can smell you a mile away. You want to get your name into the history books, history. This is the border. This is nowhere. There is no history here. People are not interested in the history of the back of beyond." ( Col. Joll to the Magistrate )

It was a very good movie experience to me, but I must concede that the book running in mind, contributed in no small way,  to come to term with the incidents taking place in abstract environment.

Rating: ****

Radio Days (1987) - Directed by Woody Allen

 

"I'd sit alone and watch your light
My only friend through teenage nights
And everything I had to know
I heard it on my radio

daughter, father, and uncle dancing to Carman Miranda's  South American way on radio

You gave them all those old time stars
Through wars of worlds invaded by Mars
You made 'em laugh, you made 'em cry
You made us feel like we could fly

So don't become some background noise
A backdrop for the girls and boys
Who just don't know, or just don't care
And just complain when you're not there"
                          ( Radio gaga - Queen)

   

 

 The above song, separates the focal period of "Radio days" by at least 40 years ( although the song, and the movie separate each other by a trivial three years ). But it captures the sentiments quite aptly  although our main character is probably not in his teens. An extended Jewish family, not doing particularly well, but with unmistakable love for each other!

“- Mr. Abercrombie: I think you both deserve each other.
- Tess, the mother: What does that mean?
- Martin, the father: Look, we didn't come here to be insulted.
- Tess, the mother: I love him, but what did I do to deserve him?” 

                                                                              - plus, the unmistakable Woody Wit!

a hero of the boys, Masked Avenger ( first from Right) at the studio

The movie has a story - almost aside - of how Sally White breaks through to the radio world,  through periods of being used by the already established stars. How her  high voice, creeps in between her trained one, is a testament of the effort, and the front that one had to put on, to win success. Yet, more than this, the main attraction is how each of the members had their favorite radio shows, how characters based on their voice were heroes  in radio ( case point - masked avenger) - and how the radio was a central part of their lives back in the 1940s, and our narrator ( Woody Allen, who doesn't put in an appearance), nostalgically recollects the then big characters. Yet, characters too are wary to how, they will be forgotten with the passing of time, although they were stars back then,

Masked Avenger: I wonder if future generations will ever even hear about us. It's not likely. After enough time, everything passes. I don't care how big we are or how important are our lives.

 

A friend of mine recently remarked, that back in the day, it was easier to have heroes, role models, and stars - for, one almost never gets to see all their sides. Nowadays,  such stars rarely exist, as at least some isolated incident has earned them a black mark ( even Allen himself is a case point, so late in his life).

I enjoyed this movie very much, as the times I felt were captured very well, (with world war II as a distant, but very much present event in the day to day life). First, with Annie Hall, and now with Radio Days, Woody Allen is converting a casual movie watcher into a firm fan of his. It is possibly just a matter of time until I check out most of his work.

Rating: ****

A Gentleman in Moscow - Amor Towles

See below for photo rights

 This book has been highly praised by  a few of my book reader friends, and then  scowled upon by them, over  their failure at list jacking, and  my postponing of its reading.  Yet, finally, what triggered my "reading" of it was my stumbling upon of an audio rendition, a most perfect one I feel, carried out by that award winning narrator, Nicholas Guy Smith.

And how did I find it ? It was the most wonderful of books, as it contains a little bit of everything, just like one of the meals that the Count Rostov took so much pleasure in. After all, it is an account of a man under house arrest for thirty-plus years, but the lucidity of his thoughts, his conversations, and his mastering of circumstances - and the details of it - is an absolute treat to a book lover.

 The book's central philosophy could be stated as;

“if a man does not master his circumstances then he is bound to be mastered by them.” 

    The philosophic, is but one aspect of the book which brings the reader much joy. Although, such thoughts aren't common, it is present in the just correct dosage, to make the reader think. For, consider this:                                                                          

       “He had said that our lives are steered by uncertainties, many of which are disruptive or even daunting; but that if we persevere and remain generous of heart, we may be granted a moment of lucidity—a moment in which all that has happened to us suddenly comes into focus as a necessary course of events, even as we find ourselves on the threshold of the life we had been meant to lead all along.”

                                       Aha!  Lucidity is the key word here, when after a long held resolve, and abiding with a bowed head to make best out of his or her lot,  a single event, or person, makes all that had happened, one's reaction to them, as well as how proactively one tried to master it, meaningful. 

The book starts at the early stages of the Bolshevik period. With all fairness, the book attempts to capture its achievements, its excesses, not to mention those unworthy who benefit by it, like "The Bishop" ( the sideways movements to reach the top is an apt snide, and I couldn't but recall that our local systems are not short of "Bishops").  For all the rejection of the luxurious, not to mention the "leisure class", it is but almost a logical stage for one to celebrate one's achievements, however  much "the people" were instrumental in their collective achievements.

"For pomp is a tenacious force. And a wily one too. How humbly it bows its head as the emperor is dragged down the steps and tossed in the street. But then, having quietly bided its time, while helping the newly appointed leader on with his jacket, it compliments his appearance and suggests the wearing of a medal or two. Or, having served him at a formal dinner, it wonders aloud if a taller chair might not have been more fitting for a man with such responsibilities. The soldiers of the common man may toss the banners of the old regime on the victory pyre, but soon enough trumpets will blare and pomp will take its place at the side of the throne, having once again secured its dominion over history and kings."

Even early tracks of the cold war can be found for the close reader.

  “As I’ve said to you before, we and the Americans will lead the rest of this century because we are the only nations who have learned to brush the past aside instead of bowing before it. But where they have done so in service of their beloved individualism, we are attempting to do so in service of the common good.”

Subtle references, by way of confidence to escape towards a freer nation are also found in these pages. So, while she may boast of the world's first nuclear power station, and its growth to the largest exporter of many items, liberty in one's action is upheld more than all the collective achievements.

        “Sasha, I know you don’t want to accept the notion that Russia may be inherently inward looking, but do you think in America they are even having this conversation? Wondering if the gates of New York are about to be opened or closed?

“You sound as if you dreamed of living in America.”

“Everyone dreams of living in America.”

Which brings us to the suffering  of the Russian public. Most of all, of  those who were committed to the cause, has been captured, while maintaining a tone of indifference at times - as the times demanded. Nina ( and her husband), Mishka -  and quite obviously the Count Rostov although he is a "former person" -  and even sundry characters like Nikolai Petrov.

Thus, over a period of thirty years,  Alexander Ilyich Rostov, masters his circumstances, finds an aim to live for, enjoys intimacy, and is politically literate of what happens around him. These incidents are told us by the most wonderful use of the English language, which can only compliment the notion of a gentleman - for what is a gentleman, but an easy chair. Thus, this book is like an easy chair for the lover of reading. True, I used the audio format, for which I am not regretful. I usually spent 20 minutes or so on my kindle, doing a skim reading, just to see how the French, ( or the Italian, as the case was) I heard was written, and also its precise meaning ( for the generic could be gleaned from within the context) - enjoying the nuances as it were. The audio rendition, didn't leave out the foot notes, which made the listening experience all the more rewarding. The only reason am docking half a star from this book, is a certain precise planning towards the end of the book ( the details of which I don't go to, to avoid spoilers.)

Rating: ****1/2
Year of Publication: 2017
Photo rights: https://www.iwa-prague.com/book-review-a-gentleman-in-moscow

කෛලාස කූටය - එරික් ඉලයප්ආරච්චි

 

2005 වසරේ ප්‍රකාශ වූ කතුවරයාගේ පස්වැනි කෙටිකතාවයි. මෙම සංග්‍රහයේ කෙටි කතා 13කි. ඒ වන තෙක් කතුවරයා එක් සංග්‍රහයකට ඇතුලත් කල වැඩිම නිර්මාණ ගණන මෙයයි. මෙහි කෙටිකතාවලින් තුනෙන් එකක් පමණ කාලීන සමාජ දේශපාලන කාරණා මත ලියැවුණු ඒවාය. ඒ අනුව  ජාතිකත්ව කඳවුරේ ජනප්‍රියත්වය වැඩිවීම, 2002 සටන් විරාමය,  සහ පොදු පෙරමුණ-ජවිපෙ ආණ්ඩු කාලයේ වැව් දාහේ වැඩ පිළිවෙල ආදී සිදුවීම් මෙහි සමහර කෙටිකතා වල දී කතා බහට ලක් වේ.

පළමු කෙටිකතාව "බතිහාමි" නම් සිරිපා වන්දනාවේ යන මහළු උපාසික මාතාවක් අලලා, ඇගේ සිතට තම වන්දනා ගමන පෙනෙනා බැති බර අපූරත්වයත්, ගමේ ඉහළ පවුල් වල අයගෙන් ඇය විඳිනා මදිපුංචිකම් නිසා සිත් පෑරීම් ආදියත්, මතුව පෙනෙනාකාරයෙන් ලියැවුණු රචනාවකි. අප සැම ගේ මුල් සිරිපා ගමන් මතක් කරලීමට සමත් වන අපූරත්වයකින් එය ලියැවී ඇත. නැවත ගම පැමිණීමෙන් පසුව, සියම් රටින් ලැබුණු පිළිමයක් ගමට ගෙන ඒමේ සිද්ධියක් මුල් කරගෙන කෙටිකතාව අවසන් වන්නේ අග්‍රරාජයාගේ අලුත් ඇඳුම් කට්ටලයේ කතාව මතකයට නැගෙන අයුරකිනි.

මේඝලතා, දේවසිරි, බන්දුල... මේ චරිත පිළිබඳ කියවීමකුත්, දැදුරු ඔය නිම්නයේ සිදු වූ සමූහ ස්ත්‍රී දුෂණයක කතාවක් ද මතකයට නගමින් දිගැරෙන කෙටිකතාවකි. "රට මැද පාර" යන්නෙන් සමහර මිනිස් ජීවිත වල වාසනාවන්ත - අවාසනාවන්ත බව පිළිබඳ කියවීමක් ද ඉඟි වන්නේ ද ? බොහෝ එරික් ගේ කතාවන් පරිද්දෙන් අර්ථදැක්වීම කියවන්නියට තබමින්, උපස්ථිතිවාදි ආරක් ගනී. ඒ අනුව යම් මැකී ගිය බෙදුම් රේඛාවක් ( පාරක් ?) ලෙස,  සමහර  මිනිස් ජීවිත අවසනාවන්ත ඉරණමකට ද, අනෙක් අය කෙසේ හෝ එම ජීවිතය ජය ගන්න පාර්ශ්වයට ද අයත් ලෙස පෙනෙන්නට පටන් ගනී.

අප්පුහාමි වනා හි, පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවේ දීර්ඝ කාලයක් සේවය කොට, විශ්‍රාම ව, දැනට ස්වේච්ඡාවෙන් එම දෙපාර්තමේන්තුවට සේවය කරන්න තැනැත්තෙකි. ඔහුට අනුරපුර ආශ්‍රිත පෙදෙස් වල පුරාවස්තු පිළිබඳ ඇත්තේ භක්තියකට ලංවනාකාර ලැදිකමකි.  මේ වටිනා වස්තුව නීති විරෝධිව කොළඹ යවනා, සහ එම ස්ථාන වලට නිසි ගෞරවය නොකරන්නෝ ඔහුගේ පරම සතුරෝය. කෙටිකතාව තාත්විකය හා තාත්විකයෙන් ඔබ්බට දෝලනය වන්නේ සීමා මායිම් වලින් තොරවය. එවන් විටෙක කෙටිකතාව කියවෙන්නේ තාත්විකයේ ම දිගුවක් පරිදිය; කොටසක් ඒ මහළු මිනිසාගේ ට පෙනෙනා මායාවන් ද විය හැකිය. කියවන්නියට ද, පුරාවස්තු ආරක්ෂාවට අප්පුහාමි ට, බහිරවයන්ගේ උදවු ලැබෙන්නේ දෝ යි සිතුනොත් එහි පුදුමයක් නැත. ("දේවතා එළි")

 "අලුත් ගෙවල්", අලුත් නිවාස යෝජනා ක්‍රමයන්, නවීන පන්නයේ නිවාස ඉදි වුව ද, පැරණි විශ්වාස පද්ධතීන් තවම ප්‍රචලිත පමණක් නොව, එම පැරණි විශ්වාස පද්ධතීන් මත දේවාලයේ කපුකම් වැනි රැකියා ද, එම අලුත් පන්නය තුලට ඇතුලත් වී ඇති අයුරු පෙන්වයි. කතුවරයා මීට කලින් සංග්‍රහයක දී, සුපිරි නිවාස යෝජනා ක්‍රමයක් අසබඩ වත්තක වෙසෙන භාවනා උපදේශකවරයෙකු පිළිබඳ ලිවේ සුනඛ සංහාරය නම් කෙටි කතාවේ ය. මෙහි දී ද, ගෙවල් අලුත් වුව ද පැරණි විශ්වාසයන් බලෙන් හෝ එහි වාසය කරන බව පෙන්වයි.

නිශ්ශංක ශ්‍රීපති ගේ දෛවය වනාහි මොනෑශ් විශ්ව විද්‍යාලයේ පශ්චාත් - යටත් විජිත සාහිත්‍යය හදාරා පීඑච්ඩී උපාධියක් දිනා ගැනීමෙන් පසුව, නැවත ලංකාවේ ඉගැන්වීමට ඒම ද?  ඔහුගේ සමහර අදහස් අනුව, ජාතිකවාදීන් ගේ හතුරෙකු බවට ඔහුට පත්වීමට එතරම් කලක් නොයන බව සිතිය හැකිය. තම නීතීඥ්ඥ මිතුරා රූමත් තරුණියක් "දෛව ස්ත්‍රිය" ලෙස ඔහුට පෙළවහට සූදානම් කර තිබුන ද, ඔහු බොහෝ අභියෝගයන් වලට මුහුණ දෙනු නොඅනුමානය. ඔහු නැවත එන්නේ, "ලුම්බිණි, නව රඟහල, ටවර් වැනි ප්‍රධාන නාට්‍යාගාර පවා ප්‍රේක්ෂකයින්ගෙන් හිස් වී" යමින් තිබෙන, සවස හතහාමාරෙන් පසුව බොළඳ ටෙලි නාටක වල පහස පතන සංස්කෘතික කාන්තාරයකට ය.

තම ප්‍රධාන කතුවර පුටුව "කෛලාස කූටය" ලෙස සිතමින්, ආධුනිකයින් ලෙස අවඥ්ඥාවෙන් බලන කරුණාමුණි ගේ ප්‍රමුඛස්ථානය අභියෝගයට ලක් ව ඇති බව ඔහු දන්නේ, සතුරා තම ඉදිරියට ආ විත් විට ය.තරුණ මාධ්‍යවේදියා තම පෙම්වතිය සමඟ පදිකවේදිකාවෙන් පාවහන් තේරීම දෙස පවා කරුණාමුණි බලන්නේ අපහාසය පෙරදැරිකරගෙන ය. මෙම කෙටි කතාවෙ අතුරු කතාවක් ලෙස පොත් ප්‍රකාශකයෙක් සහ ලේඛකයකු අතර සිදුවන පිළිසඳර අප රට පොත් මුද්‍රණය ආශ්‍රිත ගැටළු ගැන අපූරු හෙළිදරව්වක් මෙනි. ඊට අතුරු කතාවක් එක් කරන්නේ, කොටි ත්‍රස්තවාදීන්ගේ ක්‍රියාකලාපයන් නිසා එවකට තිබූ ජීව සංස්කෘතිය වෙනස් කරගත් කොළඹ ත්, වැසුණු කේ.වී.ජී. වැනි පොත් හලුත් ය.

අප රට වෙසෙන සියළු ජන වර්ගයන්ට, තමන්ගේ ජාතිය හෝ ආගම හෝ වඩා විශිෂ්ඨ යැයි විශ්වාස කිරීමට ඔවුන් තනා ගත් කතාවක් ඇතුවා පමණක් නොව, ඔවුන් එම විශ්වාසයයන්ගෙන් ඈත් වෙන්නේත් මන්දාගාමීව ය. ගාන්ධී විරෝධී නතුරම් ගොඩ්සේ පක්ෂපාති මතයක් පෙරැදි කොට මෙහි ආ බ්‍රාහ්මන වංශික මුරුගේසූ ට, තම මහළු වියේ පවා  භාරතයේ පැවති මුස්ලිම් විරෝධයේ සෙවනැලි නැවත මතු කරලීමට තරම් වාතාවරණයක් මෙහි ඇතුවාක් සේය ( "ටිකිරන් සහ මුරුගේසූ"). අප සාමාන්‍යයෙන් දන්නේ නාගරික පැල්පත් නිවාස වාසින් ජාති ජන්ම භේද අවම බවකි. එහෙත් ඔවුන්ට ද අමතක කරන්න අපහසු ඉතිහාසයක් තිබෙන්නට පුළුවන. ඉන්දියාවෙන් මෙහි පැමිණ එතරම් සාර්ථක දිවියක් ගොඩනගාගෙන නොතිබුන ද , තම ඓතිහාසික අවතාර මකා ගැනීමට නොහැකි විය හැක. මෙය සියළු ජන වර්ගයනට පොදු තත්ත්වයක් බව පැහැදිලිය.

වනසිංහ පියතුමා තම ආත්මය සමඟ පොරබඳින්නේ, තම පල්ලිය ට කරදරයක් වූ යම් හිඟන දරුවන් පිරිසක්
ගැන වගකීම රාජ්‍ය නොවන ආයතනයක් බාර ගැනීමත් සමඟය. තම ආගමික විශ්වසය මහළු පියතුමාට වද
දෙන්නට පටන් ගනී. තම ආත්මයට යම් සහනයක් සැපයීමට මෙන් ගුණේ නම් කොළුවා නැවත පල්ලියට ඒමත්, ගුණේ කරනා යම් හිංසනයක් ද ඉවසුවත්, කටයුතු සිදුවන්නේ අප මහළු පියතුමාට තව තවත් පශ්චාත් තාපයන් ම ඉතුරු වෙන අයුරෙනි. ගුණේ විකීණීමට අල්ලා ගන්නා පරවියන් සහ, තම ආත්මික මුක්තිය වෙනුවෙන් ගුණේ ව භාවිතා කිරීම අතර එතරම් වෙනසක් නැති සේය. ("දෙවියයෝ සහ පරෙවියෝ")

එරික් ගේ ම බගන්දර, විතණ්ඩ සමය වැනි නවකතා වලද, ඒවං මේ සුතං ආදි කෙටිකතා වල හමු වූ චරිතයන්ගේ අවතාරයන් මෙන් වන විජේසිරි, අල්මන්, වැනි අය මුල් කොට ගත් අපූරු කෙටිකතාවකි, "මුගටි වළිගය".  ලෝක පූජිත චිත්‍ර ශිල්පයෙකු වීමේ සිහිනය, මුහුදු බඩ කුඩා ගමක සිට බැලීමත්, තමන් ම තමන්ගේ සීමාවන් දැන ගැනීමේ යථාර්ථයත් එක්කාසු වූ විට පෙනෙන්නට පටන් ගන්නා බලාපොරොත්තු විරහිත බවත් පිළිබඳ කියැවෙන කෙටිකතාවකි. මුගටියා ට වළිගය අහිමි ව ඌ මියැදුනා සේ, අප චිත්‍රශිල්පියා ට ද එම වලිගයෙන් වැඩක් ගන්නා දවසක් උදා වේ යැයි සිතිය නොහැකිය.

කොට්ටපුර මායීම් ගම්මානය ට, සාම සාකච්ඡා බලාපොරොත්තු ගෙනෙන්නේ නැවත වැව භාවිත කරලීමේත්, කුඹුරු අස්වැද්දීමේත් අවස්ථා සමඟය. පන්සලේ හාමුදුරුවෝ දමිළ ටිකක් ඉගෙනීමට සිතන්නේ, නැවත ත්‍රස්තවාදීන්ට එක්කාසු නොවී කැළේ පැන්න දමිළ තරුණයා ලං කරගැනීමේ උවමනාවෙනි. එහෙත්, එම සටන් විරාමය ඇස් බැන්දුමක් පමණ බව ඔප්පු වන්නේ ගමේ නැවත ඇරඹේන ඝාතනත් සමගය. ("ඇටසැකිල්ල")

චිත්‍ර ශිල්පය උදෙසා කල්පිටිය ආශ්‍රිත පෙදෙස් වල සැරිසරණ "හුදෙකලා කලාකරුවා" ට, තවත් එවැනි ම හුදෙකලා කලාකරුවකු හමු වෙයි. ඔහු මෙරට ප්‍රමුඛ පෙලේ චිත්‍රපටි නිෂ්පාදකවරු පිරිසක් එනකං බලා සිටී. මෙහි එන සමහර විස්තර අනුව, අප රට මහත් ජනප්‍රියත්වයටත්, සම්මානයටත් පාත්‍ර වූ එක්තරා චිත්‍රපටියක බීජ අවස්ථාවන් කොතැන හට ගත්තේ ද යන්න ට සැකයක් ඉපදුනොත් එහි පුදුමයක් නැත.

"ආගන්තුකයෝ" මෙහි එන අපූරු කෙටි කතාවකි.  2002-2004 කාලයේ ක්‍රියාත්මක වූ වැව් දහසේ ව්‍යාපාරය ට පිරිස සහභාගී වීමත්, ඊට සමාන්තරව දුම්රිය වර්ජනයක් ඇති වීමත් යන නොගැලපීම ගෙන හැර දක්වන කෙටිකතාවකි. මෙම කාලයේ එක්තරා වාමාංෂික පක්ෂයක් ඇමතිකම් හතරක් ද ගෙන, ආණ්ඩුවේ කොටස්කරුවන් විය. ආණ්ඩුවේ ම සිටි ආගන්තුකයන් පිරිසක් ගැන ගැලපීමකි මෙම කෙටි කතාව.

"රූප විපර්යාසය" කාගේ ද ? ඇත්තෙන් ම රූප විපර්‍යාස දෙකක් සිදු ව ඇත. ආදරයෙන් පැරදුණු අර්ධ කාලීන හමුදා පුහුණුවක් තිබූ ගුරුවරයා ගේ සහ, තමනට කාලාත්‍රයෙකු සොයා ගැනීම එතරම් පහසු නැතැයි තරමක් කල් ගොස් වටහා ගත් ගුරුවරිය ගේ ය. රූප විපර්‍යාසයට දෙදෙනා ට බල පෑ හේතු දෙකකි.

මෙම කෙටි කතා සමහරක යම් සිද්ධියක වටපිටාව විස්තර කොට, සිදු විය හැකි දෙයක් ගැන ඉඟි කරයි ( ටිකිරන් සහ මුරුගේසු, ආගන්තුකයෝ, හුදෙකලා කලාකරුවා, අලුත් ගෙවල්). එසේත් නැතිනම්, රටේ සිදු වූ කාලින සිදුවීම් මත යම් සිදුවීම් පෙළක් ගැන විස්තර කරන්නේ, ඉන් අනාගතයේ සිතුවන අවැඩ ගැන කීමට මෙනි (ඇටසැකිල්ල). බොහෝ නිර්මාණ විවෘත අවසානයකින් හමාර වේ. මෙම සංග්‍රහය වන විට, වඩදිය, මල් නැති උයන ට, වඩා මේ වන විට සැලකිය යුතු වෙනසක් ලේඛකයා ගේ කෙටිකතා වල සිදු ව ඇත. ඔහු වඩා සංකීර්ණ කෙටිකතා නිර්මාණයකට අවතීර්ණ ව ඇතැයි තැනෙක දෙකක මා කියවා ඇත - මෙහි ඊට නිදසුන් ඇතැයි සිතමි. අවනඩුවක සටහන් හි තැනෙක ආඛ්‍යායනය දිශාවකින් තොරව යන ගතිය මෙහි නැත. මෙහි එන සැලකිය යුතු කෙටිකතා ගණනක් පිටු 6-7ට වඩා දිගු නැත. එරික් ගේ කෙටි කතාව ඔහු ගේ පස්වෙනි සංග්‍රහය වන විට, ස්ථිර ලෙස වෙනස් වෙමින් පවතින බවට සැක නැතත්, එය ගැන ශාස්ත්‍රීය ව පැහැදීමට තරම් මගේ දැනුම පොහොසත් නැත.

ශ්‍රේණිය: ****
ශානරය : කෙටිකතා
ප්‍රකාශක: ගොඩගේ (2005)

Nomadland ( directed by Chloé Zhao’)

 

"Talk about a dream, try to make it real
You wake up in the night with a fear so real
You spend your life waiting for a moment that just don't come
Well, don't waste your time waiting

Badlands, you gotta live it everyday
Let the broken hearts stand as the price you've gotta pay
We'll keep pushin' till it's understood
And these badlands start treating us good"
                                          ( from "Badlands" - Bruce Springsteen)

 Nomadland could've been an early Springsteen song, in movie form, and nothing proves the point more poignantly than the above lyrics.

Picture of the Badlands National Park

 The geography of the majestic Arizona deserts ! - The complimenting music by Ludovico Einaudi ! But there's more to this movie than that. The attraction of the unsettled life, especially one after a long one with a loved one, is the single most powerful driving force that makes Fern, turn down multiple offers for a permanent home. Encompassing a political dialogue, which represents a real problem in the USA,  that of the aging population's economic upheaval and social dislocation, the movie uses that as a back ground. Real life characters like Swankie, Linda May and Bob Wells serve enough push to serve  the political background.  However, more importantly, it works perfectly as an elegy, and this is where the fore-mentioned Western scenery and the soundtrack come together, to a near perfect movie, where minimal dialogue, silence and vast spaces  only serves to build up conflicting moods in the viewer - lure of the risk vs. the dull warmth of stability. 

Rating - *****

 

 

අවනඩුවක සටහන් - එරික් ඉලයප්ආරච්චි

 

අවනඩුවක සටහන් වූ කලි කතුවරයා ගේ සිව්වෙනි කෙටි කතා සංග්‍රහයයි. එය ප්‍රකාශ වූ කලී 2003 වසරේ දී ය.

( කතුවරයා ගේ මෙයට ප්‍රථමව  ප්‍රකාශ වූ, වඩදිය , මල් නැති උයන, ලංකා ගමන, යන කෙටි කතා සංග්‍රහයන් ද, 2015න් මෙපිට මෑත කාලයේ ප්‍රකාශ වූ, බැග්ඩෑඩ්, ලේ විල සහ ඩාන්ටේ, චයිනා ටවුම, විශ්‍රාමික පෙම්වතිය, යන කෙටිකතා සංග්‍රහයන් ද කියවා ඇත්තෙමි. එහෙත්, මේ කෙරෙන තක්සේරුව හැකි පමණින්, වඩදිය සිට ලංකා ගමන තක්වා වූ කෙටිකතා හා සැසඳීමක් ලෙස සැලකීමේ දොසක් නැති.)

පහත දැක්වෙන්නේ මෙහි එන කෙටිකතා දහය ගැන මට සිතුනු දෑ, රස විඳි, හෝ නොවිඳි ආකාරයන් ය.

 

පසුම්බිය:  කෙටිකතාව, පුත්තලමේ සිට කොළඹ කොටුවට ගමන් ගන්නා දුම්රිය වාරයක සිදු වූ සිදුවීම් වලට සීමා වේ. ප්‍රධාන චරිතය පෙරේරා නම් වූ දුම්රිය නියාමක වරයෙකි. එරික් ගේ "ලකුණක්" බඳු වූ පුත්තලම ආශ්‍රිත පරිසර විස්තරය මගින් තාත්විකත්වයක් ගෙන දෙයි. දහවල මන්දගාමි, රශ්මියෙන් ඇරඹෙන කෙටි කතාව, ඛේදවාඡකයකින් අවසන් වන්නේ දෙමටගොඩෙන් මෙපිටය. පෙරේරා මහතා ගැන සියුම් විස්තර වලින් පටන් ගත් කෙටිකතාව අවසන් වන්නේ, ඛේදවාඡකයට මුහුණ දුන් චරිත ගැන වැඩි අවදානයකිනි.

විශ්ව විද්‍යාලයක් ආශ්‍රිතව තරුණ කෙල්ලන් දෙදෙනකු අතර පවතින සමීප ඇසුරක් ගැන කෙටි කතාවකි, බිලියඩ් බෝලය. අප කතාව කියවන්නේ මේ එකියකගෙ පෙම්වතාගේ දෘෂ්ඨියෙනි. අනෙක් කෙල්ල තමන් ව අඳුනා ගන්නේ පෝස්ට් මොඩර්නිස්ට් ආර්ටිස්ට් කෙනෙක් ලෙසිනි. කෙටි කතාව ගලායන අයුරෙන් කියවන්නියට සිතෙන්නේ කථික පෙම්වතා සහ ඔහු ගේ පෙම්වතිය අතර තිබෙන ඇසුරට වඩා සමීප ඇසුරක් බෝඩීමේ එකට වසන අර කෙල්ලන් දෙදෙනා අතර පවතින බවකි. කථික පෙම්වතා ට වරෙක තමන් එතැනට අනවශ්‍ය අයෙකු ලෙස හැඟෙනාකාරය පෙන්වා දී ඇති අයුරු අපූරුය. කලා කාරීනිය, සාම්ප්‍රදායික දම්මි-සුගත් නිදර්ශනය භාවිත කොට, තමන් ඊට විරුද්ධව තම අනන්‍යතාව මතු කරලීමට වෑයම් දරන බව උකහා පෙන්වා ඇති කොටසින් පැහැදිලි වෙයි.

අප රචකයා තම කෙටි කතාවට නමක් තෝරා ගැනිමේදි ද, කෙටි කතාවට අවම සම්බන්ධයක් ඇති වස්තුවක් භාවිත කොට ඇති අයුරෙන්, අප කථික පෙම්වතාගේ ද අවම සම්බන්ධය පිළිඹිබු කරන්නා සේය. මා රස විඳි මෙම සංග්‍රහයේ එන සාර්ථකම කෙටි කතාවයි.

මැනිලා බාප්පා කෙටිකතාව එරික් ගේ මෑත කාලීන කෙටි කතා වල ස්වරූපයක් ගනී. එහි කතා හරය ඍජු නැත, බොහෝ අනුකතා සිද්ධීන් මතින් පාදා ගත යුත්තකි. එක් අතකින් මැනිලා බාප්පා ගේ මහා දැනුමේ ප්‍රායෝගිකත්වයක් නැත - එය වාද විවාදයෙන් ඔබ්බට නොයයි; අනෙක එය ක්‍රමයෙන් කල් පැනපු බවක් පෙනෙන්නට පටන් ගනී. තරුණ කුසල් මෙම පැටළුම් සහගත දැනුම් සාගරය මධ්‍යයේ වාද විවාද කරමින් කල් ගෙවා, ක්‍රමයෙන් එහි අසාරත්වයක් ප්‍රත්‍යක්ෂ කර ගනී. අප ජීවිතයේ විටෙක, හඳුනා ගත් අලුත, මහා විශ්මයක් ගෙනෙන පුද්ගලයන්, කාලයක් ආශ්‍රය කරද්දි එම විශ්මිත බව මැකි ගොස් තරමක විකාර රූපී ස්වරූපයකින් ද පෙනෙන්නට පටන් ගනී. මැනිලා බාප්පා අන්තිමට ඈතක සිට බලා අගය කල හැකි කෞතුක වස්තුවක් බවට පරිවර්තනය වේ. ඔහු ට ඇවැසි විටක සභාව අමතා කතාවක් පවා කිරීමට පවා නොහැකි වෙයි. කෙටිකතාව අවසන වද්දි මැනිලා බාප්පාගේ බිරිඳ ගේ ශෝකය කියාපාන්නේ, අන් පාර්ශවයන්ගේ  ද බලාපොරොත්තු බිඳිමින් තම දිවිය ගෙවා ඇති බවකි.

නගරයේ වෙසෙන්නන්ට, තමන් හා ආශ්‍රය කරන අන් අය හා පෑහීම වැදගත් දෙයකි. මිල මුදල් විසි කොට තමන් ට අවශ්‍ය දේ ලබා ගැනීමට උත්සුක වෙයි. ඒ සඳහා, මිල මුදල් අඩු අයෙක් බොහෝ කැපකිරීම් කරනු ඇත. මිල මුදල් විසි කරන්නාට එය තම ජීවිතය රසවත් කර ගැනීමට කෙරෙන තවත් එක් ව්‍යායාමයක් වුව, එම මුදල වෙනුවෙන් කර්තව්‍යය ට මහන්සි වන කෙනා වැඩි මිලක්, අයුතු කැපකිරීමක් කරන අවස්ථා තිබිය හැක. මෙහි එන සාර්ථක ම කෙටිකතාවක් නොවූව ද ඉහත පණිවුඩය ගම්‍ය කිරීමට සමත් නිර්මාණයකි, "අකල් මරණ". මෙහි අකල් මරණයක් සිදුවන්නේ, කාලගුණය නිසාම නොව, තම සමාජ මට්ටම ඔපමට්ටම් කරගන්නා තනනා ගැහැණියකගේ නොවැදගත් බලාපොරොත්තු නිසා ය.

සාර්ථක කෙටිකතාවකට අවශ්‍ය සාරය තිබුන ද, කෙටිකතාවට ඖචිතම හික්මීම, උචිත ලෙස කෙටි නොවීම ආදි ගුණයන් තිබේදෝයි සැක හිතෙන අයුරකින් ගලායන "ගණදෙවි දෙන්නේ නුවණ" යන කෙටිකතාව, මෙහි මා එතරම් රස නොවිඳි කෙටිකතාවකි. මැරයන් පිරිසක් ප්‍රතිමාව උස්සාගෙන යාමේදී අනේක පෙදෙස් වල විස්තර කෙරුන ද ඉන් කෙටිකතාවට එක්කාසු වන දෙයක් නැත. කියවන්නියට සිතෙන්නේ, හරි අරමුණක් නැතුව අරමුණක් අහම්බයෙන් හමුවන තෙක් ඉබා ගාතේ ගමන් ගන්නා කෙටිකතාවක් විලසට ය. කෙටිකතාව අවසානය, එනම් අලුත් දේවාලයක ඇරඹුම හි යම් උත්ප්‍රාසයක් තිබුන ද, එම ස්ථානයට ඒමට යන දුර වැඩි බවකි මගේ අදහස.

 

ආධුනික ලේඛකයෙකු කෙටිකතාවක් රචනයට බලාපොරොත්තු වෙයි. එහෙත්, උක්ත කාලයේ තම ගම් පෙදෙසේ තමන් දකින පෙර නොවූ විරූ ශෂ්‍රීකත්වය, තම ගම ගැන ලිවීමට බාධා කරයි. ඔහු දෘ‍ෂ්‍යමාන නොවූ දෙයක් අනුස්මරණය කරන්නේ, තම කෙටිකතාව විශ්වාසදායි, සහ රසවත් කරලීමේ උවමනාවෙනි. ඔහු ගේ "තනිකම" තම නිර්මාණ උවමනාව මගින් බිහි කල එකකි. කතුවරයාට නිර්මාණ කර්තව්‍යය ගැන ස්වයං පාපොච්ඡාරණයක්, සියුම් ඇගයීමක් කරලීමේ යම් උවමනාවක් මේ කෙටිකතාව තුලින් පෙනෙන්නට තිබුන ද , එය කෙටිකතාවක් ලෙස කෙතෙරම් රසවත් ද යන්න ප්‍රශ්ණකාරීය.

රාජකාරිය, දේවකාරිය ලෙස සැලකුවෙකු හට, තමන් සේවය කල කච්චේරිය පිළිබඳ ඉතිහාසය සෙවීමේ වගකීම බාර කෙරේ. එම ලිපිකරුවා ගේ මහත් උනන්දුවත්, සිංහල පමණක් උගත් දැනුමත්, ඔහුගේ කැපවීමත්, කොළඹ ලේඛනාගාරයේදී යම් ආකාරයෙන් අභියෝගයට ලක් වේ. සර්පයන් ගහන වූ කච්චේරී රෙකෝඩ් කාමරයේ, සමරකෝන් මුලින් විශ්වාසයෙන් යුතුව තම ගවේෂන කල මුත්, පසුව ඔහු එහි එන්නේ යම් තරමක පරාජිත හැඟුමකිනි. එම පරාජයේ සංකේතීය පෙන්වීමක් ද,  "සංස්කෘතික ලිපිකරු" ගේ අවසන් ඉරණම ? මෙහි සංස්කෘතික යන වදනින් එරික් යම් වදන් කෙළියක් කලේ ද යන්න සිතේ.

රැකියාවේ නියැළි කල, පුස්තකාලයාධිපති වරයෙකු ලෙස සේවය කල තිලකසිරිගේ රෝගය මතුවුන කාලයේ ලියැවුණු සටහන් අලලා ලියැවුන්නකි, "අවනඩුවක සටහන්". මෙකල තිලකසිරිගේ ප්‍රියතම කෘතිය වන්නේ පරණවිතාරනයන්ගේ The Greeks and The Mauryas. එම පොත ද එම සුවිශේෂි පුරාවිද්‍යාඥ්ඥයා අවසන් කල ලියූ මහත් ආන්දෝලනාත්මක කෘතියක් බව සැලයි. ලේඛකයා මෙම කෙටිකතව මගින්, ඉතිහාසය සරල ලෙස අර්ථදැක්වෙන අයුරු පෙන්වන්නේ තිලකසිරි නම් මානසික ආබාධයකින් පෙළුනු පුද්ගලයකු ආභාෂයෙනි. ඔහු ව රෝහලෙන් රැගෙන යාමට එන්නේ ද, ඔහු ට යම් වටිනාකමක් මේ අවදියේ දි දෙන්නේ ද, අමුතු පිරිසක් බව පවසමින්, අප කතුවරයා තිලකසිරි තුලින් අන් කෙනෙකුන් පෙන්වනවා සෙයකි. කෙටිකතාවක් ලෙස කතා රසයට වඩා, යම් සැඟවුණු අර්ථයක් මතුකරලීමේ අරමුණින් ලියැවුන්නක් ලෙස සිතිය හැක.

තම වැඩිමහල් සොයුරියගේ තරමක් සාම්ප්‍රදායික මනාලයා අභිමුව, වඩා නිදහස්, හැඟීම් වලට මුල් තැනක් දෙන පෙමක් ගැන බාල සොයුරිය විශ්වාස කරන්නීය. එහෙත් තම  සිහිනය බාල එකක් බව ඇයට් පසක් වන්නේ, තමන් ම වියදම් කරන සාදයක දී තම පෙම්වතා ඇගෙබ් අයුතු ප්‍රයෝජනයක් ගන්න සැරසෙද්දී ය. ("දෙවෙනි සාදය")

අනිලා වඩාත් නූතන තරුණියකි. මට අනිලාගේ චරිතය කියවන් යද්දි, මතකයට ආවේ නිම්නාව ය. ඇය, තමන් ගත් තීරණය ගැන පසු නොතැවෙන්නීය - ඇගේ එක් තීරණයක් හේතුවෙන් තමන් හා තම පෙම්වතා ලත් සතුට මතක් කරලීමෙන් සතුටු විය හැකි ඇය, ඒ හේතුවෙන් ම එම පෙම්වතා ගැන බලාපොරොත්තු තබාගැනීමට සැරසෙන්නියක් නොවේ. එලෙස ම තම විවාහක මිතුරියන් ඇය ගැන සිතා සිටින අයුරු බිඳීමට හදිසි නොවන්නී, තමනට වඩාත් උචිත තත්ත්වය පිළිබඳ අවබෝධයක් ඇත්තියකි. ("සුදු කඩදාසි පරවියන්")

මෙහි එන බිලියඩ් බෝලය නම් වූ කෙටි කතාව ඉතා සාර්ථක වුව ද,  ගණදෙවි දෙන්නේ නුවණ ආදි නිර්මාණ යම් තරමකින් දිශානති වෙනස් කරලමින් ද අරමුණකින් තොරව මෙන්, ගලා යාමේ ගතියක් කියවන්නියට දැනේ. ඊට අමතරව සුදු කඩදාසි පරවියන්, සංස්කෘතික ලිපිකරු, මැනිලා බාප්පා, පසුම්බිය, ආදි කෙටිකතා ද රස වින්දෙමි. එහෙත්, සමහර නිර්මාණ ඔහුගේ මීට පෙර ප්‍රකාශ වූ කෙටි කතා තුන ( වඩදිය-1990, මල් නති උයන -1992, ලංකා ගමන - 2001), හා සසඳද්දි, කෙටිකතා වල යම් දිශානති වෙනස් කරමින් ඇදී යන ආරක් පෙන්නුම් කරයි. එය කතුවරයා සිතා මතා කරන්නක් විය යුතුය - එහෙත්, ඉන් කියවන්නිය ලබන රසාස්වාදය ට බාධාවක් වන්නේ ද යැයි සිතේ. එය පාඨකයින් ලෙස අපේ සිමාසහිත බවක් වන්නට ඉඩ ඇති බවද පිළිගන්නට සිදු වේ. එම දිශානති ඔස්සේ ගොස් කෙටිකතාව අවසන් වන ආකාරය විශ්වාසනීය යැයි නොසිතෙන අවස්ථා  ඇත. "අවනඩුවක සටහන්" කෙටිකතවේ පරිදි,  කතාන්දරයකට සීමා නොවී, වෙනත් චරිතයක් ගැන කියවීමක් කතුවරයා ගේ අභිලාෂය  වන්නට පුළුවන. එරික් ගේ කෙටිකතා වල ශෛලියන් ගැඹුරින් අධ්‍යයනය කරලීම ඇවැසි බවකි, මෙවන් අවස්ථා වලදි අපට හැඟෙන්නේ. දැනට අපට කිව හැක්කේ, සාමාන්‍ය, සීමිත කියවීම් පරාසයක් ඇති පාඨකයකු ලෙස මෙය පෙර කී කෙටිකතා සංග්‍රහයන් තුන තරම් රස නොවිඳි බවකි.

ශ්‍රේණිය: ***1/2

ශානරය: කෙටිකතා
ප්‍රකාශක: ගොඩගේ (2003)