කිරි සුවඳැ'ති රාත්‍රිය - නන්දන වීරසිංහ

අප කවියන් අතර බෙහෙවින් සම්මානයට පාත්‍ර වූ, එනමුත් පාඨකයන් තුල එතරම් ප්‍රචලිත නොවන අයෙක් වෙත් නම්, ඒ නන්දන වීරසිංහ යැයි සිතමි. මා සතුව ඇති "කිරි සුවඳැ'ති රාත්‍රිය" කෘතියේ "කතෘගේ සෙසු නිමැවුම්" දෙස බලන කල පෙනී යන්නේ කවියා 1990 ( කිරි සුවඳැ'ති රාත්‍රිය ), 1994 ( සත්‍යකාම නම් වෙමි ) , 1998 ( ගිරග ) වසර වල රාජ්‍ය සාහිත්‍ය සම්මානයෙනුත්, 2001 විද්‍යෝදය සාහිත්‍ය සම්මානයෙනුත් ( මහත් සඳ පිනි බිඳෙක ) පිදුම් ලත් බවයි.   මීට අමතරව ඔහු "රැය කරා ගමන" කෘතියට රාජ්‍ය සාහිත්‍ය සම්මානයත්, විද්යෝදය සම්මානයත් දිනුවේ 2010 වසරේදී ය (මෙතරම් සම්මානයට පාත්‍ර වූ කවියෙකුගේ කවි ගැන අප එතරම් සංවේදි නොවීමට හේතුව කුමක්දැයි නොවැටහේ.)  මේ රචනාවේ අරමුණ කිරි සුවඳැ'ති රත්‍රිය මා කෙසේ රස වින්දේද යන්න පිළිබඳ  කියා පාන්නටය.

මේ කාව්‍ය සංග්‍රහයේ පොදු ලක්ෂණ කිහිපයක් ඇත. සාමාන්‍ය දෛනික භාෂා ව්‍යවහාරයෙන් ඉදිරියට ගිය වඩා සාහිත්‍යමය, මනරම් බසක් භාවිත වී තිබීම, සැලකිය යුතු කව් ගණණාවක් නිසදැස් ආරෙන් ලිවී තිබීම, ආකෘතිකම සුවිශේෂිතා කෙරෙහි එතරම් අවධානයක් යොමු කොට නොතැබීම, පුළුල් ලෙස මාතෘකා කිහිපයක් අතර දෝළනය වෙන පදවැල් වලින් ගහණ වීම හේතු කොට පාඨක සිතේ සමස්ත කෘතිය කෙරෙහි යම්  මනෝ-චිත්‍රයක සේයාවක් නිතැතින් හට ගැනීම ආදි වශයෙන් සැලකිය හැකිය.

මීට පෙර මා කියවා ඇත්තේ කවියාගේ "රැය කරා ගමන" කාව්‍ය සංග්‍රහය පමණි. එහි ද යම් ලෙසකින් මා අත්දුටු,  චිත්‍රණයට සමත් පදවැල්, පාඨක සිත විසින් වෙළා ගන්න සෙයකි දැනෙනුයේ. "කඩුපත් බඳු අත්", හේන් ගොවියාගේ දියවී ගිය මුත්, එහි බාහිරින් නොපෙනෙන ඒ ශක්තිමත් බාහු අප මනස තුල මවයි.
"කපා පෙරළා සරු කරන
පොළෝ පස් මත පඳුරු ලා වැඩි
ඕජස් උරා බොන පිළිල
උදුර උදුරා ගිනිලන්ට
ඔප වැටුණු හිත්වලින්
යුගත් කඩු පත්වලට පණ පෙවෙන"
යුගත් නම් කඩු වලට පණ පොවන්නේ ඔප වැටුණු හිතිනි. කවියා, හේන් ගොවියන් තම බිම සකස් කිරීම සසදන්නේ සංග්‍රාමයකට ය.හේන් ගොවියා තම උරුමය (හේන්ගොවි තැන ) උදෙසා කර්කශ භූමිය, කැළෑව හා සටන් වදී. ඊට සුදුසුම  බසකින්,  මුවහත් කෙටි පද පේළි වලින් "කඩු පත්"  වල විකුම් පෑම අප සිත් තුල මවයි.







පෙර සඳහන් කලාක් මෙන් කෘතිය ප්‍රකාශ වී ඇත්තේ 1990 වසරේ දීය. එනම් අප රට යෝධ වාරිමාර්ග ව්‍යාපෘති වලින් සාමාන්‍ය ජනයාගේ ජන ජීවිතය වෙනස් වූ, රාජ්‍ය අනුග්‍රහය තුලින් වූ නිවාස යෝජනා  ක්‍රම ඔස්සේ නව ගම්මාන බිහි වූ, නව මහවැලි ගොවි ජනපද බිහි වූ,  අනෙක් අතින් භීෂණයෙන් තරුණ ජීවිත දහස් ගණණක් නැති වූ යුගයක ය. මින් සමහරක් මගින් මිනිස් හදවත් වල වූ නැවුම් බලාපොරොත්තු බිහි කරද්දි
, බොහෝ විටෙක එම බලාපොරොත්තු බිඳ හෙළමින් ඇති කරන්නේ සිත් තැවුල් ය. අප කවියා තම සහෝදර ජනතාවගේ සිත්තැවුල් වලට සංවේදීය.  කවියා තම සිත් තෙරපුම, කම්පනය, කවි  සංකල්පනා ලෙස ඉදිරි පත් කරන ආර ට මා වඩාත් මනාපය. වර්තමනා කවියෙකු ගේ කම්පනය "චූ යෑම" හරහා කියා පාද්දි, නන්දන ඊට මෙළෙක් බසකින් අප සිත තුල චිත්ත රූප මවන්නේ ඒ වේදනා වල කඳුළැලි අපටත් දැනෙනා ආරකනි ( මේ මගේ පෞද්ගලික රසවින්දනය හා සබැඳි බැව් කිව යුතුමය ).


වරෙක තම මුල් බිම් අහිමිකරගෙන තමනට ලැබුණු අලුත් බිම් කඩකට පැමිනි ජනයාගේ ලතෝනිය කවියට නැගී ඇත.
"මහා භූමි පූජාවෙන් පින්         රැගෙන
කර පිට තියා ආවෙමු    හඟුරන්කෙතින
ඒ පින් එච් කලාපේ ගිනියම් සොහොන
වැළලූ දා කලා වැව හැඬුවා       ඇහුණ

සැලසුම් කළ විපත් බොරු වළවල් පිරුණ
බිමක මංමුලා කළ වග දැන හැඳින
හදවත් වෛරයේ බිජු උණුසුම් කරන
නිසි කල දමා ගසනට ලොහො ගුලි ලෙසින"
                         (වෛරයේ බිජු රැකුම )

තව තැනෙක යෝධ සංවර්ධන ව්‍යාපෘති උදෙසා දියකර හැරෙන දිවි ඕජාවය.
"පණ නල සූරා රැගෙන
කැහැටු රුපියල් දෙන
දැහැමි ගනු දෙනුවට වරම් ලත්
ය දඬු හස්තය
අනුහස පාන වැඩබිම මත
වැඩිපුර වෙහෙස වගුරන්ට
ඉඩකඩ පුළුල් කර දී
හෝරා යතුරු කටු පවා
මෙල්ල වි ගාටනු වැනි"
        (යදඬු හස්තය යට )
     මෙහි සියුම් උපහාසයත් ( දැහැමි ය දඬු හස්තය ), සාර්ථක උපමා ( මෙල්ල වී ගාටන හෝරා කටු ), චිත්‍රණය කිරීමට සමත් පදවැල් ( ප්‍රාණය සුරාගෙන, ලබා දෙන කැහැටු රුපියල් ) කවියා එක් වදනක් හෝ අහේතුවෙන් භාවිත කර නැති බවට සාක්ෂි දරයි. මේ පදවැල් පොහොසත් ය, උකුය, ඝණය.



තම නව නිවෙසේ නව බලාපොරොත්තු ඉතා කෙටි කලකින් මැකී ගොස් සැබෑ ලෝකෙට අවදි වූ වැසියන්ගේ සැක සාංකාව "අලුත් උළුගෙයි පළමු රාත්‍රිය" නම් කවි පංතියේ රැගත් ය.
"වැහි අඳුරෙහි එතුණු
උළු ගෙවල් එකකිනුදු
සිනාවක් කට හඬක් පැන නො ඒ
මවා පෑ බොල් සතුට ගිලගෙන
පාක්ෂික වෙස් මුහුණ ගලවා විසිකර
වැදුණු හංවඩුවෙන් ඇදුම් කන -
සිතින්, නො නිදා හිඳිනු ඇද්දෝ
ඒ සියලු දෙන"
අනුකම්පාව, බලාපොරොත්තු වන පාක්ෂිකත්වයේ බර තම නිදහස අහුරා හිටින බවකි මුළු ගමට ම දැනෙන වගකි, කවියා අඟවන්නේ.



වරෙක අප කවියා කොළණි ගමේ ගොවියන්ගේ ඇස් විවර කිරීමට යත්න දරන්නේ, ඔවුන් දාඩිය මාන්සියෙන් හම්බකර ගත් අස්වනු, රැවටිලි කාර පාර්ශවන්ට ලබා නොදෙන බව ට ආයාචනා කරමිනි. ඔහු සියළු ආකාර මුදල් ඇදගැනීමට ක්‍රියාත්මක වන ප්‍රභවයන් ගැන සැලකිලිමත් වන්නේ, සාම්ප්‍රදායික සිතුවිලි ඔබ්බට ගොසිනි.
"'කොලනි ගමේ වියළි හුළඟ මස් කරවල සුවඳ ගෙනෙන
ගොවි දරුවන් මත් දියරෙන් කරටිය පොඟවා විකලෙන

'යකඩ රත්තරන් කරනා වෙළඳ මායමේ  පැටලෙන
කොලනි පුතුන් චාටු බහට නැළැවී මඩි ඇතුළ    පාන

'කොලනි වෙහෙරවල පිංකම් වැස්සට අතමිට දියවෙන
මළුව කොණේ ටීටර් පොළ හිරිකිත මුදලට විකුණන'"
                                                 ( කියා සිටිමි ජනපදේට )

මේ අප රට තාත්තලා, අයියලා, මල්ලිලා පමණක් නොව, සහෝදරියන් පවා භීෂණයට ගොදුරු වූ යුගයකි, ඒ . අයියෙකු, තම දිවි පිදූ නිර්භීත මල්ලි වෙනුවෙන් පහනක් පත්තු කරයි - ඒත් ඒ ද හොරෙන් ය. ඔහුට තම ආරාක්ෂාව ගැන ද සිතීමට සිදු ව ඇත. ඒ යුගය එතරම් සාහසිකය.
"දස මුතු පරපුරක
මිසදුටු ඇඳිරියෙන් නැඟ
පුරා පුරුෂ ප්‍රතිමා
මහා මුරගල් සොලවා
ගල් දොර දැදුරු කළ
මල්ලියේ නුඹ සිහිකර
පමා වූ මේ පහන
නොපමා ව දල්වමි මම


ලෝකයට මතක නැති කර
බතල කඳු අතර සඟවා
රැක බලා ගත් නුඹෙ සොහොනත
අවසන්  වසත් පවනැලි
...
රොද බැද සිහින සිවු දිග
නපුරු විසකුරු අඳුරෙහි
පාවා දෙන උගුල් අටවන
අවගති කැවුණු අඳුරෙහි
දැල්වූ මේ අහිංසක පහන ගැන
ඔත්තුව දිව යන්ට පෙර
නිවා සඟවමි එය"
       (පමා වූ පහන )

මෙර කී ලෙස කව් ලියැවුණු කල ලියැවුණා යැයි සිතිය හැකි කවි වලට අමතරව, ඊට වැඩි පුළුල් කාල පරාසයකට උරුමකම් කියන කවි පංති ද මෙහි බොහෝය. අප රට කලෙක බල පරාක්‍රමය රැගත් වලවු පෙළැන්තියේ සේදි යාම අප කවියා ඉදිරිපත් කර ඇත්තේ අලුත් වැස්සක් කල හදියක් ලෙසට ය (වලවුවට වැසි ඇවිත් )
"පරපුරක කළු දුඹුල් කඩා පිරිසිදු කරන
සෙවෙල කෑ පිහිලි සෝදා සෝදා හරින
.....

ඇතුළු ගැබ නො දුටු අහුමුලු සොයා හඹා යන
අලුත් වැහි හැළි වළං උතුරුවා ඇද වැටෙන
මහ පෙට්ටගම 'හායි' ගා මහලු කට අරින
අවලංගු ඔප්පුවල අකුරු බොඳ වී මැකෙන"



මේ කාව්‍ය සංග්‍රහයේ මා වඩාත් සිත් ගත් කවි පංතියකින් මේ ලියවිල්ල හමාර කරන්නෙමි. ඒ "නිම්මා නැති උතුම් වෙහෙර" නම් වූ කවි පංතියයි. කවියා තමා කුඩා කල පම ආදරණීය දෙමව්පියන් හා සහෝදරියන් හා විසූ නිවෙසට විත් මතක ආවර්ජණය කරයි.

"...ගුරු පාරට ඇරුණු කවුළුවක අතරින් මේ   උදැහැන
පොඩි අක්කා ගේ දිලිසෙන නෙත්වල සිරි මට හමුවන


....එ දා බොළඳ සිනා කවටකම් මෙහි අස්වද්දන මෙන
රතු අක්කේ ආයෙ එන්ට බැරි ද සුපෙම් ගී       අරගෙන

මනු සවඳින් නොතොර තැනක ඉඬුම මහා ධනය ලෙසින
සැලකූ මපියාණන් ගේ ගැඹුරු තියුණු හඬ ගොළුවුණ
මැද සාලෙන් යළි මොහොතක් ඔහු කාරන හඬ ගිලිහින
එ දා පුළුල් අත නළලත ගෑ උණුසුම හිතට දැනිණ

අම්මා කවි කියමින් මා නැළැ වූ කාමරය තුලින
අම්මා ඇඳි මල් සාරියෙ සුවඳ හිමින් හිතට ගලන
පෙම්මා සුරතල් වදනක අමා මිහිර සර ගොලුවුණ...

ඉඳහිට හමු වී නැති කම් බැරි කම් කඳුලින් සඟවන
ජීවිතය යි සොයා එ දා අප පියඹා ගියේ තුටින
එකාවන් ව හිඳ සිවු අත ලෝක තනා ගනු රිසියෙන
විසිර නොයා අපට ඉන්ට බැරි ඇයි එක සිසිල් සෙවණ"

මෙවන් මනරම් බසකින් කව් මවෙද්දි ආකෘතික සිප් හි මද කම නොදැනෙන තරම්ය. කවි පංති 32කින් පෝෂිත මේ කාව්‍ය එකතුවේ මෙතන නොදැක්වූ තව රසවත් කවි පංති බොහෝ ය. "අකැප සෙනසුන", වෙස් මුහුණ, සුදු පුරා විදුදර සමර, කුලුණු සීතල කටහඬක්, නිකැළල් මුහුණ ඊට නිදසුන්ය.

මා සතුව ඇත්තේ මේ කාව්‍ය සංග්‍රහයේ  දෙවෙනි මුද්‍රණයයි, ඒ 2002 දී ය.  මේ කාව්‍ය සංග්‍රහය කියවා හමාර වන සඳ කවියාගේ මෙතෙක් නොකියවූ කාව්‍ය සංග්‍රහ දෙකක්  ( ගිරග , සත්‍යකාම නම් වෙමි ) අප නිවසේ මා එනතුරු බලා ඉන්නා වග මතක් වීමෙන් මහත් සතුටට පත් වෙමි.

How to Read a Poem - Terry Eagleton

How does one glean the most of  a poem ? Did the poet only have the obvious meaning in his mind when he wrote his verses ? How do I as the reader get as close to the sentiments of the poet as I possibly could ? Besides this, what are the theory of Literature, Technicalities (if you will )  involved in writing poetry ? This has been one of the nagging problems, I've experienced when reading poetry. It was obvious that I was not "getting it all", when I realised that I don't derive the same pleasure from reading Ilayappaaracchchi or Kodituwakku, as much as I do when reading Amarasekara or Athukorala. The only book on poetry I was aware of was Amarasekara's and I wanted to postpone it till I read a more objective account. Frankly I could depend only on someone like Ranaweera, for a somewhat balanced account on this regard, and as far as I am aware he didn't have a book on poetry. Hence it was with much interest, and haste that I started reading this book once becoming aware of its' presence. True I have to bridge the gap, if any, between the English Poem ( an art even more distant to me, than the Sinhala poem ) and the Sinhala one, but I thought I'll take that chance - besides  it might give me a better foundation, to appreciate English Poetry, I realised.


So how does one read Poetry, as per Eagleton ?

"Isn't it part of the very definition of poetry that absolutely nothing  is out of place, that no word is idle or superfluous, that every element conspires with every other to form an integrated whole ?"

 Setting out to speak about "The Functions of Criticism" on chapter One,  the author starts in a foreboding tone, as he finds fault with the present trend in criticism, which dives into content analysis, disposing the language like "a kind of disposable cellophane", disregarding that, that the very language used is "constitutive of its ideas". Here, Eagleton means language in all "its material density" - the language used, its tone,  the metre. Guiding us through a detailed historical journey from the age of Rhetoric ( when it was synonymous with persuasive speech and a good education ), to modern times, describing  what came to be known as literature -  the most "privileged species" of which was poetry- with the author keeping up his foreboding tone that "literary criticism is in danger of breaking faith with its origins in classical rhetoric". The author, draws a parallel between the death of experience ( death of man, as per post-structuralists ) with the deathliness, epitaph-like air of unchangeability in poetry. Yet in this decay of experience, radicals like Walter Benjamin, saw the germ of new birth. A whole new poetics was possible, with Eliot's Wasteland, showing modern life's' new set of experiences. In places, Eagleton shows his sense of humour in combination with what he wants to get across. For example, winding up the chapter pointing out the essence of Imagination so essential for critics, he says:

"Literary Critics live in a permanent state of dread - a fear that one day some minor clerk in a government office, idly turning over a document, will stumble upon the embarrassing truth that we are actually being paid for reading poems and novels. This would seem  as scandalous as being paid for sunbathing or having sex."

The most misleading thing about this book is its' title. The blunt title couldn't be further suited from the writing style that Mr. Eagleton has employed, in describing his chosen topic. He utilises chapter two, to formulate an answer for another blunt question - What is Poetry ? He starts with an all-inclusive safe, albeit minimalist answer and develops upon it. "A poem is a fictional, verbally inventive moral statement in which it is the author, rather than the .... word processor, who decides where the lines should end". He develops this to define poetry as a moral statement - meaning morality as being about behaviour in general and not good behaviour in particular. He draws relationship between poetry and fiction - meaning to "remove from its immediate empirical context and put it to wider uses". Yet he stresses that poetry is necessarily non-pragmatic, unless the area of its pragmatism is in the rising of emotions in the reader.  The chapter concludes by stressing on the role that Language per se plays in poetry (i.e. "poetry is writing which flaunts its material being rather than modestly effacing it before the Holy-of-Holies of meaning."). Yet for all the importance that the author stresses on the language, he finishes off the chapter saying that, "it is not a question of experiencing the word rather than the meaning, but of responding to both of them together, or of sensing some internal bond between the two."

Chapter three ( The Formalists ) is a very interesting one,  with the author dwelling extensively on how The Formalists look at poetry in particular. Starting with the analysis that Literariness infers  a self-conscious use of language, in contrast to a transparent one. Going further then, they identified that Formalism is the poetics of an alienated society ( "'Anaesthetic', which means 'unfeeling', is the opposite of 'aesthetic', a word which originally refers not to art but to sensation and perception ), and implied "that creativity is nowhere to be found in everyday language and experience." Eagleton focuses particular on the ideas of Yuri Lotman, who identified each of the formal aspect as a system, and poetry as an interplay between these system of systems. The Aesthetic effect then is result of conflict between these semi-autonomous systems. Eagleton doesn't conclude the chapter before he warns us of the incarnational fallacy. The incarnational fallacy revers  words as densely populated objects which actually contain the characteristic of the object they represent. These are the instances when Eagleton let's himself go on a tangent, trying to drive his point home, resulting in a lengthy discussion by itself. For example this fifteen page chapter devotes six pages to this "incarnational fallacy" - very interesting by itself upon reading, but almost not tangible and a difficult area to comprehend on a first reading. ( I did a googling of these two terms and all hits pointed to our good professor )

In The next chapter, "In pursuit of From", the author begins with the inseparable relationship between Form and Content, although they are different entities. It is stressed that although in daily life we see through the signifier, to take note of the signified, in poetry it is a combination at play. In fact it is not essential that they work in unison, Eagleton notes before beginning to explore the play between Form versus Content.

•  He highlights the child-like rhyme vs. the complex imagery of Blakes' Tyger. 
• Instances of elaborate form concealing  the lack of content ( 'A Refusal to Mourn the Death by fire,...- Dylan Thomas ),
• The form which suggests a sense of detachment from the content (Wasteland - T.S. Eliot), 
• The rapidity of heroic couples against an imagery that makes the linger on in each line ( Lamia - Keats ) and,
•  also how  heroic forms can be put to good use for distancing  feeling (Mary Montagus' The Small Pox). 

Next Eagleton demonstrate how Form can be used to transcend Content.

• The demonstration begins with  Shakespeare - on how the images randomly modulate across a wide range as Cleopatra laments' Anthony's death ; 
• on how Yeat's disproves the very tragedy he speaks of, in "Coole Park and Ballylee". 
• The author then captures Yeats, giving the impression of wandering off, after starting with a feel of a metaphysical theme, only to end up going after a rabbit ( The Man and the Echo ). 
• The author examples Yeats yet again, focusing on the rapidity and the expectation  in the young, of the tone,  in the first stanza of "sailing to Byzantium", whereas the supposed theme is the dying generation - an example of the form and content working against each other. 
• Derek Mahon's poem "A Disused Shed in Co. Wexford" is then shown as an example of how an analogy is used successfully ( a helpless set of mushrooms in a shed is being used to represent the unfortunate fate of  concentration camp victims. )

Still in the same chapter the poet offers a detailed insight on what is performative contradiction using examples from Auden, Eliot, John Donne etc. He illustrates this more extensively using Frost's "Stopping by Woods on a Snowy Evening". He explains how contrary to the content which speaks of the  mood to move on, even the very rhyme pattern suggests of taking a step back for every two steps forward.

Chapter Five of this book carries the title of this book. It begins by exploring as to how subjective Criticism, is. He points out that even in form, there are only a few objective aspects  that critics can agree on ( rhyme, metre,  and what it says literally), while the majority of the aspects are subjective. He takes as an example the poem "Porphyria's Lover"by Robert Browning, and coins the line "And yet God has not said a word!" - as to whether it was said in a scornful tone towards God,or whether it was in a tone of resentment.  The use of connotations in poetry, within margins of plausibility is discussed, before digging deep to explore the nuances of Tone, Mood and Pitch - the definitions of these are of import.
"Tone means a modulation of the voice expressing a particular mood or feeling....mood, which the dictionary defines as a state of mind or feeling... the pitch of a poetic voice, meaning whether it sounds high, low or middle-ranging." 

He shows us how enjambment as a device could be used to pace up verses (e.g. Shelly's Ode to the West Wind ). He defines texture of a poem as how it weaves various sounds into palpable patterns, the effect of sharp consonants in contrast to sibilant sounds. He uses such examples as Edward Thomas' "Old Man" and Yeats' "Coole Park and Ballylee", to portray the effect of  syntax and punctuation, and T.S. Eliots' "Whispers of Immortality" to demonstrate how grammar can function as a poetic device. Ambiguity, by nature of poetry being an important part of its' makeup, is reflected upon too. Examples to show this are Philip Larkin's Days, Shakespeare's 138th sonnet. Speaking of rhyme an important observation is made:

"Perhaps because modern life is felt to be somehow dissonant, a good many poets begin to abandon the use of rhyme as we enter the modern age," and goes on to show the use of para-rhymes, "words which almost chime in unison but don't quite", using Wilfed Owen's "Insensibility". A fine detail of contrast between Rhyme and Metre is next detailed:

"Metre is a regular pattern of stressed and unstresed syllables, whereas rhythm...means the irregular sway and flow of the verse, its ripplings and undulations as it follows the flexing of the speaking voice."

This all important chapter, is concluded by speaking a little about Imagery, and how similes and metaphors play a role there, and how thus, Imagery needn't infer a visual variety with regard to poetry.

This wonderful book ends with close critical analysis of "Four Nature Poems". The various ingredients that were explored are applied as appropriate in these four poems, to make this close reading exercise a success. Upon this exercise of close reading, the reader if patient cannot help but being awe struck by what these poems hold withing its verses. The two poems that most took my fancy (so much so that I now have a good mind to explore their other works) was Edward Thomas' Fifty Faggots and Wordworth's "The Solitary Reaper".

This then, is by no stretch of imagination a book to be "also" read, in spare time. This is a project or an exercise of application to glean the most out of. And  it is a book to be returned, into the very midst of the pages, once read from end to end, to recall some of the finer points of discovering how poetry work, and dwell on the nuances which are very likely to be missed by a less observant reader - the implication being that the practice of being observant when reading poetry is a lesson to be learned, taught by a fine, albeit by a florid teacher as Eagleton. To his credit it is unlikely that Eagleton has left any characteristic, trait or ingredient of poetry  "non-discussed". Yet it is not by a long shot,  "Poetry for Dummies", with a clear cut list of instructions on "How to Read Poetry". This is a journey, that the reader has to be patient enough, to make with her teacher, practice some, and return repeatedly to truly appreciate the Art. 

Finally, true, this is a book on English Poetry. And most of the techniques of form used in English Poetry are not used in Sinhalese Poetry, due to content analysis being given the centre stage. But this is not always the case. And understanding the nuances of tone etc. are important to read different poets. Already Illayappaarachchi seems to make more sense than he did a year or two ago. I could trace at least few tricks of form being used by Saumya Sandaruwan Liyanage.  This book is an eye opener to being sensitive to, the colour pallete at the disposal of a poet. Hence I feel, that while reading English poetry will be that much more a rewarding exercise now, than it ever was, I will possibly start discovering the nuances of our own poets, which  I was blind to, hitherto.

Early History of Buddhism in Ceylon - E.W. Adikaram

ඊ. ඩබ්ලිවු. අදිකාරම් මහතා ලියූ "Early History of Buddhism in Ceylon"  කෘතිය කියවූවෙමි. මුල් කෘතිය 1946 දී ප්‍රකාශ වී ඇති අතර, ඒ මහතා ආචාර්‍ය උපාධිය උදෙසා ලන්ඩන් විශ්ව විද්‍යාලයට ඉදිරිපත් කල නිබන්ධනය මත පදනම් වැ රචිතය. කතුවරයා තම නිබන්ධයේ සිමා ලෙස ඉදිරිපත් කොට ඇත්තේ, ඒ වන විට දීපවංශය සහ මහාවංශය පරිබාහිරව (හෙතෙම බොහෝ විට වංශකථා ඉතිහාසය නැවත ඉදිරිපත් කිරීමෙන් වළකින්න උත්සාහ දරයි.) පාළි අට්ඨකථා මත පදනම් වැ  ලාංකිය බෞද්ධ ඉතිහාසය ට කෙසේ ඉදිරිපත් කල හැකි දැයි පරීක්ෂා කර බැලීමයි.

ඔහු කෘතිය ඉදිරිපත් කොට ඇති පිළිවෙල වනුයේ,
- පර්ච්ඡේද සතරකින් යුත් පළමු කොටස, පාළි අට්ඨකථා හඳුන්වාදීම, ඊට හේතු වූ මූලශ්‍ර ඉදිරිපත් කොට හඳුන්වා දීම සහ  පිඨක ග්‍රන්ථ සහ අට්ඨකථාත්, ඒ ඒ අට්ඨකථා අතරත් ඇති වෙනස්කම් ඉදිරිපත් කිරීම තුලින් යම් විමර්ශනයක් කිරීම උදෙසාත්,
- පරිච්ඡෙද දහයකින් යුත් දෙවෙනි කොටසේ මහින්දාගමනය සිට අට්ඨකාථ පාලියට නගා ග්‍රන්ථාරූඪ කිරීම දක්වා වූ යුගයේ බුදු දහමේ ව්‍යාප්තිය, බුද්ධ ශාසනය වැජඹුනු ස්ථාන, ථෙරවදයට විරුද්ධ මත ලියැලීම, භික්ෂූ සහ ගිහි බෞද්ධයාගේ දිවි පෙවෙත, පූජාවිධි වර්ධනය සහ ලාංකිය බුදු දහමට දෙවියන්ගේ අවතීර්ණය ආදි අංශ පිළිබඳ නිරීක්ෂණයක යෙදීමක ට ත් ලෙසිනි.

බුද්ධඝෝෂ හිමියන් පිළිබඳ කථා නොකට පාළි අට්ඨකථා ගැන කථා කල නොහැක්කේ එම කෘතීන් අතරින් අඩකටත් වඩා පාළියට නගා ඇත්තේ එ හිමියන් විසින් බැවිනි. උන් වහන්සේ එම කර්තව්‍යයේ නිරත වූ පිළිවෙල ගැන උන්වහන්සේ ම සමන්තපාසාදිකාවේ ( විනය පිටකයේ අට්ඨකථාව ) මෙසේ පවසත්:
"In commencing this this commentary - having embodied therein the Maha aTThakatha, without excluding any proper meaning from the decisions contained in the Maha-paccari, as also in the famous Kurundi and other commentaries including the opinions of the Elders....From these commentaries after casting off the language, condensing detailed accounts, including authoritative decisions, without overstepping the Pali idiom (I shall proceed to compose my work)." මෙහි සඳහන් මහාපච්චරී සහ කුරුන්දී වනාහි මුල් හෙළටුවා වලින් සමහරෙකි.

"මහාඅට්‌ඨකථඤ්‌චෙව, මහාපච්‌චරිමෙව ච;

කුරුන්‌දිඤ්‌චාති තිස්‌සොපි, සීහළට්‌ඨකථා ඉමා."

අදිකාරම් හු, බුද්ධඝෝෂ හිමියන්, මීට වසර 1500ට පමණ පෙර මෙවන් විශාල වූත් අභියෝගාත්මක වූත් කාර්යභාරයක් මෙතරම් නිරවද්‍යතාවයකින් සහ ක්‍රියාශීත්වයකින් සිදු කිරීම පිළිබඳ සිය විමතිය පළ කරති ( The diligence and precision which Buddhaghosa has thus shown in his work may not appear to be anything remarkable when compared with the scientific accuracy of the present day scholar. But it must not be forgotten that he lived fifteen hundred years ago, and it is only if we take this into consideration and compare him with scholars of other civilized countries of the same day that a true estimate of him becomes possible. ) බුදුගොස් හිමියන් ගැන අදහස් පළ කරන රිස් ඩේවිඩ් වියතාණන්  තම වර්ණාවෙන් අදිකාරම් අභිබවා නොයයි. ("Of his talent there can be no doubt; it was equalled only by his extraordinary industry. But of originality and independent thought, there is at present no evidence." ) එහෙත් උන්වහන්සේ ට අදාළ කර්තව‍යය සඳහා ස්වාධීන සහ නැවුම් චින්තනය පිටුවහල් වන්නේ ද යන්න විවාද සම්පන්නය. එපමණක් නොව උන්වහන්සේ කෙතෙරම් පරීක්ෂාකාරිව තම වගකීම ඉටු කලේද යන්න කෘතියේ පහත උපුටනය සාක්ෂි දරයි. 

"Buddhaghosa is very cautious when he deals with Canonical matters left unexplained in the commentaries before him. Sometimes he explains a point and hastens to add a clause of apologetic warning: As this has not been handed down in the commentaries it should be accepted after investigation.' Even when Buddhaghosa is forced by his own reasoning to disagree with the aTThakathas he hesitates to give his definite opinion. 'As it is said in the aTThakathaas' he says sometimes 'it is not possible to reject the explanation. What is correct should be found out or the commentators should be taken on trust. The aTThakatha explanations are always preferred to those advanced by such well known teachers as Mahasiva, Tripitaka Culabaya and Abhidhammika Godha."    මා බුදුගොස් හිමියන් ගැන මේ ස්වල්පය කිමට උත්සුක වූවේ, අප රට යම් කොට්ඨාශයක් අප රට තිබූ නිර්මල බුදු දහමේ අට්ඨකථා බුදුඝොස් හිමියන් විකෘති කොට මුල් අට්ඨකථා පිළිස්සු බවට චෝදනා කරන බැවිනි. මේ කෘතිය තුලින් නම් බුදුගොස් හිමියන්ට සිහළ රටේ තිබූ ථෙරවාදය විනාශ කිරීමේ උවමනාවක් පිළිබඳ කිසිදු ඉඟියක් හමු නොවේ. 

මෙම පළමු කොටසේ සාකච්ඡා වන එක් වැදගත් කාරණාවක් නම් භානක පරම්පරාව ගැන සහ බුදුගොස් හිමියන්ගේ යුගය වන විට වෙසෙසින් මජ්ජිමභානක සහ දීඝභානක සම්ප්‍රදායන් අතර වෙනස්කම් පිළිබඳ සඳහනයි ( පළමු සංඝායනාවට ආනන්ද හිමියන්ගේ එක්වීමේ අයුරු ; පළමු සංඝායනාවේ ගායනා කල කොටස් ; ආනාපානාසති භාවානවේ නිරතවද්දි සිරුර අත්දකින වෙනස්කම් ආදි වශයෙන් ). සිව්වෙනි පරිච්ඡෙදය වෙන් වී ඇත්තේ පිටක ග්‍රන්ථ සහ අට්ඨකථා අතර ඇති වෙනස් කම්, මූලික වශයෙන් අට්ඨකථා වල දී විශාලනය වූ කොටස් කිහිපයක් නිදසුන් සමඟ පෙන්වා දීමට යි. ඒ විශාලනයන් පිළිබඳ උපෙක්ෂක නිරීක්ෂණයක් කතුතුමා කරයි ( We need not doubt the sincerity of those who were responsible for these exegetical notes, but, as the Commentaries grew in the course of several centuries to be what we find today, extraneous matter inevitably crept into the beliefs that were held orthodox.)

දෙවෙනි කොටස ආරම්භ වන්නේ මහින්දාගමනය ට පෙර යුගයේ ආගම් සහ විශ්වාස ගැන අගනා විස්තරයකිනි. බ්‍රාහ්මන ආගම, යකුන් වැඳීම, වෘක්ෂ වන්දනාව, ජෛන, පරිබ්‍රාජක, ආජිවක සහ ව්‍යාධ (දඩයක්කුරවන්ගේ දෙවියන්) වන් ආරක්ෂක දෙවියන් යැදීම, තිබූ බවට වෙසෙසින් මහාවංශයේ සඳහන් ගෙන හැර දක්වයි. වෙසෙසින් යකුන් යැදීම ගැන අදිකාරම් මෙසේ කීමට අමතක නොකරයි. "in spite of the adoption of Buddhism as the national religion, the earlier Yaksa worship flourished side by side among the masses and has persisted down to modern times." හේ තවත් වැදගත් නිරීක්ෂණයක් කරයි. එනම් තත්කාලීන් ජම්බුදීප සියළු ආගම් පාහේ තිබුන ද මහින්දාගමනයට ප්‍රථම යුගයේ මෙරට බුදුදහම ගැන ඇති නිහඬතාව සැක කටයුතු බවත්, "The only explanation possible is that silence was observed with regard to their (i.e. Buddhists) existence in order to create a dark background on the canvas on which the enthusiastic narrator of Buddhist history might successfully paint his glowing picture of Mahinda's miraculous conversion of the island " යැයි කියා පායි.

මහින්දාගමනය වෙනුවෙන් දෙවෙනි පරිච්ඡේදය වෙන් වී ඇත. වෙසෙසින් සමන්තපාසාදිකාව මේ පිළිබඳ ඉමහත් විස්තර රැගත් ය. ඒ අනුව අශෝක-තිස්ස අතර ත්‍යාග හුවමාරුව, තිස්ස-මහින්ද හිමි හමු වීම, ධර්ම දේශනා, ලක්දිව සඟ ශාසනය පිහිටීම, මේඝවර්ණ උද්‍යාණ පූජාව,  අරිට්ඨ ගේ පැවද්ද සහ උන්වහන්සේ ගේ විනය සංගීතය, ථුපාරමය ඉදිකිරීම, බෝධි වෘක්ෂය ගෙන ඒම සහ සඟමිත් තෙරණිය ප්‍රමුඛ පිරිසගේ පැමිණීම ආදිය විස්තර ඇතිව සඳහන් වන්නේ මේ කොටසේය. මෙකල සිදු වූ ධර්ම ප්‍රචාරයට  යම් විශ්වාසනීයත්වයක් ගෙන දෙන පුරාවිද්‍යාත්මක කාරණාවක් ද මෙහි සඳහන්ය. එය මෙසේ ය:
"As pointed out by Prof. Rhys Davids (Buddhist India), the truth of the Ceylon Chronicles with regard to the mission sent during Asoka's reign to the Himalayan region is confirmed in a striking manner by the archeological discoveries made at Sanchi. If the Chronicles are so accurate with regard to this mission which took place in a region where the Sinhalese had hardly any interest, it is justifiable to suppose that the account of Mahinda's mission to Ceylon is more than mere legend."

තෙවෙනි පරිච්ඡේදය බුදු දහම ලංකාවේ ව්‍යාප්ත වීමත්, උත්තීය, සේන හා ගුත්තික ආක්‍රමණය, අසේල, එළාර ආක්‍රමණය, ගැමුණු සහ සද්ධාතිස්ස යන රජවරුන්-පාලකයන් ගේ වකවානු, ඔවුන්ගේ කාලයේ ශාසනයේ ව්‍යාප්තිය හෝ සාපෙක්ෂ පිරිහීම ආදිය ගැන විස්තර කියා පායි. එළාර යුගයෙදි මාගම රජ කල මහානාග රජුගේ විහාර කර්මාන්තය ( කිරිවෙහෙර පවා මේ රජු කාලයේ ඉදි වූවකි ), ගැමුණු යුගයේ ශාසන උන්නත්තිය ගැන ඉතා දීර්ඝ විස්තරයක් මෙහි ඇතුලත් ය. මේ කොටසේ ඉතා වැදගත් ම කොටස යැයි මට සිතුනේ  අට්ඨකථා වල මෙම යුගයේ ජීවත් වූ මහතෙර වරුන් ගැන යම් විස්තරයක් පාඨකයා ට හඳුන්වා දීමය. ඒ අනුව ධම්මදින්න, මලියදේව, ධම්මගුත්ත, ඛුද්ධතිස්ස, මහාව්යග්ඝ, මහාවම්සක, ඵුස්සදේව, මහාසිව, මහානාග, ථෙරපුත්තාභය ආදි මහථෙර වරුන්, උන්වහන්සේලා වැඩ සිටි ඉසව්, උන්වහන්සේ ලා හා සබැඳි යම් ඓතිහාසික සිද්ධීන් ආදිය  ශාසන ඉතිහාසය ගැන විමසන අයෙකුගේ උනන්දුව තීව්‍ර කරයි. අට්ඨකථා වල ශාසන ඉතිහාසයේ කාල වර්ණ තැන් පවා නොසඟවා ඉදිරිපත් කර ඇත. සද්ධාතිස්ස යුගය වන විට අනුරපුර භික්ෂූන්ගේ යම් විනය පිරිහීමක් කෙරෙහි නොපැහැදුණු රජතුමා, අනුරපුර භික්ෂූන්ට දක්ෂිණාව නොකොට මිහින්තලයට පමණක් දානය දුන් බවත්, මහජනතාවගේ අයැදීම මත තම තීරණය වෙනස් කර ගත් අවස්ථාවක් සම්මෝහවිනෝදනියේ ( අභිධර්ම පිටකයේ විභංගයේ අඨකථාව ) රැගත් බව කියා පායි. මනෝරතපූරණියේ ද රාගයෙන් දැවුණු භික්ෂුවක් ගැන සඳහන් වෙයි.

මීළඟ පරිච්ඡේදය වෙන් වන්නේ ත්‍රිපිටකය ග්‍රන්ථාරූඪ වූ යුගය වෙනුවෙන්. වට්ටගාමණි අභය රජතුමන් මුල් වතාවේ රාජ්‍යත්වය කරනා කලැ, ඇති වූ තිස්ස බමුණාගේ කැරැල්ල ගැන මහවංශය වැඩි විස්තර නොකරන මුත්, සම්මෝහවිනෝදනියේ එන සඳහන අනුව එම කැරැල්ලේ ස්වරූපය වටහා ගත හැක. "The rebel Brahmanatissa plundered the district. The Monks discussed in council and sent eight theras to Sakka requesting him to ward off the rebel that has risen. Sakka, the king of teh devas replied:  'May you go abroad. I shall protect you (while) on the sea'" මේ තුලින් තිස්සයන් තුල තිබූ බලය ගැන ඇඟවෙන අතර තැනෙක චණ්ඩාලතිස්ස යන නම යෙදී තිබීමෙන් (මනෝරථපූරණිය ) - බ්‍රාහ්මන‍යකුට, චණ්ඩාල නාමයෙන් ඇමතීම අභිබවා යන අන් අපහාසයක් නැත - අට්ඨකාථා වලින් පිළිරැව් දෙන පිළිකුල පිළිබඳ කියා පායි. ඉසිදත්ත සහ මහාසේන දෙනම ආල ජනපදයට වැඩම වැ, වාසින් ඵල කා බිම තබා ගොස් තිබූ මධු පොතු වලින් කුසගිනි නිමවා ගත් අයුරු, වට්ටබ්බක නිග්‍රෝධ තෙරුන්ගේ මහළු ආචාරි හිමි කුසගින්නෙන් කුපිත වූ මිනිසුන්ගේ ගොදුරක් වූ අයුරු, නිග්‍රෝධ හිමි අපහසුවෙන් තම දිවි ආරාක්ෂා කර ගත් අයුරුත් ආදි විස්තර, මේ යුගයේ පීඩාකාරි තත්ත්වය මොනවාට පෙන්වා දෙයි. වළගම්බා දෙවෙනි වර රජවීමත් සමඟ තත්තවය සුව අතට හැරුණු වගත්, පිටදෙස ගොස් සිටි භික්ෂූන් නැවත පැමිණ, පෙර සඳහන් කල මහාසේන සහ නිග්‍රෝධ හිමියන් විමසා, මලය රට ට ගිය සැට නම ද සමඟ ධර්මය සංඝායනා කොට දෙපාර්ශවය ආරක්ෂා කරගත් ධර්මය අතර වෙනසක් නොතිබූ බවට තහවුරු කරගත් බැව් ද සම්මෝහවිනෝදනිය කියා පායි. මෙම දුෂ්කර අවදියේ ප්‍රතිඵල දිගුකාලීනව ශාසනයට බලපා ඇත. මනෝරථපූරනිය, භික්ෂූන් අතර වඩා වැදගත් පරියත්තිය ද ප්‍රතිපත්තිය ද යන්න පිළිබඳ කථිකාවක් ඇති වූ බවත්, මෙතැන් පටන් විනය දෙවෙනි තැනට සළකා ඇති බවත් කියවේ. මීට පෙර තිබූ තත්ත්වය යැයි සැලකෙන "විනයෝ නාම බුද්ධශාසනස්ස ආයු" (සමන්තපාසාදිකාව ) ස්ථාවරය වෙනස් වුණු බවත් පැහැදිලිය. එක් යුගයක මෙතරම් වෙනස්කම් රාශියක් සිදුවීමේ අභාග්‍ය කියාපාමින්, වට්ඨගාමණි රජු ඉදිකල අභයගිරිය ඍජුව ම, රජු  පළාගොස් සැඟව ගොසි සිටි යුගයේ ඔහුට උදව් කල, මහාතිස්ස තෙරුන් හට පූජා කිරීම, අනතුරුව විනය කාරණා හේතුවෙන් මහාතිස්සයන් මහාවිහාර සමාජයෙන් නෙරපීම, එතැන් පටන් මහතිස්සයන්ගේ ගෝල පරම්පරාව ප්‍රමුඛව මහාවිහාර-අභයගිරි දෙබෙදුම ආදි වශයෙන් ශාසන ඉතිහාසයේ හැරවුම් යුගයක් ලෙස මෙකල හඳුනා ගත් හැකිය..  මෙතෙක් කල් මුඛපරම්පරාගතව තිබූ ත්‍රිපිටකය ග්‍රන්ථාරූඪයට තීරණය වී ඇත්තේ මෙවන් වටපිටාවක ය. ඉතා පැහැදිලි ලෙස, නිරන්තර යුධ ආපදා, තිස්සගේ කැරැල්ල සහ දුර්භීක්ෂය හේතුවෙන් මුඛපරම්පරාගතව දහම රැකීමේ ඇති භයානකකම වටහා ගැනීම, නුසුදුස්සන් වැඩිවැඩියෙන් ශාසනගත වීම සමඟ මුඛපරම්පරාවෙන් ත්‍රිපිටකය රැකීමේ අපහසුව සහ මහවිහාර-අභයගිරි භේදය එකල විසූ සංඝයාට ත්‍රිපිටකය ග්‍රන්ථාරූඪ කිරීමේ වැදගත්කම ඔප්පු සිද්ධ කර ඇත.

පස්වෙනි පරිච්ඡේදය වට්ඨගාමණි අභය රජුගෙන් පසු යුගය පිළිබඳ දිගුහැරුමකි. අදිකාරම් තුමන් කියා පාන්නේ මේ අඩසියවසක පමණ කාලය සිංහලේ බෞද්ධ ඉතිහාසය පිළිබඳ මේ විස්තරය දෙවෙනි වන්නේ ගැමුණු යුගයට පමණක් බවත්, මහාවංශයේ එතරම් විස්තර නැතත් පාළි අට්ඨකථා ආශ්‍රෙයෙන් මේ කාලයේ බෞද්ධ ඉතිහාසය ගොඩනැඟිය හැකි  බවත් ය. අට්ඨකථා  මගින් ථෙරවරුන් විසිනමකට නො-අඩු සංඛ්‍යාවක් පිළිබඳ විස්තර සොයා ගත හැකි  ය. උන් වහසේලා ගැන වගවිස්තරත් මෙහි සඳහන් ය (ලේඛනය තවත් දිගු වීම වළක්වා ගැනීමේ අටියෙන් ඒ ගැන නොලියමි ). මීට අමතරව සමන්තපාසාදිකාවේ මිහිඳු හිමියන් වැඩම කලැ යුගයේ සිට උක්ත යුගය දක්වා විනය මුඛ-පරම්පරාගතව අතිනත ගෙන ආ  ගුරු පරපුර ගැන සඳහන් කරන මුත්, පළමු සියවසේ සිට පස්වෙනි සියවස දක්වා යුගය ගැන නිහඬය. මේ කාරණාකාරණා අනුව අදිකාරම් නිගමනය කරන්නේ සිහළ අට්ඨකථා සැකසී ග්‍රන්ථාරූඪ වී ඇත්තේ මේ යුගයේ දි බවයි. එතුමන් මෙම පරිච්ඡෙදය නම් කොට ඇත්තේ " The First Literary Period" ලෙසට ය. සමහර විට මේ මතය ලොවට කියා පෑ පළමු විද්වතා ඔහු වීමට ද පුළුවන.

විසම්මුතික අදහස් දරනා ගුරුකුල වල නැඟී ඒම පිළිබඳ විමංසනයට මීළඟ පරිච්ඡේදය  වෙන් වැ ඇත. මහවංශය උක්ත කාල පරිච්ඡේදය (ක්‍රි.ව.100-300) තුල විරුද්ධ අදහස් දරණා පාර්ශවයන් ගැන කථා නොකලද නිකාය සංග්‍රහය අභයගිරි ගුරුකුලය ධම්මරුචි නිකාය වශයෙන් හැඳින්වූ බවද (ධම්මරුචි නිකාය වජ්ජිපුත්තක සම්ප්‍රදයට අයත් ය ), භාතිය රජු දවස අභයගිරි-මහා විහාර ගුරුකුල අතර විනය ප්‍රශ්ණයක් මතු වූ බවත් සඳහන් ය.  වෝහාරික රජු දවස වෛතුල්‍ය පිටකය සැබෑ බුද්ධ වචනය යැයි අභයගිරිවාසින් ඉදිරිපත් කල වගත්, රජු තම අමාත්‍ය කපිලයන් ලවා මේ ගැන පරික්ෂා කොටැ,  එය සැබෑ බුද්ධ වචනය නොවන වග තීරණය කොට එම කෘති දවා, එම භික්ෂූන් ද අපකීර්තියට පත් කල වග නිකාය සංග්‍රහය පවසත්. ගෝඨාභය රජු දවස ද මෙලෙසම වෛතුල්‍යවාදි මත දැරූ සැට නමක් රටින් පිටුවහල් කර බව කියවේ. මෙසේ පිටමං කල භික්ෂූන් හා එක්වූ සංඝමිත්ත නම් වූ අයෙක්, ලංකාවට පැමිණ මහසෙන් රජු සමඟ එක් වැ මහවිහාරයට කල නොකටයුතුකම් ගැන විස්තර ද මෙහි ඇතුලත් ය. මෙය අප රටේ ඉතිහාසයේ ප්‍රසිද්ධ කාරණාවකි. මෙම අවදානය මතු වන කාලය ක්‍රි.ව. 409-431 දක්වා රජ කල මහානාම රජු දවසින් අවසන් වේ. අට්ඨකථා පාළියට පෙරළුනේ මේ රජ දවසය. මහානාම රජු ද වට්ඨගාමණි රජු මෙන් අභයගිරියට වඩා පක්ෂපාති අයෙක් විය. අප කතු තුමා පහත නිරීක්ෂණය ද කර ඇත.
"It is worthy of notice that the two most important events , namely, the writing down of the Pali texts at Aloka-vihara and the translation of the commentaries into Pali, both took place during the reigns of kings who were not favourably disposed towards Mahavihara..."  ෆාහියන් හිමියන්ගේ  වාර්තා අනුව ද අභයගිරි පාර්ශවයේ බලවත් බව පිළිබඳ සාක්ෂි ලැබේ. "When Fa Hien visited Ceylon in the first or the second decade of the first century, A.D., he found more bhikkus living in the Abhayagiriya than in the Mahaviharay..."

සත්වන පරිච්ඡේදයේදි අප කතුතුමා කාලානුරූපව ශාසන ඉතිහාසය දෙස බැලීමෙන් විරාමයක් ගෙන, අප රට තුල ශාසනය බැබලුනු ඓතිහාසික ස්ථාන ගැන අට්ඨකථා ආශ්‍රයෙන් විස්තරයක් ගෙන හැර දක්වයි. මෙය මේ කෘතියේ හමුවන ඉතා රසවත් වූත්, කියවීමට වඩා පහසු වූත් පරිච්ඡේදයකි. මිහින්තලය, අනුරපුර, රෝහණය කළ්‍යාණිය, දඹකොළපටුන, මලය රට පමණක් නොව, මේ කෘතිය ලියන කාලය වන හඳුනා නොගත් ස්ථාන ගැන ද මනරම් විස්තර මෙහි සඳහන් වේ. කෘතිය ලියවුණු යුගයත් අද දවසත් අතර මෙසේ හඳුනාගත් එක් ස්ථානයකි හත්ථිකුච්චිය. ඒ ගැන අදිකාරම් එකල මෙසේ පවසා ඇත. "In the Visuddhumagga a Hatthikucchi-pabbhara is mentioned along with Mihinduguha. Perhaps this cave was part of the same vihara. An inscription at Mihintale belonging to the eleventh century A.D. has a reference to an At-vehera ( Pali- Hatthi-vihara ). This evidence combined with the fact that Hatthi-kucchipabbhara is mentioned along with Mahindaguha which is at Mihintale makes it probable that there is some close geographical connection between the two."

අටවන පරිච්ඡේදය වෙන් වී ඇත්තේ ගිහි-පැවදි බෞද්ධ දිවිපෙවෙත අට්ඨකථා වලින් අනාවරණය වන අයුරු කියා පෑමට ය. එක්තරා යුගයක අප රට බෞද්ධ ශාසනය කෙතෙරම් ඉහළ තලයක පැවතුනේ ද යත්, සම්මෝහවිනෝදනිය පවසනුයේ  කිසිදු මාර්ග ඵලයක් නොලත් භික්ෂුවක් අප රට නොසිටි බැව් පවසයි. සාරත්ථප්පකාසිනිය නම් වූ සම්යුත්ත නිකායේ අට්ඨකථාව පවසන්නේ අනුරපුර වැලි කැට වලට වඩා රහතුන් වැඩ සිටි බවකි. මෙය අතිශයෝක්තියක් බැව් සැබෑ නුමුත්, ඉන් ගම්‍ය වන්නේ මාර්ගඵල ලාබීන් කෙතෙරම් වැඩ සිටි යුගයක් තිබී ඇත්දැයි යන්නයි.  මෙම පරිච්චේදයේ ලක්දිව කුලක්‍රමය ක්‍රියාත්මක වූ අයුරු, කෙතෙරම් දුගියෙකු වුවද දක්ෂිණාවට කෙතෙරම් නැබුරු වූ බව ද ( අද ට ත් මේ කාරණාව අප රට වෙනුවෙන් වලංගුය - මෑතක පව අප රට දන් දීමට වඩාත් නැඹුරු රටක් ලෙස හැඳිනගෙන තිබින ), භික්ෂු සංඝයා ගිහියන් කෙරෙහි කෙතරම් හිතැතිව කටයුතු කර ඇත්දැයි ද පෙන්වා දෙයි.

නමවන පරිච්ඡේදය ඉතා වැදගත් පරිච්ඡේදයක් වනුයේ අප රට ආගමික පිළිවෙත් වල වර්ධනය අට්ඨකථා ආශ්‍රයෙන් ගෙන හැර දක්වා තිබීම හේතුවෙනි. දකුණු අකු-ධාතුව නිදන් කොට ථූපාරාමය ඉදි කිරීම, දළදා වහන්සේ වැඩැම්මවීම සහ ඒ හා බැඳි පූජා විධි, සිරිමා බෝ රදුන් හා බඳි වත් පිළිවෙත්, පිළිම වන්දනාවේ  සම්ප්‍රාප්තිය ( මහවංශය  වසභ රජු දවස බුදු පිළිම  ගැන සඳහනක් පළමු වරට අපට කියා පායි - ෆා-හියන් හිමි සිරි බෝ පාමුල පිළිම දුටු බව පවසා ඇත ), පරිත්‍රාණ දේශණ ආදි වශයෙන් මේ ආගමික විධි වල සම්ප්‍රාප්තිය සහ වර්ධනය ගැන විස්තර මේ පරිච්ඡේදයේ ඇතුලත් ය..  අප කතුවරයා අද වෙසෙන විද්වතුන්ට වඩා උපෙක්ෂාවෙන් යුතුව පූජාවිධි වල වර්ධනය ඉවසයි ( No words are necessary to indicate how far these rituals are from the spirit of the original, pure and unadulterated teaching of the Buddha as exemplified, especially in the Dhammapada. The growth of the ritual was a necessary one if the faith was to have a hold on the masses - page 144). එහෙත් මා අසා ඇති වග නම් අදිකාරම් තුමා සැම විට ම පන්සිල් ගන්නේ නැති වගකි. ඒ ඔහු ඊට පෙර පනවා ගත් පංච ශීලය තවම බිඳී නැති බවට හේ තුල තිබූ විශ්වාසය හේතුවෙනි. මා සිප් හදාළ මෙතෝදිස්ත පාසලෙන් ම උගෙන මහා බෞද්ධ පඬිවරයෙකු වූ මෙතුමා ගැන සියුම් ආඩම්බරයක් ද සිත් තුල උපදී. කෝට්ටේ ආනන්ද ශාස්ත්‍රාලයේ නිර්මාතෘවරයා ද මෙතුමා ය.

(දසවන පරිච්ඡෙදය අට්ඨකථා වලට අනුව දෙවියන් ට බෞද්ධ ශාසනයේ ඇති ස්ථානයත්, ඔවුන් සෑම විටම බුදු රදුනට යටහත් පහත් හා ධර්මයට ගරු කරන පාර්ශවක් ලෙස ගෙන හැර දක්වා ඇත.)

ඉතින් අප කතුවරයාගේ ශාස්ත්‍රීය කටයුත්තෙන් හෙළි වන්නේ කුමක් ද ? වංශ කථා වලට අමතරව, වඩා මධ්‍යස්ථ බෞද්ධ ඉතිහාසයක් ගොඩ නගා ගැනීමට අවශ්ය මූලද්‍රව‍ය රාශියක් අට්ඨකථා සපයන බව ය. වර්තමානයේ රැල්ලක් වන අප රට ඉතිහාසයට හිනා වෙන  අන්තවාදි ස්ථාවරයේත්, මුළු අට්ඨකථාව ම  වචනාර්ථයෙන් ග්‍රහනය කරගත් භක්තිය පෙරදැරි ගත් ස්ථාවරයෙත් නොසිට (එවැන්නන්ගේ සිත් මෙම කෘතියෙන් බිඳෙනු ඇත ), මධ්‍යස්ථ ස්ථානයක සිට මෙම කෘතිය පරිශීලනය කරන්නෙකු හට, අප රට ශාසනය මුහුණ දුන් අභියෝග, ආගමික වතාවත් වල වර්ධනය,  ඉතා දීප්තිමත් යුගයන් හී අප රට බුදු සසුන බැබළුනු ස්වරූපය, විනයේ නොරැඳි භික්ෂූන් කවදත් සිටි බව හා එම සිද්ධීන් නොවලහා අට්ඨකථා කියා පාන අයුරු පමණක් නොව, මෙම කටයුත්තෙහි පුරාගාමිත්වය දැරූ බුද්ධඝෝෂ හිමියන් කෙතෙරම් පඅට්ඨකථා පාළියට පෙරලීමේ පුරාගාමී කටයුත්තක් කල බුද්ධඝෝෂ හිමියන්, කෙතෙරම් පරීශ්‍රමයෙන්, සංයමයෙන් එම කටයුත්තේ නිරත වී ඇද්දැයි යන්න පිළිබඳව ද මෙම කෘතිය සාක්ෂි දරයි. අප රට ඉතිහාසය ගැන උනන්දු වන අය නිසැක වශයෙන් ම කියවිය යුතු කෘතියක් බැව් පැකිලීමකින් තොරව පවසමි. මෙහි සිංහල පරිවර්තනයක් ද ප්‍රසිද්ධ ය.








                                                                                                                                                                             

ඇහි පියන් ඇහැරිලා - මහින්ද ප්‍රසාද් මස්ඉඹුල

****

2012 වසරේ විශිෂ්ඨම කාව්‍ය සංග්‍රහයට හිමි විද්‍යෝදය සම්මානය දිනාගත් මහින්ද ප්‍රසාද් මස්ඉඹුලගේ "ඇහි පියන් ඇහැරිලා" කාව්‍ය සංග්‍රහය කියවුවෙමි. මීට පෙර කවියාගේ "හිරුත් හිම පියල්ලක" කාව්‍ය සංග්‍රහය කියවා ඇතත්, එය ප්‍රකාශ වූ කලැ කියවූ නිසා දෝ ඒ පිළිබඳ එතරම් මතකයක් හෝ, මතකය ආවර්ජනය කර ගැනීමට එම කාව්‍ය සංග්‍රහය  දැනට ළඟ හෝ නැත. වර්ග කිරීමකට ඉඩක් ඇත්නම්, මෙය මෑතක බිහි වූ ජනප්‍රිය වර්ගයේ කවි පොතක් ලෙස දකිමි ( "මීළඟ මීවිත" ද මේ ගණයට අයත් යැයි සිතමි ). 2012 නොවැම්බරයේ මුල්ම මුද්‍රණයෙන් එලි දුටු මෙය, 2015 මැයි මස වන විට පස්වන මුද්‍රණයක් කරා යාමට තරම් ඉල්ලුමක් තිබී ඇත ( මා සතුව ඇත්තේ එහි පිටපතකි ).

මීට පෙර අවස්ථා දෙකක දී ම ( මා දැනුවත් ව )  මුහුණු පොතේ "පොත් කියවන අය" සමූහයේ,  මස්ඉඹුල ට නැඟුණු සියුම් විවේචනයක් වූයේ හේ තම නිර්මාණ ඔස්සේ ශෘංගාරය හා ස්ත්‍රීවාදය වෙනුවෙන් යම් නැඹුරුතාවක් දක්වන බවකි.  එනමුදු ශෘංගාරය වඩාත් මතුකිරීම සහ ස්ත්‍රීවාදයට සීමා වීම  යන කාරණා දෙක මත නිර්මාණය වූ කවි සාපෙක්ෂ ලෙස අඩු බවක් තමයි, මට "ඇහි පියන් ඇහැරිලා" කියෙවුවාම නම් සිතුනේ.  කවියා පසුගිය සමයේ ජනප්‍රිය ප්‍රවණතාවක් වූ දේශපාලන විරෝධතා රැගත් කාව්‍ය රචනයකට හෝ නැඹුරු වී නැති සෙයකි. කවියට නගන විෂයන් ලෙස බැලූ කල එහි එතරම් නැවුම් බවක් දකින්නට නොලැබුණ ද, සංග්‍රහයට එක්කාසු කොට ඇති නිර්මාණ අතිබහුතරයක් ඉතා රසවත් නිර්මාණ බව නොකියා ම බෑ. ආකෘතික වශයෙන් හෝ කවියා එතරම් පෙළහරක් පාන්නේ නැත. එනම් කවියා ගේ ප්‍රබලතාව ඇත්තේ, සුළභ මාතෘකාවක් පිළිබඳ ව හෝ, පාඨක සිත ට දැනෙන්නට කීමට හැකි වීමයි. එය පහත සඳහන් නිදසුන් කෂාත් ක්ෂාත් කරනු ඇත.

මෙහි එන "කනත්ත ළඟ පාරේ උදෑසන" කවි පංතිය, ජීවිතය යන්න සමස්ත වශයෙන් අත්මිටකට සම්පිණ්ඩනය කර ඒ වෙත උපෙක්ෂාවෙන් මුත් දයාන්විත නෙතකින් බලමින් ලියවූවකි. වැඩ නිම වී එන වෙසඟනගේ විඩාබර මුහුණ, ලයිට් කණුවේ අලුත් මරණ දැන්වීම, බඩදරු අම්මෙකුගේ දසුන, වෙළෙන්දා වාසනාව විකුණ න කොට අයෙක් පැරදුම ඉරා දැමිම, පෙම්වතුන්ගේ බලාපොරොත්තු, රාජකාරියට යන මිනිසුන්ගේ හදිසිය වැට ට නුදුරින් තිබුන ද,

"යකඩ වැටෙන් එපිට
පොළෝ ඡේදයක
සොහොන්වලින් ලියැවී තිබේ
ජීවිතයේ පසුවදන"

අපූරු ම නොවේ ද?


පෙර කිවාක් මෙන් මෙහි එන සමහර මාතෘකා සුළභ ය. අනාථ අසරණ කරන ලද යෞවණියන් ගේ ඉරණම මාතෘකා කොට ගෙන ලියවුණේ අද ඊයේ නොවේ. මොණිකා රුවන්පතිරණගේ සුප්‍රසිද්ධ කවිපංතියේ සිට සෑම කවියා ම පාහේ මේ සුළභ මාතෘකාව පිළිබඳව කවි ගොතා ඇත.  සමහරවිට අයෙක් මස්ඉඹුල ස්ත්‍රීවාදයට පක්ෂයැයි කියන්නේ මෙවන් කව් නිසා යැයි  විය හැකිය. මෙහි ද "කලල පුතේ", "සැඳෑ සමයේ හිරු උදා වී", "රහස" ආදිය ද මෙම වස්තුබීජය මත ඉදි වූ කවි ය. මෙහි එන සැඳෑ සමයේ හිරු උදා  වී කවි පංතිය, ජීවිතේ සැඳෑ භාගයේ දී, අයෙක් කල පැරණි වැරදි අමතක කොට, ඉතිරි දින කිහිප තුල හෝ යම් සෙනෙහසක බලාපොරොත්තුවක් ඉතා සියුම් ලෙස ඉඟි කරන අපුරූ නිර්මාණයකි.

"අහම්බෙන් දුටු විගස
ලොකු කොලුගෙ කළු මුහුණ මතක් වුණි
ඒ රහස අදට වත් කවුරු වත් දන්නේ නෑ

දැං ඉතින් හැමදා ම හැන්දෑවෙ
පිරිමි පැත්තට ඇවිත්
ඇඳ ගසා හදා දී
නින්ද යනකං ඔහේ
කතා කර-කර ඉන්න අපිට පුළුවං වේවි"

මෙහි ඇති අපූරුත්වයක් ඇති කාව්‍ය නිර්මාණයකි, "පුතාට දහ අට යි" කවි පංතිය. කවියේ නම, ප්‍රකාශිත කාරණාව හා සපුරා වෙනස් වීම හරහා පාඨකයා ට යම් නව්‍යතාවක් ගෙනදෙන්නා ක් මෙනි. එහි "පුතාට දහ අට" වීම ඇත්තෙන් ම අතුරු කාරණාවකි. අම්මා ට ඉඳ හිට හෝ පුතාගේ පියා දැක ගැනීමේ අවසන් අවස්ථාව නැති වීමේ සිත් තැවුල කවියා ගෙනහැර දක්වන්නේ  පෙර කල ප්‍රේමයේ ගරා වැටුණු මතක සටහන් ඔස්සේ ය.. එලෙසම පාඨකයාට ද කවිය කියනා කත ගේ  තම පුරුෂයා කෙරෙහි වන ලෙන්ගතුකම සහ  සමීපස්ථ විරහවේ වේදනාව දැනෙනා අයුරකිනි.

"බැඳපු අලුත ඔයාලයෙ ගෙදරදි
මතක ද අම්මට හොරෙන්
බත් අහුරු දාපු විදිහ
මගේ පිඟානට

මසකට වරක් මූණ දැකගත්
මගේ පෙම් කතාවේ
අන්තිම දවස අද

ඉතින් අද පසු
නඩත්තු වන්නේ කෙලෙස ද මා හද
ඉඳ-හිට වත්
දකින්න නොලැබෙන කල ඔබ"


මෙහි දේශපාලනය පිළිබඳ කවි නැත්තෙම නැති තරම් ය. ඒ හා ළඟින් හෝ යන්නේ "අසරණයන්" විකුට කෑමට අප රට රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන සැදී පැහැදි සිටි යුගයෙක, දැනට "දියත උයන" ඇති ඉසව්වේ ගොඩනඟා තිබූ "අහිංසකයන්ගේ ආරාමය" පිළිබඳ වූ කවයි. ඇත්තෙන් ම අප ලේඛක ප්‍රජාව ගේ සමස්ත දේශපාලන අදහස් හා සසඳද්දි, මෙවන් මාතෘක පිළිබඳ කව් නොලියවෙනා තරම් ය.

"හිතින් සැඟවූ හදේ වෙඩි හඬ
සිහිනයෙන් මවු ළැමක් ගස්සන
හෙටින් පසු සැනසෙමි සිතාගෙන
පියවරුන් ඇත කලක් තිස්සෙ ම
ඉතින් ඒ හදවත් අසනි වැසි
අතීතය පුපුරවා වැස්ස ම
බලන් එ-දියෙන් තොල් තෙමාගත්
අනාගත් සිනහවේ ලස්සන"

මෙහි එන දයාබර නුගේගොඩ කාව්‍යය තුල යම් තිගැස්මක් ඇති කලේ එම නගරය පෞද්ගලිකව මට සමීප වීමත්, කවිය කථා කරනා අවසානවන්ත සිද්ධියෙන් මගේ සමීපතමයන් පවා අනූනවයෙන් දිවි බෙරා ගත් අයුරු මතක් වූ  නිසා සහ, එකල අපට දැකලා පුරුදු පෙම්වතුන් දෙපළක් හෝ නිත්‍ය වශයෙන් ඒ ත්‍රස්තවාදය නිසා දිවි තොර කර ගත් අයුරු මතක් වූ නිසා ය (අද වන විට අප රට කරන ඇත්තන් ට ජාතික නිදහස් උත්සවය අව්වේ තැබීම ප්‍රශ්ණයක් වැ ඇති අවධියක, මෙවන් මතකයන් ආවර්ජනය වූ විට සිතට කම්පණයක් ඇති වීම ස්වභාවික යැයි සිතමි )

"බෝම්බෙන් කම්මුල් කැඩී       ගිය
අසල හිටගත් නෝලිමිට්           හල
...

අතීතේ එක්තරා                සවසෙක
එසැවෙමින් විරහවේ            අසිපත
කැපී වැටුණා මහ පොළොව     මත
සන්තක ව තිබූ එක ම          හදවත

දැනුත් ඉඳහිට ගිහින්           එතනට
සෙනඟ අතරේ බලමි           වටපිට"

ඉතින් මේ කාව්‍ය සංග්‍රහය කවි පංති 28කින් හෙබි ය. බහුතරයක් කවි පළමු කියවීමේදී ම පාඨකයා ගේ සිත අමතන ආරේ, මාතෘකා ඔස්සේ රචිත ඒවා ය."රහසිගත රැයෙක" , "විශ්වයම කවියක්" ආදි කවියක් දෙකක් ජනප්‍රිය මාතෘකා වලින් ඔබ්බට ගොස් රාත්‍රිය වැනුම හා කවිකාර සිත්තරෙකුගේ දෑසින් නිර්මාණය වූ ඒවා බව පැහැදිලිය. මෙවන් ඉහළ තලයේ නිර්මාණ වැඩි වැඩියෙන් ඔහුගේ අනාගත නිර්මාණ අතර ට එක්කාසු වේව  යැයි පතමි.

"සැලසුම් කරයි විශ්වය සිය රටාව
නිහඬ ව ම මුමුණයි
උල්පත්වලින් උනන ප්‍රේමය ගැන
පරාගවල තැවරුණු රාගය ගැන

මවු කෙනකු වාගේ ම ය සුළඟ
පැතිර ලොව පුරා ම
සියලු ම පුතුන් නිදාගත් පසු
ගස් අතු මත ලැගුම් ගෙන
අතගාගනී තම අත-පය
හෙට උදේ වැඩ කන්දරාව සිහි කර"






වර්ග කිරීමකට ඉඩක් ඇත්නම්, මෙය මෑතක බිහි වූ ජනප්‍රිය වර්ගයේ කවි පොතක් ලෙස දකිමි ( "මීළඟ මීවිත" ද මේ ගණයට අයත් යැයි සිතමි ). 2012 නොවැම්බරයේ මුල්ම මුද්‍රණයෙන් එලි දුටු මෙය, 2015 මැයි මස වන විට පස්වන මුද්‍රණයක් කරා යාමට තරම් ඉල්ලුමක් තිබී ඇත ( මා සතුව ඇත්තේ එහි පිටපතකි ).