සප්තපර්ණී - සුසන්ත මහඋල්පත

***1/2

  අතීතයේ  නාගදීපය ඇතුළු උතුරු පස ආශ්‍රිතව විසුවා යැයි විශ්වාස කරන නාග ගෝත්‍රිකයින් හා දකුණු පස අනුරාජපුරය අතර තිබූ සබඳතාවන් කෙසේ වන්නට ඇත් ද? අතීතයේ එහි බුදුන් සරණ ගිය සැදැහවතුන් ගේ සිතුම් පැතුම් කෙසේ වන්නට ඇත් ද ? තම වැසියනට පමණක් නොව, ගහට කොළට සතා සීපාව ට පවා වෙදකම් කල බුදුදස් රජ දවස, මේ නාග ගෝත්‍රිකයින් හා අනුරාජ පුර ආශ්‍රිත අතර තුබූ බැඳීම් කෙසේ වන්නට අත් ද ? එළාර ගේ හමුදාවේ සිට පැවතිවූවෝ උතුරුකරයේ කෙසේ වසන්නට ඇත් ද? ඔවුන් තුල සුළු හෝ ද්වේශයක් වී ද ? යුධය ඇවෑමෙන් උතුරේ සංචාරය කලා වූත්, කලාත්මක ඇසකින්, නිර්මාණාත්මක මනසකින් නාගදීපය, කදුරුගොඩ, කීරමලෛයි, නීලවරෛයි හි පතුලක් නැති ලිඳ දුටු නැසීගිය මහඋල්පත මහැදුරු ගේ සිතේ ඉහත සඳහන් කල පැණයන් මතු විණි ද ? ඒ ඔස්සේ හේ නිර්මාණාත්මක ප්‍රවේශයකට පිවිස මේ කෘතිය බිහි කලේ ද ? ඊට පිලිතුරු අප බොහෝ විට කිසි දා ක නොදනි නු ඇත. එතුමා ජීවත් ව සිටියා නම්, ඔහු ගේ මේ නිර්මාණයට පාදක වූ කරුණු කාරණා සම්මුඛ සාකච්ඡාවකදී පවසෙනු ඇත. එතුමන් නැති සඳ ඔහු නිර්මාණයේ බීජ අවස්ථා ගැන අප මෙලෙස අනුමාන කරමු. එතුමා උතුරේ සංචාරයක යෙදුනේ ද නැති ද යන්න ද අපි නොදනි මු !

මහඋල්පතයන් ලියූ අවසන් නවකථාව මෙවර ස්වර්ණ පුස්තක අවසන් පූර්ව වටයට නිර්දේශ වී ඇත. මීට කලින් වතාවක, පර්ජන්‍යා ද, රන් කොතළය ද,  ස්වර්ණ පුස්තක අවසන් පූර්ව වටයට තේරී පත් විය. ඒ කෘති දෙකටම ඉන් ඔබ්බට ගමනක් නොවීය. සප්තපර්ණී ද අවසන් වටයට තේරෙවි යැයි මම නොසිතමි. ඒ සධාරණ ලෙස වසරේ හොඳම පොත් පහ අතරට මේ කෘති ත්‍රිත්වය ම  ඔබින්නේ යැයි නොසිත න නිසා ය. නුමුත් ඔහු ගේ අග්‍රඵලය වූ ත්, එ වසරේ ගොඩගේ සම්මානය දනා ගත්තා වූ ත්, ආෂාඪ පුෂ්පය අවසන් පූර්ව වටයට හෝ  නොතේරිණි. රන් කොතළය හැර කතුවරයාගේ අනෙක් නවකථා ත්‍රිත්වය ම ඓතිහාසික වකවානුවක් සබැඳි නවකථා ය. පර්ජන්‍යා සහ සප්තපර්ණි, මෙරට බුද්ධ ශාසනයේ ඉතිහාසය හා ඉගැන්වීම් හා බැඳී ඇත. පර්ජන්‍යා නිකුත් වූ වසරේ එක් මහැදුරෙක් කීවේ පර්ජන්‍යා නවකථාවක් නොව බණ පොතක් බව ය. සප්තපර්ණි ගැන ද අයෙකු ට එලෙස කිව හැක. එය විකෘතිමත් අර්ථකථනයක් වුව, මේ කෘති තුල බුදු දහමේ ආභාෂය කිසි සේත් නොසැලකීමට නුපුළුවන.  එහි කථා වස්තුව සිහින් ය. ඓතිහාසික සිද්ධීන්ගෙන් පෝෂිතය. සිත්ගන්නා සුළු වියත් බසින් අති පොහොසත් ය. නවකථාව ගලා යාමේදි ස්පර්ශකයක් ඔස්සේ අන් ඓථිහාසික කථාවක් හෝ බෞද්ධ ඉතිහාස කථාවක් ඔස්සේ හෝ ප්‍රස්තූතයෙන් පිට වැ, මනරම් සංචාරයක ගෙනයාමට සැදී පැහැදී සිටියි. ඉතින් එලෙස යැ, අප ගැමුණු රජුගේ වියෝව පිළිබඳ ව කියවනුයේ;  සිරිසඟබෝ දුගියාට ඉස දන් දූ අයුරු කියවනුයේ; සේරිවාණිජ කට්ඨපූජ ගැන කියවනුයේ. නවකථාවේ ප්‍රධාන ධාරාවේ මෙරට අහිගුන්ඨික ප්‍රජාවේ පිළිවෙත් ගැන ත්, බුදුදස් රජු ඓථිහාසික ව ප්‍රසිද්ධ සර්ප වෙද කම ගැන ත් කියවේ. ඉතින් මේ මනරම් සවිස්තරාත්මක දිගු ගමන විචිත්‍රවත් ය. කථා වස්තුවේ සිහින් බව නොදැනි නොතිබුනත්, පාඨක සිතේ යම් සතුටක් ඇති කරනුයේ පිටු තුන්සියකට වැඩි ගණනක් පුරා දිගැරෙන මේ විචිත්‍ර ඓතිහාසික චාරිකාවත්, එය ලියැවී ඇති මනරම් බසත්, තැනින් තැන ලේඛක තෙමේ පාඨක අපව ස්පර්ශකයක් ඔස්සේ ගෙන යන විචිත්‍රවත් උප-චාරිකාවන් ආදියෙන් කෘතිය සුපෝෂිත හෙයිනි. තැනෙක අප රට තිබුණා යැයි කියන වෙද කම ගැන විස්තර  ය. තැනෙක විස වෙද මාලයෙන් කොටස් ය:

"එළකිරි තනකිරි පොල්කිරි      වත්කර
තැඹිලි වතුර හා රසදිය එක්කර
එළ මුත්තර හා නර මුත්තර සමකර
පස් තෙල් සම සමව ද ගෙන වත්කර

විසෙන් මරී පැය ගණනක් ගිය තැන
විදුරඹ නස්නය කරවව් විගසින
හිස ඉහළට ගෙන කඳ ඔරවට ලන
විසෙන් මැරුණු කඳ තුළ පණ පිබිදෙන..."
නවකථාවේ සංක්ෂිප්තය ගතහොත්, මෙලෙස ලඝු කොට දැක්විය හැකි ය; ඒ නවකථාවේ කියවෙන උදෘතයකින් ම ය:

"ආත්මගත වෛරයක් සංසාරෙ දිගින් දිගට ම අරං යන එක බොහොම භයානකයි. පුළුවන් විදිහට මේ ආත්මෙ දි ම ඒක ඉවරයක් කරලා දාන්න ඕනෑ."




ගහක් ගලක් ගානේ රැඩිකල් වීමට යත්න දරණ, නිදහස් මතධාරි වීම මෝස්තරයක් වූ යුගයක, මහඋල්පතයන්, එක් අතකින් රැල්ලට විරුද්ධව ගියා වූත්, අනෙක් අතින් අප රට ඉතිහාසයේ පිහිටා නව සාහිතමය නිර්මාණයනට යොමු විය. අයෙකුට එය සාම්ප්‍රදායික කර්තව්‍යයක් ලෙස දිටිය හැකිය. එහෙත්, තමන් පරාජය කරවන අන්ධ භක්තියක් හෝ අන්ධ ජාතිකත්වයක් හෝ මත නොපිහිටා තම ඉතිහාසයෙන්, උරුමයෙන් ආභාෂය ලැබ, ඉතා පරෙස්සමින් ලියූ නවකථාවකි, සප්තපණි.

එතුමන්ගේ අකල් වියෝවෙන්, මේ ආරේ නව නිර්මාණ අපට නැවත කියවීමට  ලැබේ දෝ යන්න සැක සහිතය.

Stamboul Train - Graham Greene

I suspect this to be the tenth "Greene" book I've read to date; I am wont to do so when the work pressure reaches high, and nothing more than an "entertainment" ( Greene's label ; not mine ),  is all my tired limited faculties can endure. So in this instance it was a trip on the Stamboul Train, a train  which ran from Ostend, Belgium to Istanbul, Turkey.Although it had changed its route and destination over time, The Orient Express, functioned till December 2009.  In fact when this book was published in the U.S. it was re-titled the Orient Express. It was the first successful book by Graham Greene ( he disowned two books he wrote previously, and this first came out first in as early as 1932. The print I have is the first Penguin edition released in 1963, a copy of which I picked up from the Senanayaka Book Shop, Wellawatta.OF the book, Geene famously said:

In Stamboul Train for the first and last time in my life I deliberately set out to write a book to please, one which with luck might be made into a film. The devil looks after his own and I succeeded in both aims.

It is the assorted characters who find themselves in the train that makes this is a thrilling read. A failed Revolutionary Communist,  a drunken lesbian journalist, her companion Janet who plans to break away from her companion's clutches, a succesful Jew currant tradesman, a burglar who ends up a murderer and a poor chorus girl hoping to make a career as a dancer and a popular novelist. It  is important to note that Greene brought up the subject of lesbianism in 1932, round about the same time that  Forster was indecisive as to release his novel, Maurice. In Maurice, the main character was gay - it was revised in 1932 ( originally written in 1913-1914) and then  in 1959-60, before being published posthumously, in 1971, and more close associations to the characters in the novel may have made Forster hesitant. Besides, the subject is secondary to the main narration, although it most certainly contributes.

Although termed an Entertainment, true to form, Greene's such works are interspersed with serious issues. Anti-semitism as it was in the late twenties and early thirties is one of the main subjects. The Jew Currant Trader is one of the key characters here.

Few of the worthy extracts, the first that of  Mabel Warran the journalist is as follows:

"And at Vienna she was losing Janet Pardoe, who was going alone 
into a world where men ruled They would flatter her and give her bright 
cheap objects, as though she were a native to be cheated with Wool worth 
mirrors and glass beads But it was not their enjoyment she most feared, it 
was Janet’s. Not loving her at all, or only for the hour, the day, the year, they 
could make her weak with pleasure, cry aloud in her enjoyment. While she, 
Mabel Warren, who had saved her from a governess’s buried life and fed her 
and clothed her, who could love her with the same passion until death, 
without satiety, had no means save her lips to express her love, was faced 
always by the fact that she gave no enjoyment and gained herself no more 
than an embittered sense of insufficiency Now with her head aching, the 
smell of gm in her nostrils, the knowledge of her flushed ugliness, she hated 
men with a wicked intensity and their bright spurious graces." 

Then the failed revolutionary Communist  Dr. Czinner recalls thus:

"Nothing in her experience would have enabled her to realise the extent of the 
loneliness to which she had abandoned him. ‘I have only one work.’ It was a 
confession which frightened him, for it had not been always true. He had not 
lived beside and grown accustomed to the idea of a unique employment His 
life had once been lit by the multitude of his duties. If he had been born with 
a spirit like a vast bare room, covered with the signs of a house gone down in 
the world, scratches and peeling paper and dust, his duties, like the separate 
illuminations of a great candelabra too massive to pawn, had adequately lit 
it. There had been his duty to his parents who had gone hungry that he 
might be educated. He remembered the day when he took his degree, and 
how they had visited him in his bed-sitting-room and sat quiet in a corner 
watching him with respect, even with awe, and without love, for they could 
not love him now that he was an educated man, once he heard his father 
address him as 4 Sir’. Those candles had blown out early, and he had hardly 
noticed the loss of two lights among so many, for he had his duty to his 
patients, his duty to the poor of Belgrade, and the slowly growing idea of his 
duty to his own class in every country His parents had starved themselves 
that he might be a doctor, he himself had gone hungry and endangered his 
health that he might be a doctor, and it was only when he had practised for 
several years that he realised the uselessness of his skill He could do nothing 
for his own people, he could not recommend rest to the worn-out or prescribe 
insulin to the diabetic, because they had not the money to pay for either"

The novel ends in a despairing note. A murderer gets away. A cheat makes a deal. A girl looking for fidelity is denied it by cruel circumstances. And the man who has spent his life for a cause dies in a cold store room. It is as if very early in his career, Greene wants to register to his readers that life is never fair. 

A most entertaining book, with a fine balance of - well, entertainment, insight in to life and of an era that was.