Delhi - Kushwant Singh

Sometime last year, I bought a kindle edition of a book called "Collected Novels" by Kushwant Singh. My main reason for this purchase was to read "Train to Pakistan"; yet it came bundled with two more books - "I shall not hear the Nightingale" ( which I read last year, soon after Train to Pakistan ) and "Delhi". Delhi was the book which got left behind, and I've read this on and off throughout the year I think. The delay was mostly my own fault, for the book is a fictional re-write, of  possibly true historical accounts, over a period of 700 years - 1265 to1985, given the Kushwant Singh flavour. I am sure for someone who knows Indian history this book will be an absolute treat. I too read Indian history extensively, but  about nine years back ( for an academic purpose ) , and without a revised course, I couldn't recall most of the characters. Why do you think it warrants such accolades if I don't remember the little Indian history I read ? Because the twentieth century  era, with special emphasis on Mahatma Gandhi and Indira Gandhi, is so captivating in the narration, that I can judge how interesting a book it would be for the reader who is knowledgeable about the history of Delhi.  Think about it this way ? Presume we have ten separate narrations, made by Kings, Invaders, poets, Dealers, Soldiers etc. about various stages of our history - say, from the latter stages of Anuradhapura to say, the assassination of President Premadasa.  Think of it being spiced up by the wit of someone like Kushwant Singh. It starts around the time of the building of Mughal Delhi to its consolidation, and how it went over to the Maraths, the Jats, the Sikhs etc.,  up until the British lays hands on it, to Independent India. It will lead to a terrific read - don't forget that we have a master in the craft of wit. For example this is what he has to say about Gandhi;

"Gandhi asks the Muslims to forgive the Hindus and Sikhs for breaking the marble screen. He tells them he has heard some very good news. One-hundred-and-thirty Hindus and Sikhs have been massacred by Mussalmans in Parachinar near Peshawar in Pakistan. He says it is good news because the Hindus and Sikhs showed 'non-violent courage'. I say shabash! Do you need any more evidence of Gandhi being our greatest enemy"

Who is the narrator, you will then ask for this episode? It is a youth member of the RSS! Yet, we cannot discard this allegation against  Gandhi, for opinion about Gandhi is divided in India.

Then we have similar narrations, in the time of Indira ( however I felt the author has held back his punches with regard to Indira Gandhi. If you want to hear the worst of Indira Gandhi, look no further than Salman Rushdie, and Midnight's Children! );

"The next morning there is silence. Papers carry triumphant headlines: 'Tanks of the Indian army blast Bhindranwale's stronghold.' The BBC says well over a thousand including Bhindranwale have been killed. The bullet-ridden corpses women and infants-in-arms float in the sacred pool. What made Indira Gandhi so such a stupid thing?" 

Besides the Historical narration, in this work of fiction, we have "signatures" of Kushwant Singh interspersed - his escapades with English women, his sex-exploits with a hermaphrodite (hijda) prostitute. And the fun is not restricted to sex. Read this, and find out for yourself about the third joy of his life, detailed over no less than two pages:

"The fifth is the noiseless stink bomb, the Pushkin. Since it is unspoken it is best-suited to be planted on a neighbour as a secret gift-gupta daan. The Donor can assume a 'not-I' look on his face or hold his nostrils and turn towards someone else with an accusing look."

Fun and jest aside, this is an enjoyable read, albeit a lengthy one and a demanding one. At another time, I would've read this in parallel referring an Indian history book ( I have quite a few too- yet, the times didn't  offer that luxury; nor am I helping matters with my gluttony of starting far too many books ). All in all its a book to enjoyed and re-read. I know I didn't glean all I could with this first read. Some books make your

retirement twenty years away, something to look forward to.

All the Light We Cannot See - Anthoney Doerr

"Oh she knows
She takes his hand
And prays the child will understand
At the door they watch the men go by
In the clothes that daddy wore
Mothers pride
Baby boy
His father's eyes
He's a soldier waiting for war
Time will come
He'll hold a gun
His father's son"

      (mother's pride - George Michael, from "listen without prejudice - vol 1" )

       In my mind, while  trying to accept the injustice that Frederick had to endure, and pay a very high price for, the haunting melody of this song started playing repeatedly deeply inside of me. For, to me, Frederick was possibly the strongest, the most mature character in this wonderful novel. For his age, he knew himself well, he knew the terms of the times that he lived in ( quote "Your problem, Werner is that you still believe that you own your life") and despite the fact that he had no one stick up for him - not his parents, not even Werner - he lived life on his own terms, albeit at a very expensive price. Yet am forced to move away from  this rich composed character, for he is, but a secondary character, in this narration which revolves around Marie-Laure LeBlanc who survives the times, and ends up an expert of her own chosen pet field, and Werner Pfennig, the child genius for whom, his belief in his dreams becomes a big let down. While the narration centers around these two main characters, all the secondary characters add so much depth to our understanding of the times, that in hindsight, the tale of Marie-Laure and Werner Pfennig almost has discounted importance. Thus to me, it is the contribution from the secondary characters that nurtured  these two - Daniel, who in the only way he knows paved the path for Marie-Laure to become what she is, despite her condition;  Etienne, who once he overcame his own demons, gave the environment that Marie-Laure so needed; how the rock solid gentle giant Volkheimer,  proved a friend in his own  silent, strange way ( when reading about the traits of Volkheimer, one cannot but be convinced that he just have to be a real life character ), Jutta, who had added that sense of scepticism to Werner, otherwise so blinded with  ambition - that made this book closer to a classic.

The landscape of Paris, Saint Malo and Zollverein described in just sufficient detail to make the reader be part of it - yet not be bogged by too much detail, the breathtakingly beautiful "illustration", which makes us comprehend how a visually impaired person, come to terms with her life, and lives it fully, and the cruelty of war ( this I have not emphasized much ,since this is not the first well written account of war, and nor will it be the last ), all combine to make this a great rewarding reading experience. 

The most recent Booker and Pulitzer award winners that I read were The Golden Finch, The Luminaries, The Narrow Road to the Deep North and A Brief History of Seven Killings. Of these, I'd be challenged, if I am to select the  best among these, and I will select The Narrow Road to the Deep North, A Brief History of Seven Killings and  this book by Anthoney Doerr, and  call it a tie. However among these three, this would be the most readable - wait, possibly this is the most readable among the five books mentioned ( which is not to say that it is THE best), by some length.

Luka and the Fire of Life - Salman Rushdie

 

      I bought this to read with my elder two children, for I thought if Rushdie could make reading his books such a pleasure for an adult, its got to work for the kids, big time. And I also knew that my elder kids, aged 12 and 10 would not be able to read it by themselves - hey, after all it is Rushdie. Reading Rushdie is a challenge, despite all the magic -  But here, the magic doesn't quite work out. The video game setting inside the magical world, the plethora of  Gods, the word play and tons of imagination, contribute little to shed away the feeling of a  laboured effort,  that this book is weighted down with. The background to this novel is that Rashid, Luka's father, the Shah of Blah, falls into a life threatening sleep and Luka must step into a magical world in a setting similar to that of video games, and bring back some of the fire of life, to save his dying father. When I summarise the book thus, in a sentence, the reader would probably look forward to reading Luka's adventures. But let me warn you - the book just doesn't work. This was my fourth magical ride with Rushdie ( The Moor's last sigh, The Satanic Verses and Midnight's Children, were all fabulous ), but there were times I actually felt bored with this book.
As such the book ends up being a trifle too heavy for kids, and less rewarding a read for adults. A case of the book falling between two stools.

The plethora of Gods, who make their appearance towards the latter quarter of the book, reminds one of Neil Gaimon's hugely successful 'American Gods'. But Gaimon makes all characters alive and makes his book a thoroughly enjoyable read (Gaimon says of this book, "A beautiful book...It's like a bridge, built between generations, fabulous and strange and from the heart " - I don't quite agree ), and hence the similarity ends there.

I feel that this book has a private undertone to its narration, from Luka's left-handedness to his interest in video games. Somewhere I read that this was targeted for a son of his. It would've probably worked quite well as a personal narration of magic from that father to his son, with all its nuances, that the two of them share. But for this father it didn't quite work; and unfortunately not for my sons either.

The Idiot - Fyodor Dostoevsky

After "The Brothers Karamazov", "Crime and Punishment" and "The Demons", "The Idiot" is the fourth book that I read by that amazing author, Fyodor Dostoevsky. Of his major work, only "Tales from the Underground" remains unread, along with his main short story collection, "The Eternal Husband and other stories." While reading a Dostoevsky work is some what challenging, at the end of each novel, I have been inspired to read his other works. It is only with a handful authors that I attempt to read comprehensively, by selecting most of his or her work - Albert Camus, Chinua Achebe, Gunadasa Amarasekara, Simon Nawagattegama comes into mind along with Dostoevsky, with probably Alice Munro, in the coming years. When I first started reading Dostoevsky, I didn't really worry about which translation I was reading - but Constance Garnett translations were the most common. But of late, I have been so much taken up with his work, that I have made it a point to read what is now considered his best translations ( i.e. the Pevear and Volokhonsky translations ), and have made it a point to purchase Vintage editions of these translations - even of those work that I have already read ( so that I may re-read them on a more leisured pace, if such  a day of luxury becomes available ).

      The novel centers around the character of Prince Lev Nikolayevich Myshkin who arrives in St. Petersberg,  from Switzerland where he had been recuperating, seeking his only known relation, distant, in  Madame Epanchin, wife of General Epanchin.  He makes quite an impression among the the Epanchin family, the three daughters and the other local crowd. But he cannot help falling for Nastasya, an educated girl, but one who has been "a kept woman" as her benefactor  turned seducer seeks a way out of freeing himself form her. Rogozhin, who competes with the Prince to win her, Agalya, the youngest daughter of the Epanchins, with whom the Prince has a close relationship, the vainglorious Ganya who is also in love with Agalya, the consumptive Ippolit who resents the healthy society around him and is wont to denounce even those who are willing to help him, make up some of the more interesting characters of this grand novel.

   While the novel takes a somewhat long wounded journey through its narration, as is Dostoevsky's trade mark, it is rich with insights on the human mind, their behaviour, and philosophy, which makes reading Dostoevsky so much rewarding. I copy below a few such quotes that made an impression on me.

- "Inventors and geniuses, at the beginning of their careers (and very often at the end as well ), have almost always been regarded in society as no more than fools.... if decorous timidity and a decent lack of originality have constituted among us up to now, according to a generally accepted conviction, the inalienable quality of the sensible and respectable man, it would be all too unrespectable and even indecent to change quite so suddenly. What mother, for instance, tenderly loving her child, would not become frightened and sick with fear if her son or daughter went slightly off the rails:' No, better let him be happy and live in prosperity without originality,' every mother thinks..."

- "Russian liberalism is not an attack on the existing order of things, but is an attack on the very essence of our things, on the things themselves and not merely on their order, not on Russian order, but on Russia itself.... Some of our liberals, still not long ago, took this hatred of Russia for all but a genuine love of the fatherland and boasted of seeing better than others what it should consist of; but by now they've become more candid, and have begun to be ashamed of the words 'love of the fatherland'."

 - "Indeed there is nothing more vexing, for instance, than to be rich, of respectable family, of decent appearance, of rather good education, not stupid, even kind, and at the same time to have no talent, no particularity, no oddity even, not a single idea of one's own, to be decidedly 'like everyone else.'... a proper education, but without knowing what to apply it to; there is intelligence, but with no ideas of one's own; there is a heart, but with no magnanimity, etc... There are a great many people in the world and even far more than it seems; they are divided, as all people are, into two main categories: one limited, the other " much cleverer." The first appear happier. For the limited 'usual' man, for instance there is nothing easier than to imagine himself a unusual and original man and to revel in it without any hesitation. As soon as a man feels in his heart just a drop of some sort of generally human and kindly feeling for something or other, he immediately becomes convinced that no one else feels as he does, that he is in the forefront of general development. As soon as a man takes some thought or other at its words or reads a little page of something without beginning or end, he believes at once that these are 'his own thoughts' and were conceived in his own brain. The impudence of naivety."

- "For socialism is also a product of Catholicism and the Catholic essence. It too, like its brother atheism, came from despair, opposing Catholicism in a moral sense, in order to replace the lost moral force of religion with itself, it order to quench the spiritual thirst of thirsting mankind and save it not through Christ, but also through violence!"

  The Prince here, a epileptic, who at an earlier stage has been of a simple minded nature due to more reasons than his medical condition,wins over the hearts and minds of the society that he associates with. Agalya, who falls in love with the Prince simply based on how he conducts himself,  says this to him before they express their love for each other.

"No one here is worth your little finger, or your intelligence, or your heart! You're more honest than all of them, nobler than all of them, better than all of them, kinder than all of them, more intelligent than all of them! There are people here who aren't worthy of bending down to pick up the handkerchief you've just dropped.."

Each of the characters here are worth pondering over. Rogozhin, who will go to any extreme to have what he wants, even if it means that he wouldn't be able to safeguard it, is the Prince's main antagonist;  Lebedev, a liar and a hypocrite, to whom gossip of his society is essential for his sustenance is presented in such a manner that the layers of the man is revealed at various stages of the narration; Ganya, the handsome mediocre young man, who is overcome with so much ambition that he is willing to rid himself of each ounce of his dignity, for materialistic gains; Natasya, to whom cruel fate has dealt a severe blow whist still a child, who shows instability, and hence is unable to take control of her life, irrespective of the suitors fighting for her; Agalya, the prettiest of the Epanchin girls but idealistic and haughty, leaving her suitors speechless many a time with her ways; all these characters make up a background in 19th century St. Petersberg, in a narration which questions the ideals of the time, passions which cannot be overcome and often results in an unfortunate end. Then the important question as to  who or what makes a person an idiot. Prince Lev, the protagonist in this novel, is startlingly honest. At times his courage is stupendous, and the mere suggestion that he was simple minded at an earlier stage of his life is almost unbelievable. For a reader, the stark, almost childish honesty that is obvious in him makes one attached to this character. Yet, he is a man who errs and has defilements which in turn lead to certain actions.  Not withstanding a few defilements his righteousness wins the reader over, and leaves him sad when he falls.  The character is presented in such depth, that the reader is left a troubling feeling that labeling him as "an idiot", is an injustice and is unwarranted.   Yet the strife of the time, doesn't leave him a chance to mature to his full promise as he comes to an unfortunate end.

This has been a book that I have been looking forward to read, especially due to the reference to it in a previous Pulitzer winner ( Tartt's The Golden Finch ), a couple of years back. With some luck I may be able to finish the aforementioned works by Dostoyevsky.  If I live to do it, a second reading of Dostoevsky's work is due at some stage.

විල් තෙර මරණය - ගුණදාස අමරසේකර

2007 වසරේ දී මුලින් ම ප්‍රකාශ වූ, වියත් ලේඛක ගුණදාස අමරසේකරයන්ගේ "විල් තෙර මරණය" කෙටි කතා සංග්‍රහය කියවූවෙමි. සංග්‍රහයේ නම රැගත් කෙටි කතාව මුඛ්‍ය කෙටි කතාව ලෙසින් පිටු හැත්තෑ නවයක් පුරා දිවෙනතර, ඊට අමතරව සාපේක්ෂ වශයෙන් කෙටි,  තවත්  කතා සතරකින් ද සපිරි ය.

මෑත යුගයේ අප රට විසූ එකම රාජ්‍යතාන්ත්‍රිකයා යැයි සිතිය හැකි, රටක් වටිනා මිනිසෙකු කොටි ත්‍රස්තවාදීන් අතින් ඝාතනය කෙටිකතාවට මූලික පදනම දමන මුත්, ලේඛකයා එම පුද්ගලයාගේ පසුබිම සැලකිය යුතු මට්ටමින් වෙනස් කොට ඇත. සැබෑ රාජ්‍ය තන්ත්‍රවාදියෙකුට, මේ දේශපාලන ක්‍රමය තුලින් කලකිරීම කෙතෙරම් යුක්ති සහගත ද යන්න පසක් කිරීමත්, මේ කලකිරීම තමන්ගේ ආරාක්ෂාව ට අඩු තක්සේරුවක් ලබාදෙනයුරුත් කතුවරයා ගෙනහැර දක්වයි. දේශාපාලනය මුල් කොට ගත් කෙටි කතාවක් ලෙස, මට නම් මෙය ඉතා ඉහළ තලයේ නිර්මාණයක් ලෙස සිතුණි. ඒ සුවිශේෂි පුද්ගලයාගේ පවුල්, ආර්ථික, ආධ්‍යාපනයීක, සමාජ පසුබිමට සාධාරණයක් ඉටු කල අමරසේකරුන්, ඔහුගේ ජනවාර්ගික පසුබිමත් ඊට ඇතුලත් කලා නම් මා පෞද්ගලිකව කැමතිය.

අනෙක් කෙටි කතා ගැන අවධානය යොමු කරන්නේ නම්, "විශ්‍රාමිකයකු ගේ ජීවිතය" මා සිත් ගත් කෙටි කතාවකි. එහි එන දෙබස්, කාලීන බව කිහිප විටක් ම සිතුණු බැවිනි.

"මේ රටේ තියෙන අනාගතේ මොකක් ද? දැන් මේ රටේ අපේ ය කියල සංස්කෘතියක් තියෙනව ද? හැදියාවක් තියෙනව ද? ... අපේ බාසාව වුණත් තව වැඩි දවසක් තියේ ය කියලා තමුසේ හිතනව ද? ...කාට ද ඕනෙ තමන් ගේ දරුවන්ට සිංහල බාසාව උගන්වන්න...? හැම එකාට ම ඕනෙ ඉංග්‍රීසි බාසාව බහ තෝරන දවසෙ ඉඳලා උගන්වන්න...." (96 පිටුව ). මේ කෙටි කතාව ලියැවී ඇත්තේ අප රට ත්‍රස්තවාදි යුද්ධය අහවර වීමට පෙර ය. ඒ වන විට, ඇත්තෙන්ම යුද්ධය දිනන්න පුළුවන් ද යන සැකය අප සිත තුල රජ වූ අතර, දෙමාපියන් දරුවන් ව විදේශ වලට යැව්වේ, මෙහි ඔවුනට අනාගතයක් නැති බව සිතමිනි. අවාසනාවක මහත නම්, යුද්ධය අහවර ව වසර හතක් යන තැන, අද තරම් රට ගැන බලාපොරොත්තු තබා ගත නොහැකි යුගයක් යුද්ධය තිබූ යුගයේ හෝ නොවීමය.  "අපි වගේ එක පයක් ගොඩ අනික් පය වළේ තියා ඉන්න පරපුරට විතර යි රට ජාතිය ගැන කැක්කුමක් ඇත්තේ. ඒකත් ප්‍රභාකරන්ට පින් සිද්ද වෙන්න. උගේ ත්‍රස්තවාදය නැත් නම් ඒකත් නැහැ" ( 92 පිටුව ) - ඉතින් අමරසේකර කිරි ගහට ම ඇණ ඇත!

මෙහි එන "සෙරෙප්පුව කටින් ඇල්ලීම" වූ කලි අප රට දරිද්‍රතා මට්ටමේ සිටිනා අයගේ අසරණ බව,  ඊට පිලියම් යෙදීමේ අපහසුතාව සහ ඇති හැකි අය සහ දරිද්‍රතා මට්ටමේ සිටින්නවුන්ගේ ඇති අයගේ අහස පොළවට වන් වෙනස, විෂය වන කෙටි කතාවකි. කුඩා දරුවකු තම දිවිය අවදානමට ලක් කරගනුයේ, තම දිවි සරි කරගැනීමට ය. ඒ නරඹන අයෙක්ගේ පුතාගේ දිවිය පිළිබඳ ඔහු බිය වන්නේ, කෙළි ලොල් සිය පුතු හෝටලයේ සුවපාසු පිහිනුම් තටාකයේ ගැට්ටේ හිස වදී හානි කර ගැනීම පිළිබඳවය.

 අප රට බොහෝ තරුණ තරුණියන් ට වයස 18-19 වන විට තම මුළු අනාගතය ම තීරණය කෙරෙන සන්ධිස්ථානයකට පැමිණෙන්නෝය.   ඒ උසස් පෙළ සමත්ව රජයේ විශ්ව විද්‍යාල පද්ධතිය ඔස්සේ ඉහළ ට ම නැග ගැනීමේ අවස්තාව තමන් සතු කර ගැනීම ය.  එසේ නැග ගත්තවුන් ගේ කොටසක් ,අන් අයට සලකන්නේ ඉතා අසාධාරණ විදිහට ය. පෞද්ගලික විශ්ව විද්‍යාල වල පැමිණීමත් සමඟ මේ තත්ත්වය තරමක් වෙනස් වෙමින් තිබුණ ද, අදට ද, වෙසෙසින් ගම්බද ව වෙසෙමින් සාමාන්‍ය පෙළින් ඔබ්බට උගෙනීමට නොහැකි වූ අය, දිවි ඇති තුරා ඒ පිළිබඳ ව පසුතැවීමට ඇති ඉඩකඩ බොහෝ ය. "ශල්‍යාගාරයේ වූ සිද්ධිය", මෙම සමාජ තත්ත්වය පිළිබිඹු කෙරෙන කතිකතාවකි. "තමුසෙ ගෙ යාළුවා ඩොක්ටර් අබේසිංහට වාසනාව තිබිලා තියෙනවා ඉණි මඟ දිගේ බොහොම ඉහළට යන්න. අපි ඔක්කොම කරන්නේ ඉණි මඟක් දිගේ ඉහළට යෑමක්... තමුසෙට බැරි වෙලා තියෙනවා ඉණි මඟට ගොන්නඟින්නවත්...ඒක තමයි තමුසෙල දෙන්න ගෙ දෛවයේ හැටි."(133 පිටුව )

"මහල්ලකු ගේ සිහින ලෝකය" කෙටිකතාව ද, අප රට එක්තරා පරම්පරාවක පසුතැවීම ඉතා හොඳින් ග්‍රහණය කරගෙන කෙටිකතාවට ගොණු කරගත් අවස්තාවකි. දෙමාපියන් තම දරුවන්ගෙන් බලාපොරොත්තු වන දේ, විශ්වවිද්‍යාල පද්ධතියට ඇතුලත් වූ පසු දරුවන් ද "හොඳම ගනුදෙනුවක්" වෙනුවෙන් තීන්දු තීරණ ගැනීම, හේතුවෙන් තම දිවියේ සාරවත් බව අහිමි කරගත් පරම්පරා කිහිපයක් ගැන අපූරු ගෙත්තමකි. "පසුගිය කාලය තුළ මා හමුවට ආ මේ වියේ පසු වන, මේ පසුබිමට අයත් වන රෝගීන් ගැන සලකා බලන විට මොහු බඳුන් වී ඇති මේ මානසික ව්‍යාධිය මේ රටේ එක්තරා සමාජ ස්තරකට, ඒ සමාජ ස්ත්‍රයට අයත් වන පරම්පරා දෙක්තුනකට පොදු වූ එකක් බව පෙනේ.... ගම්වලින් පැමිණ විශ්වවිද්‍යාලට ඇතුළු වී අනතුරු ව රජයේ උසස් රැකියාවල 'තෘප්තිමත් ව' වැජඹී ඉඳ දැන් විශ්‍රාම ගොස් ඇති මොවුන් කෙරෙන් මේ මානසික පීඩනය අඩු-වැඩි වශයෙන් මම දැක ඇත්තෙමි." (157 පිටුව )

   අමරසේකරගේ මෑතකාලීන කෙටිකතා අතිශයින් දේශපාලනිකය; අතිශයින් සමාජ විචාරාත්මකය ; එහෙත් එහි කලාත්මක බව ඇත්තේ ඔහු අප සතු ව ඇති ගැටළු,  අභියෝග තාත්විකවත්, තම දේශපාලන අරමුණු වලට සේවය කිරීම ට යොදා නොගැනීමත්  තුල ය. පිටස්තර ලෝකයේ ඔහුගේ දේශපාලනය ඉතා පැහැදිලිය ( ඊට එකඟ වීම - නොවීම අනෙකකි ). එහෙත් ඔහුගේ මෑත කාලීන කෙටිකතා වල වෙසෙසින් ඒ දේශාපාලන න්‍යාය පත්‍රවලට සේවය කිරීමට ඔහු තම නිර්මාණ යොදා නොගනී. (වෙසෙසින්,  මේ අවසන් පරිච්ඡේදය සංවාදයට විවෘතයි.)

සේරංගාව - සඳරුවන් ලොකුහේවා

    ආදි වාසීන් සහ නිල්ගල,බින්තැන්න, දිගාමඩුල්ල ආශ්‍රිත ජන ජීවිතය පිළිබඳ පරීක්ෂණ කෘති ගණණාවක් ලියා ඇති සඳරුවන් ලොකුහේවා, තම විෂයාශ්‍රිතව ම ලියා 2015 දී ප්‍රකාශ කල සේරංගාව නවකතාව කියවුවෙමි. එය කියවීමට හේතු වූයේ, සිංහල පොත් කියවන අයට ඇතුවත් බැරි- නැතුවත් බැරි රංජන අමරරත්නගේ විචාරයයි. මේ අවස්තාවේදි, එය බොහෝ මධ්‍යස්ථය.   සේරංගාව වූ කලි කුණාටුව ට උක්ත පෙදෙස් හි භාවිත වදනකි. මිනිස් සන්තානයේ කෙලෙස් බරැති බවත්, වරදෙහි ම බැඳීමේ නොනිත් ආශාවත් සන්සිඳුවා ගත නොහැකි බවත්, යන සදාකාලික සත්‍යයන්  පදනම් කොට ගෙන ලියැවුණු රසවත් නවකතාවකි. මෙහි එන සියල්ලෝ යම් සේ තම දිවි නිවැරදි මගට ගන්නට උතසාහ ගත්තේ නම්, එ වැරදි මග ගොස් අච්චු ලැබීමෙන් අනතුරුවය. කිහිපදෙනෙකු ම තම දිවියෙන් ම වන්දි ගෙවුවෝ ය. කාමාශාව, යමක් කමක් හරි හම්බ කර ගැනීමේ ආශාව ආදි ආශාවන් වෙනුවෙන් බොහෝ දේ කිරිමට නොපසුබටනා මේ කැළෑ ගම්මාන වල වෙසෙන ජනයා එහි අයුතු ප්‍රතිපළ විඳින්නෝය. සේරංගවක් ලෙස එම කෙලෙස් සුළියට ඔවුන් ලක් වන්නෝය. (මෙයින් කිසි ලෙසකින්, නාගරිකයින් මෙම කෙලෙස් වලින් මෑත්ව වසන බවක් නො ඇඟවේ. ඔවුහු වඩාත් සූක්ෂමව, සැලැසුම් සහගත වැ, විටෙක මහත්වරු-නෝනාවරු ස්වරූපයෙන් මෙම කෙලෙස් වල ම බැඳෙන්නෝය. )

නවකතාව කියවාගෙන ඉදිරියට යෑමේ දී පාඨකයාට අරුත් යන මුඛ්‍ය කාරණාව නම්, ප්‍රාදේශීය කැළෑ ගම්මාන සහ වැදි ජනයාගේ ජන වහරයි. සියළු දෙබස් මේ කැලෑ සහ වැදි වහරෙනි. නුමුත් මේ බස දෙබස් වලට සීමා නොවේ. ඒ ඒ පිටුව පහළින් අපැහැදිලි වදන් උදෙසා පහසුවක් වෙතත්, කෘතිය කියවාගෙන යාමේදී, යම් තරමකින් මේ භාෂාව සඳහා පාඨකයා හුරු වෙයි. පහළ නිදසුන සෑහේ:
"මො කොයි වෙලාවක හරි පොලෝසියේ එවුන් කොටුකේ ගෙන යනවා. උන් වන්ගියක් මා හොයාන ඇවිත් මා අල්ලා ගන්ට බැරුං ගියා. ඒ,. ත්,. මේ වංගියේ ඔයි තාසින්නා මෙලාටත්,. ආරච්චිලයට පැමිණිලි කේළා ඇති. නඟා වහංවෙලා එද්දින් කාසි ටිකයි, රන් රිදී බඩු ටිකයි ඇන්න ආව එකේ පළිය ඕකා ගන්නවාමයි." (180 පිටුව ).
මෙහි දෙබස් වල සමහර තැනෙක යෙදි ඇති ",." ලකුණු කෙරෙහි අවධානය යොමු කලෙමි. එතැන් හි ඇද ඒ ස්වර හඳ නැගුවොත් මේ දෙබස් වඩා රසවත් වනවා පමණක් නොව, මීට දශක තුනකට වැඩි කලෙක මා දෙමාපියන් සවන් දුන් මුවන් පැලැස්සේ ආරච්චිලා, කදිරා ආදීන්ගේ කතා ස්වරූපය මතක් කරවන සුළු ය.  

මෙහි ප්‍රාදේශීය අර්ථනැංවීම් ද තැනෙක දෙකක වෙයි. මේ එබන්දකි:
"ඩිංගාගේ එකී සුදු කුමී මහ වඳී කියන ගැරහිල්ලෙන් ගොඩ ගියාට, කෙහෙකන් වඳී කියන ගැරහිල්ලෙන් ගැලවීමට නම් තවත් දරු පැටියෙක් වදන්ට ඕනෑ ය. දෙවෙනි වාරෙට වැදුවත් ඒකිට දෑගල් වඳී කියන පටබැඳිනාමෙන් බේරෙන්ට බැරුවා ය. ඒකෙන් බේරෙන්ට ගොහුන් තුන්වෙනි දරුවාත් වදා ගත්තත් 'ලිග්ගල් වඳී' කියනවා ය. ඔන්න හතර වැනි එකා හරි ඒකි හරි  වදාපි නම් තමා ගමේ එකීලාගෙන් බේරුමක් ලැබෙන්නෙ" ( 28 පිටුව )

තව තැනෙක "කිරිමාපොළේ" යන්න අර්ත දැක්වෙන්නේ මෙසේ ය:
"කුළුදුලේ කොල්ලා එහෙ වෙද්දින්, දෙවෙමියා මහ එකාටත් වඩා මහත දෙහෙතට මෝරා හැදීගෙන එන්නේ ඌ කිරිමාපොළෙ එකා හින්දා ය. කුළුදුලේ එවුන් වැඩිමනත් සොබාවෙන් ම කේඩැරියන් ය, සෝමාරියන් ය. ඒ උන්ට හරිහමන් කිරි එරෙන් නැති හින්දා ය. ඊළඟ එකා වදන කොට අරෙයි, කෝඩු තන උක්කුං තනවිලා ය. ඇයි ඉතින් තන පුඩුව කටින් උරල උරලා ගාණට හැඩ ගැන්විලානේ. දෙවෙනි එකා බඩට එන කොට තන ගෙඩිය මඇහත්වෙලා පුඩුව සූප්පු කේන්ට.. කේන්ට.. හොඳ ගානට හැදී එනවා. වී බිස්සට වී පිරෙව්වා ම වගේ තන මල්ල පිරෙන්ට කිරි එරෙන හන්දා, කිරිමාපොළේ කියන්නේ කිරි මුකරපු කාලෙ කිරි බීපු හින්දාවට ය." (84 පිටුව )

මෙහි එන චරිතයන්ගෙ අවග තුග ද විවිධ ය, එලෙස ම කියවීම ට රුකුල් දෙයි. දඩයක්කාරයා ප්‍රධාන චරිතය යැයි පෙනේ. ඔහු ඔහුට ම ආවේණික ලෙස තම දිවිය සරි කර ගත්තේ වුව ද, ඔහු විශ්වාස කරනා සාධාරණත්ව මත පදනම් ව ය. තාසින් මුදලාලි, සියළු දෙනා රවටා තම මඩිය තර කරගන්නවා පමණක් නොව, කාමාෂාව ද සන්තෘප්ත කර ගන්නේ අන් අයට දුක් දෙමිණි. මෙහි එන වරදෙහි බැඳෙන බොහෝ ගැහැනුන් පසුතැවිල්ලෙන් නැවත යහමගට ඒමට යත්න දරන්නෝ ය. කතුවරයා නැවත නැවතත් මතු කරලන එක් කරුණක් නම්, වැදි කැකුළියන් කැකුලෙකු කැන්දන් ආ පසු, බොහෝ විට ඉන් එපිට පුරුෂ ආස්‍රයක් නොසොයන බවකි.

මෙයත්, අනුලා විජේරත්න මැණිකේ ලියූ "වැසී ගිය පෙත්මං"  කෘතියත් 2016 කිසිදු සම්මාන විනිශ්චයක දී අවසන් පූර්ව වටයකට හෝ ඒමට අසමත් වූ කෘතීන් ය. එහෙත් ඒ කෘතීන් දෙකම මා රස වින්දෙමි. සමහර විට සාහිත මණ්ඩල මගින් සොයනා නවකථාවක නැවුම් මාතෘකා ආදි වූ යම් යම් දේ මේ නවකතා වල නැතුවා විය හැකිය. හුදෙක් සාහිත්‍ය ශාස්ත්‍රීයත්වය ට ම නතු නොවී, කෘතිය කියවීමෙන් මා යම් රසයක් වින්දේ ය යන කරුණ මත පදනම් ව යමක් පවසන්නේ නම් මේ කෘතීන් දෙකම, පාඨකයන් සිත්ගන්නා සුළු නිර්මාණ බව කිව හැකිය. දුර්වලතාවක් ලෙස පවසන්නේ නම්, මෙහි සමාප්තය තරමක් ඉක්මනින් කර ඇතුවාක් මෙනි. 

ලොකුහේවා තුලින් පළපුරුදු නවකතාකරුවකුගේ සියුම්බව දැක ගත නොහැකි වීමට පුළුවන. එහෙත් කුතුහලය සහ කතා පුවතෙහි සිත්ගන්නා සුළු බව මගින් හෙතෙම පැසසිය යුතු තරමේ නිර්මාණයක් සිදු කොට ඇත. මේ කෘතියේ සරසවියේ පිටපත් ඇති තරම් විකිණීමට තිබේ. මිල දී නොගත්ත ද, පොත කියවීමේ අවස්ථාවක් ලදහොත්, මෙය නොකියවා නොහිටන ලෙස කියමි.