Sunday 22 October 2023

පස් ලෝ - ප්‍රභාත් ජයසිංහ

 පස් ලෝ වන තෙක්, දේව කන්‍යා හැර, ලේඛකයාගේ සියළු කෙටිකතා සංග්‍රහයන් කියවා ඇත්තෙමි. එම කෙටි කතා සංග්‍රහයන් වසර දහතුනක කාලයක් පුරාවට කියවා ඇති සෙයින් මා මේ කියන්නට යන දේ හි, මගේ ම අමතකවීම් ආදිය නිසා සහ, මම ද පොත් කියවන්නෙක් ලෙස  යම් වෙනස්වීම් වලට ( වර්ධනීය අංශයට යැයි බලාපොරොත්තු වෙමි - එහෙත් වගකීම් හමුවේ, කවුද දන්නේ ? ) ලක් වී ඇති හෙයින්, නිරවද්‍යතාවය ගැන ඉඳුරා කිව නොහැක. එහෙත් මට හැඟී ඇත්තේ ඔහුගේ ලේඛන ශෛලියේම යම් වර්ධනයක් මෙම වසර දහතුන තුල දී සිදු වී ඇති බවකි. මීට මාස කිහිපයකට පෙර කියවූ "රස පොළොව" ඇත්තෙන්ම මා කියවා ඇති ඉතා ම සාර්ථකම කෙටිකතා සංග්‍රහයකි - මෙතෙක් කතුවරයාගේ මා කියවූ රසවත් ම කෙටිකතා පොතයි. පස් ලෝ පළමු කෙටිකතා තුන කියවාගෙන යාමේදී, ඔහු රස පොළොව වාගේම රස ගුලාවක් පළ කර ඇතැයි සිතිනි. එහෙත් ඉන් අනතුරුව යම් පසුබෑමක් දුටුවේ සුළඹ මාතෘකා, සුළඹ උපක්‍රම (cliches)  කිහිපයක් හමු වූ හෙයිනි. පොත කියව අවසන මට කිව හැක්කේ මෙම සංග්‍රහයේ, කතුවරයා ගේ මා කිය වූ සාර්ථකම කෙටිකතා හතරක් සහ, සාමාන්‍ය මට්ටමේ සිට 'හොඳ' යැයි ගිණිය හැකි කෙටිකතා හතරකින් සපිරි බවකි.


ඒ සාර්ථක කෙටිකතා හතර වෙත යොමුවෙමි;

තාත්තා ඇවිත් ගියාට පස්සේ - මට මගේ තාත්තා අහිමි වෙද්දී අවුරුදු 26කි. මිය යන විට ඔහු අසලින් හිටියත්, ඔහුට කීමට ඇවැසී දේ කීමට තරම් මුහුකුරාගිය බවක් හෝ,  මමංකාරය තුනී වෙන්න පටන් ගන්න හෝ, තිබුනේ නැත. එම නිසා මට මෙම කෙටිකතාව තදින් ම "වැදිනි". එහෙත් මෙම කෙටිකතාවේ කී පරිදි, තාත්තෙක් හා පුතෙක් අතර දෙදෙනාටම කිය යුතු සියල්ල, පියා වයස්ගත වන තුරුම ජීවත් වුවත්, පුතා මුහුකුරා යන තුරු ජිවත් වුවත් කියන්නේ ද යන්න ද සැක සහිතය.

ස්ටොක්හෝම් - අපහසුවෙන් යම් සාර්ථකතවයකට පැමිණි පසුව, තම දරුවා ට තමන් විඳි අපහසුතා මගහැරවීම, පියෙකු හා මවකගේ ප්‍රධානතම අභිප්‍රායයන් වීම ස්වභාවිකය. එසේ එම අපහසුතා පගහැරවීමට ගන්නා උපක්‍රම, එම දෙපාපිය යුගල ගේ දැනුමේ, ආර්ථික පසුබිමේ, සමාජ පසුබිමේ පුළුල් බව අනුව තීරණය වේ. එසේ වැඩෙන දරුවා වැඩිහිටියෙකු වෙද්දී, දෙමාපියන්ගේ සිහින ඒ ලෙසින් ම යථාර්තයක් කරගනු යැයි සිතිය නොහැක. ඇත්තෙන්ම එම දරුවා, දෙමාපිය ප්‍රයත්නයන්ගේ සහ ඔහුගේ ම පෞරෂයේ එකතුවකි - මෙහි දෙවෙනි පාර්ශවයේ බලය වැඩි වත්ම දරුවා වඩාත් සාර්ථක වනු ඇතැයි සිතිය හැක. අපට මෙහි හමුවන ස්ටොක්හෝම් එවැන්නෙකි.  ඊට අමතරව, හතු ලෙස පිපී ඇති ජාත්‍යන්තර යැයි කියන පාසැල් වල සැබෑ තත්වය, ඉංග්‍ර්සීයෙන් දෙඩුවාට කියවීම සහ ලිවීමේ දකින්නට ලැබෙන සුලභ දුර්වලතා ආදිය මතුකෙරෙන සාර්ථක නිර්මාණයකි, මෙම කෙටිකතාව.

පෙරයම, මැදියම සහ පැසිම්යම - මෙම කෙටිකකතාවේ කාන්ති යන ස්ත්‍රිය හමුවේ කතාකරු භාවිත කරන "චැනල් දෙකක් අතරමැද අතරමං වෙච්චි රේඩියෝ හඬ", යන උපමාව ඉතා අගනේය. ආසයි-බයයි, අයියා කෙනෙක් වගේ-මල්ලි කෙනෙක් වගේ, ආදි වචන සංස්කෘතියක බර වෙචින් තමන් රැවටීමටත්, යම් දෙයක් උනොත් අනෙකා පිට පැටවීමේ අවකාශත් හදා ගන්නා ආස්ථානයකි. මෙතරම් හොඳින් මෙම තත්ත්වය විදහා දැක්වුනු අවස්ථාවක් මට මතකයට නොනැඟේ. කාන්ති අක්කාගේ චරිතය, ඇය තම දිවියේ තමනට අහිමි තිබූ යම් විඳීම්, පසන් තම දිවියේ එක් එක් අංශ විවර කරගැනීමට යත්න දරණ තවත් තරුණයෙකු වීම් ආදිය කතුවරයා ඉතා සර්ථකව මෙම නිර්මාණයට නතු කරගෙන ඇත.

දඹ රන් සහ පස් ලෝ - මෙහි එන ධම්මකිත්ති හාමුදුරුවන් තමනට දායක පිරිස මගින් පැටවූ ශික්ෂාකාමීත්වය රැකීමට උත්සාහ කලද, කපටියෙකු ගැටයකට හසුවූ බව දැනගනිද්දී ද උන් වහන්සේ වරදකරුවෙකු වීය. ධම්මදින්න හාමුදුරුවන් අවස්ථාව ඇති තැන පෘතග්ජන හැඟීම් සන්තෘප්ත කරගන්නා සේය. මෙම කෙටිකතාවේ සාර්ථකත්වය, ධම්මකිත්ති හාමුදුරුවන් අනුන් සැදූ හිරගෙදරකින් මිදීමේ උවමනාව තිබුනද, ඉන් මිදීමේ ශ්‍රද්ධාවේ පීඩනය ක්‍රියා කිරීමයි. පිටතින් දඹ රන් යැයි විශ්වාස කලද, බොහෝ විට අභ්‍යන්තරයේ පස් ලෝ වීමට ඇති අවකාශය ස්වභාවික තත්තවයකි.

ඒ මෙහි එන අතිසාර්ථක කෙටිකතා හතර මා දුටු අයුරුය. එම කෙටිකතා හතර නිසාම, සිංහල කෙටිකතා රසිකයා මෙම සංග්‍රහය හෝ, අවම වශයෙන් එම කෙටිකතා හතර කියවිය යුතුම යැයි මම විශ්වාස කරමි. එනමුදු අනෙක් කෙටිකතා හතර අතර ද රසවත් කෙටිකතා ඇත. ඉන් මුල් වන්නේ ඉරපු ඩෙනිමක් සහ අහිංසක නැවියෙක් ය. මෙහි එන යුවතිය, සහ ඈ ට හමුවන නාවික සැමියා ජීවිතය විඳීම යන තැන දී ඇත්තේ අන්ත දෙකකය. යුවතිය ට  අවබෝධයක් නැති වෙද්දී, නැවියා අහිංසක වන්නේ දීර්ඝ කාලින පීඩිත ජීවිතයකින් පසුව, ඔහු තමන්ගේ ම කාන්තාවකට ලං වෙන්න උත්සාහ දරද්දි, ඔහුට අදහා ගත නොහැකි තත්වයක් හමුවීමය. එහෙත් ඔහු හුරුපුරුදු වී ඇති අයුරු, සාම්ප්‍රදායික යෞවනියකට විකෘතියක් ලෙස දැනිමට පුලුවන. 

නාඳුනන තුවක්කුකරු යම් සාර්ථකත්වයක් පෙන්වන්නේ, එම කෙටිකතාව ගොඩනගා ඇති අයුරුත්, කුමන දැඩි සිත් ඇත්තෙකුට වුව, කුමන වෘත්තියේ දක්ෂයෙකුට වුව ඔහුගේ හෝ ඇගේ හෝ, සරිලන, සහ පරදින තරඟකරු හමුවිය හැකි බැව් ඒත්තු ගන්වීම තුලය. අයෙකුට ඕනෑ නම් මෙහි එන නාඳුනන තුවක්කුකරුවන් දෙදෙනාගේම ජීවිත ගැන සිතමින් ම අතරමං විය හැක.

දාම රසවත් වන්නේ එහි ඇති ගුප්තබාවය තුලය. එක්තරා අයුරකින්, මෙය කතුවරයාගේ ප්‍රසිද්ධ "වයඹ දිග වැසියන්" සහ ඔවුන්ගේ "සතුරන්", අන් රටක පලා ගොස් විප්‍රවාසි ජීවිත ගෙවනාකාරයක් යන පදනමේ සිට සිතිය හැක.

මට මෙහි එන "කුමාරොදය" නීරසම සහ, පෙර කීවාක් මෙන් (cliche) සුළභ උපක්‍රමයකින්, සුළභ කතාවක් මවනා අවස්ථාවකි. අප රටේ දේහ්සපාලනයත්, ඡන්දදායක හැසිරීමත්, කුඩාවෙකුට තේරුම ගත නොහැකි බව පැහැදිලි අත්‍ර එම සුලභ මැය මට වින්දයක් ගෙනාවේ නැත.

ඉතින් මට සමස්ත ලෙස කිව හැක්කේ මුලින් කී ඉතා රසවත් කෙටිකතා හතරත්, තම රසාඥ්ඥතාව මත අනෙක් කෙටිකතා හතරෙනුත් එකක් හෝ කිපයක් හෝ විඳිය හැකි කෙටිකතා සංග්‍රහයක් බවයි.

ශ්‍රේණිය: ***1/2
2021 ප්‍රකාශිත කෙටිකතා කියවීම -5
ප්‍රකාශනය - සරසවි, 2021


No comments:

Post a Comment